سرمایه اجتماعی در مرز نابودی

به گزارش جهان صنعت نیوز: این در حالی است که شهرهای قرمز کرونایی افزایش پیدا کرده است. همچنین براساس گزارش‌ها میزان بستری در استان‌های شرقی کشور افزایش چشمگیری یافته است. البته هشدار آمدن پیک ششم کرونا بحث جدیدی نیست و این مساله از شهریور ماه و هنگامی که هنوز به قله پیک پنجم نرسیده بودیم شروع شد؛ هشدارهایی مبنی بر اینکه در صورت سهل‌انگاری و عادی‌انگاری اتفاق‌های ناگوارتری رخ خواهد داد و آمار بستری و فوت در اثر ابتلا به کرونا دوچندان می‌شود. اما مگر مردم در مترو و اماکن شلوغ می‌توانند فاصله فیزیکی را رعایت کنند؟! مگر دانش‌آموزان ابتدایی می‌توانند به خوبی از ماسک استفاده کنند؟! این سوالات در کنار تناقض‌گویی‌های مسوولان افکار مردم را تحت‌الشعاع قرار داده است. طی ۲۰ ماهه گذشته شهروندان با وجود ترس از ابتلا و مرگ ناشی از کرونا مجبور بودند سرکار بروند ولی جامعه‌شناسان بر این عقیده‌اند که رفتارهای متناقض مسوولان وزارت بهداشت تبعات جبران‌ناپذیری را بر جامعه می‌گذارند، که نتیجه این رفتارها نابودی اعتماد عمومی است که هسته برکتی سرمایه اجتماعی است.

ریشه ساختاری تناقض‌گویی

در همین رابطه دکتر علیرضا شریفی‌یزدی جامعه‌شناس به «جهان‌صنعت» گفت: وزارت بهداشت از ابتدای گسترش کرونا در کشور باید مرجع ثابتی را برای دریافت اطلاعات و اخبار موثق شهروندان در نظر می‌گرفت تا آنها تمام اخبار و اطلاعات درخصوص روند بیماری کرونا را از آن مرجع پیگیری کنند. چه‌بسا این قضیه در تمام جهان مرسوم است که فقط یک مرجع در مورد آمار، وضعیت رنگ‌های شهرها و آغاز پیک‌ها اظهارنظر می‌کند. بنابراین اینکه افراد مختلف حرف‌های متفاوتی در رسانه‌ها می‌گویند، درست است. اما دو چیز وظیفه مردم است؛ به نظرم مردم در وهله اول به هیچ‌وجه نباید پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌های بهداشتی را کنار بگذارند. تمامی شهروندان باید هر چه سریع‌تر واکسن کرونا را بزنند تا به نوعی مسوولیت اجتماعی خود را انجام دهند. مورد دوم آنکه فقط آنچه از طرف مرجع رسمی یعنی ستاد مبارزه با کرونا اعلام می‌شود را مبنا قرار دهند.

وی افزود: به نظرم براساس تجربیات، تناقض‌گویی مسوولان در بحران‌ها مساله عجیب و غریب نیست. تعداد زیادی از مسوولان نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر وقتی بحرانی رخ می‌دهد، آن موضوع را از منظرهای مختلف نگاه می‌کنند. بنابراین در این حین ممکن است مسوولان حرف‌های ریز و درشت زیادی را بیان کنند. اما به طورکلی به هیچ‌وجه نباید به آنها توجهی شود.

این جامعه‌شناس درخصوص تناقض‌گویی‌های وزارت بهداشت سابق اظهار کرد: به عقیده من وزیر بهداشت سابق به لحاظ مدیریتی و امکانات آمادگی لازم را برای کنترل بحران بیماری کرونا نداشت. اما در خصوص وزیر بهداشت جدید بنده توصیه می‌کنم حتما ایشان با ستاد ملی مبارزه با کرونا هماهنگ شوند و اجازه ندهند هر فردی اظهارنظر پراکنده‌ای بگوید. چرا که ادامه تناقض‌گویی‌ها منجر به کاهش اعتماد عمومی در جامعه می‌شود.

او ادامه داد: معمولا اولین و مهم‌ترین آسیبی که تناقض‌گویی‌ها بر بدنه جامعه وارد می‌کند، این است که در مرحله اول مردم را گیج می‌کند و در مرحله دوم اعتماد عمومی را که هسته برکتی سرمایه اجتماعی است، دچار مشکل می‌کند. بنابراین این تناقض‌گویی‌ها در بلند‌مدت اعتماد عمومی را خدشه‌دار می‌کند. البته در این بحث هم اعتماد افقی یعنی اعتماد مردم به مردم و هم اعتماد عمودی یعنی اعتماد ملت به دولت را به شدت کاهش می‌دهد و همین امر منجر به سردرگمی جامعه می‌شود.

دکتر شریفی‌یزدی در قضیه شروع موج ششم تاکید کرد: ظواهر امر نشان می‌دهد که چند روزی است موج ششم در کشور شروع شده است. چه‌بسا هفته پیش شش شهر قرمز داشتیم و حالا به بیش از ۱۶ شهر تبدیل شده و از طرفی تعداد شهرهای آبی کاهش پیدا کرده است. در نتیجه افزایش تعداد شهرهای نارنجی و قرمز سیر صعودی را طی می‌کنند. چه‌بسا چند روز پیش مسوول دانشگاه پزشکی یزد اعلام کرد، آثار و نشانه‌های موج ششم را در استان مشاهده کردیم. در نتیجه مردم باید مبنا را بر این بگذارند که وضعیت کرونا هنوز در حالت بحران است. در حال حاضر بیش از ۳۰ میلیون نفر از جمعیت کشور دو دوز واکسن و بیش از ۵۰ میلیون یک دوز واکسن را دریافت کردند و ما امیدواریم همانند موج پنجم گرفتار نشویم ولی میزان گرفتاری کشور به رفتار مردم بستگی دارد. چرا که مردم با وجود تمام تناقض‌گویی‌ها باید بیش از گذشته شیوع نامه‌های بهداشتی را رعایت کنند. به نظرم تلاش برای عادی‌سازی شرایط و بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در چنین شرایطی زودهنگام است. به همین دلیل در شرایط فعلی بهتر است یک مدیریت واحد بر بازگشایی‌ها حکمفرما باشد و برای بازگشایی‌ها اولویت‌بندی کنند؛ به طوری که در هر مقطع زمانی، فقط یک جا را بازگشایی کرده، سپس آن را به دقت رصد کرده و بعد از مشاهده نتایج، سراغ بازگشایی بعدی بروند. خطرناک‌ترین کاری که در حال حاضر دارد اتفاق می‌افتد یا حداقل صحبت آن مطرح می‌شود، این است که هر نهادی سعی می‌کند فعالیت‌هایش را از سر بگیرد و همزمانی این بازگشایی‌ها مهم‌ترین نگرانی در شرایط فعلی است. مسوولان باید اجازه دهند کمی زمان بگذرد تا رفتار موج ششم را مشاهده کنیم. چه‌بسا در حال حاضر کشور روسیه، چین و هند با موج جدیدی از کرونا درگیر شدند و از قضا کشته‌های زیادی هم دادند. بنابراین ما هم با توجه به بازگشایی‌های عجولانه مرزها و اماکن، از این امر مستثنی نیستیم. به همین خاطر اگر مسوولان با بیان تناقض‌گویی‌ها و ادامه رفتارهای اشتباه اعتماد عمومی را از دست بدهند ما دوباره پیک سنگینی را تجربه می‌کنیم.