نیاز معدنکاران با شعار تامین نمی‌شود
به گزارش جهان صنعت نیوز: تهیه ماشین‌آلات معدنی یکی از معضلات بخش معدن است. درحالی که این مهم به عنوان نیاز اولیه معدنکاران شناخته می‌شود اما فعالان این عرصه به دلایل مختلف از جمله سیاست‌های دولت، تحریم و افزایش نرخ دلار از تامین آن بازمانده‌اند. این در حالی است که گفته می‌شود، دولت موظف است که در رفع تحریم‌ها، حمایت از معدنکاران، تسهیل شرایط برای ورود ماشین‌آلات معدنی گام بردارد.
خردادماه سال جاری بود که بعد از ممنوعیت‌های سال ۹۶، وزارت صمت در خصوص تامین تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی از صدور بخشنامه آزادسازی واردات ماشین‌آلات معدنی خبر داد. بخشنامه‌ای که شروط خاصی داشت و مهم‌ترین آنها این بود که خریداران متقاضی منوط به خرید یک دستگاه از شرکت هپکو هستند. وزارتخانه اعلام کرد که با این هدف به دنبال حمایت از شرکت‌های داخلی است و برای جلوگیری از ضرر شرکت هپکو واردکنندگان ماشین‌آلات معدنی باید یک دستگاه از تولیدات این شرکت را خریداری کنند. اما در این زمینه کارشناسان باور داشتند که مساله این است که قیمت ماشین‌آلات هپکو آنچنان ارزان‌تر از ماشین‌آلات خارجی نبوده و آنها چندان مزیت رقابتی با مشابه خارجی ندارند. ضمن اینکه تا هپکو تولید خود را گسترش دهد و بخواهد به نیاز معدنکاران پاسخ دهد ممکن است سال‌ها طول بکشد! گفته می‌شود که هپکو در حال حاضر در واقع یک زمین و چند دیوار و ساختمان و تعدادی ماشین‌آلات به عنوان سرمایه در اختیار دارد! در واقع فقط اسمی از آن باقی مانده است.
اما مشکل دیگر در بخش معدن خام‌فروشی است. به باور کارشناسان به دلیل ضعف تجهیزات، ایران به کشوری تبدیل شده که منابع خود را پس از استخراج به دنیا عرضه می‌کند و سپس محصولات تولید شده از همان منابع را خریداری و مصرف می‌کند. به این ترتیب با اینکه ما پتانسیل رشد اقتصادی داریم اما نتوانسته ایم از توانمندی‌های خود استفاده شایسته‌ای داشته باشیم. در این بین می‌توان به وضعیت آمار صادراتی در حوزه سنگ اشاره کرد. سال گذشته صنعت سنگ ایران ۳۰۰ میلیون دلار صادرات داشته است اما در همسایگی ما یعنی ترکیه همین مساله حدود ۲/۲ میلیارد دلار ثبت شده است. با توجه به اینکه ظرفیت معدنی این کشور همسایه به اندازه ظرفیت سنگ ایران نیست، توجه به این اعداد نشان می‌دهد که صنعت سنگ ایران به هیچ وجه شرایط مناسبی ندارد.
ظرفیت مغفول مانده
این در حالی است که دستگاه‌های نظارتی باید با درایت در این حوزه ورود کرده و مشکلات بخش معدن را حل کنند. از آنجایی که می‌دانیم مواد معدنی تاثیر به‌سزایی در رونق اقتصادی دارند بنابراین دولت باید به فکر حل مشکلات این حوزه باشد. البته تجربه نشان داده که هر زمان دولت به موضوعی ورود کرده زمینه برای رانت، فساد و سوءاستفاده عده‌ای هم فراهم شده است. بنابراین نگاه به گذشته، سیاستگذاری مناسب و تجربه از دانش دیگر کشورها از جمله مسائل کلیدی هستند.
در این رابطه سهراب بهرامی یک فعال صنعت معدن با اشاره به اینکه صنعت معدن در ایران بسیار توانمند است، اظهار کرد: ایران در عرصه معدن تنوع و پتانسیل بالایی دارد و ظرفیت‌های آن شامل معادن فلزی، غیرفلزی و زغال‌ها و… است، اما متاسفانه این ظرفیت مغفول مانده و فعالان آن به جایگاه اصلی خود نرسیده‌اند. وی تصریح کرد: اگر کل ایران را یک سیستم ببینیم، ملاحظه می‌شود که این سیستم موفق به ایجاد ارتباط با معادن نشده تا این صنعت رشد کند و در عرصه جهانی شبیه معادن همپای خود باشد، هرچند که پتانسیل‌های خوبی در اختیار داریم.
آسیب‌‌های نگاه جایگزینی به اقتصاد و صنایع
بهرامی با تاکید بر اینکه انتظارها از دولت در عرصه معدن بسیار زیاد است، گفت: اگر نگاه دولت این باشد که معدن باید جای نفت را بگیرد، قطعا نگاه اشتباهی است؛ چراکه نفت یکی از ذخایر بسیار مهم برای کشور است. متاسفانه همواره نگاه موجود اینگونه بوده که نفت بفروشیم تا درآمد داشته باشیم و ارتزاق کنیم، حال اگر چنین نگاهی در بخش معدن نیز حاکم شود مسلما به جایی نمی‌رسیم. چون براساس این نگاه کشوری خواهیم بود که منابع خود را پس از استخراج به دنیا عرضه می‌کند و سپس محصولات تولید شده از همان منابع را می‌خرد و مصرف می‌کند.
وی بر لزوم تغییر نگاه‌ها به معدن تاکید کرد و با بیان اینکه متاسفانه هر بار که دولت به اسم حمایت از صنعت، کاری کرد، تخریب‌های بسیاری به صنعت کشور تحمیل شد، افزود: در بخش معدن باید فکر کرد که چطور این صنعت می‌تواند باعث رشد و بالندگی کشور شود و با این صنعت خود را بالا بکشیم.
این معدنکار بیان کرد: در همه نقاط جهان سنگ ساختمانی به عنوان کالای لوکس شناخته می‌شود و مشتریان ارقام خوبی بابت آن پرداخت می‌کنند، اما در ایران به هیچ عنوان چنین نگاهی وجود ندارد، چراکه حمایت از بخش معدن و سنگ ساختمانی در کشور وجود ندارد.
ایران کجا؛ ترکیه کجا!
بهرامی با اشاره به اینکه همواره در زمان صحبت از حمایت از صنعتگران، مساله یارانه مطرح می‌شود، اظهار کرد: دولت زمانی که حمایت جانبدارانه از یک صنعت را دنبال می‌کند عملا خرابی در آن صنعت را رقم می‌زند، چون با این حمایت رانت‌هایی ایجاد و فضایی برای افراد ذی‌نفوذ باز می‌شود و در واقع حمایت‌ها به سمت این افراد هدایت می‌شود و صنعت‌کار، کارگران، مهندسین و شاغلین در صنعت معدن بی‌بهره می‌مانند.
او با تاکید بر اینکه باید از تجربیات موفق و سیستم‌هایی که در دنیا جواب داده است، استفاده کرد، گفت: همه ما در کشور همچنان به دنبال اختراع چرخ هستیم، در حالی که چرخ یکبار اختراع شده و صحبت از اختراع مجدد آن گزافه‌گویی است، باید به دنیا نگاه کرد و از عملکردهای درست و مناسب آن بهره برد.
وی بیان کرد: صنعت سنگ ایران، در سال گذشته ۳۰۰ میلیون دلار صادرات داشته است ولی در همسایگی ما در ترکیه ۲/۲ میلیارد دلار صادرات ثبت شده است در حالی که ظرفیت معدنی این همسایه به اندازه ظرفیت‌های ایران نیست، توجه به این دو عدد نشان می‌دهد که صنعت سنگ ایران کجای کار است.
دنیا تصمیمات یک‌شبه نمی‌گیرد
این فعال معدنی با بیان اینکه کشورهای موفق در عرصه صادرات سنگ، سیاست درستی را تعریف کرده‌اند، افزود: این کشورها حمایت‌های واقعی و خارج از شعار را پیاده کرده‌اند و تصمیمات یک‌شبه اتخاذ نمی‌کنند و حتی اگر برنامه‌ریزی پنج‌ساله آنها اشکالاتی داشته باشد، برنامه و حمایت را کنسل نمی‌کنند بلکه در مسیر اجرایی‌کردن سیاست‌ها و استراتژی‌ها مشکلات را رفع می‌کنند چراکه اعتقاد دارند، صنعتگر و معدنکار براساس استراتژی مشخص شده برنامه‌ریزی کرده و نباید برنامه را کنسل کرد بلکه باید آنرا در مسیر اصلاح کرد.
وی بیان کرد: در ایران دقیقا عکس دنیا عمل می‌شود، در همان ابتدا یک تصمیم غیرکارشناسی اتخاذ می‌شود، با هیجان این تصمیمات اعلام می‌شود ولی به ناگهان افرادی که منافعی در این تصمیمات ندارند، نظر مسوولان را تغییر می‌دهند و در واقع راهکاری را ارائه می‌کنند که اتفاقا همانند تصمیم اول غلط و غیرکارشناسی است. این تصمیمات آنی پشت سر هم باعث سردرگمی صنعتگران و معدنکاران می‌شود.
تصمیمات مجلس دست‌کمی از تصمیمات دولت ندارد
بهرامی با بیان اینکه در کنار تصمیمات یک‌شبه دولتی‌ها، تصمیمات و قانونگذاری مکرر مجلس نیز می‌تواند راه معدنکاران را سد کند، گفت: در سال‌های گذشته، قانون پرداخت عوارض بر صادرات سنگ کوپ تصویب شد و آن زمان مشتریانِ معدنکارانی که قراردادهای صادرات منعقد کرده بودند با تغییر قیمت بدون توجیه روبه‌رو شدند و عملا مشتری‌ها را از دست دادیم. در این شرایط متقاضیان سنگ به سراغ معدنکاران کشورهای دیگر رفتند و معدنکاران هزینه بسیاری بابت این قانون پرداخت کردند و حتی تزلزل اعتماد مشتریان نسبت به معدنکاران ایرانی رقم خورد.
وی با اشاره به مشکلات موجود در صنعت معدن اظهار کرد: تمام معادن ایران با مشکلات عدیده در حوزه ماشین‌آلات معدنی مواجه هستند، این معادن از ماشین‌آلات فرسوده استفاده می‌کنند که هزینه را بالا می‌برند. معادن ایران ماشین‌آلات را نقد می‌خرند و وارد می‌کنند، در حالی که در دنیا ماشین‌آلات به روش‌های مختلفی چون لیزینگی، فاینانس، اقساط و اجاره به شرط تملیک خریداری می‌شود، چراکه هزینه این ماشین‌آلات به شدت بالاست.
بهرامی تصریح کرد: شرکت‌های معدنی برای تغییر ناوگان تولید خود نیازمند حمایت هستند که این حمایت از سوی دولت، بانک‌ها و… انجام می‌شود.
جای خالی برند ایران در جهان
بهرامی با اشاره به دیگر مشکلات این صنعت گفت: صنعت معدن ایران، صنعتی بسیار بزرگ است که به دست شرکت‌های کوچک افتاده و متاسفانه فاقد یک برند جهانی هستیم، برای مثال زمانی که در خصوص سنگ‌آهن صحبت می‌کنیم، شرکت‌های بزرگ دنیا مطرح می‌شوند، اما با وجود همه ظرفیت‌ها، نامی از ایران در بین شرکت‌های عظیم دنیا نیست، در حالی که کره‌ای‌ها و هندی‌ها جایی برای خود دارند. باید این نبودن‌ها را ریشه‌یابی کرد.
این معدنکار محلاتی با تاکید بر اینکه زنجیره تولید در صنعت معدن ایران کامل و تخصصی نیست، افزود: زنجیره تولید فعلی و سیستم مهندسی آن قدیمی و سنتی است، این سیستم به شکلی نبوده که صنعت را به سمت جلو حرکت دهد، از طرفی صنعت هم صرفا برای حل مشکلات بخش معدن وارد می‌شود.
باید تعارف را کنار گذاشت
بهرامی در خصوص وضعیت فعلی کشور و تلاش برای رفع مشکلات حوزه معدن، به لزوم واقع‌بینی و داشتن صراحت در کلام تاکید کرد و گفت: دائما تاکید می‌شود که هپکو می‌تواند ماشین‌آلات معدنی تولید کند، اما چنین نیست. هپکو در حال حاضر در واقع یک زمین و چند دیوار و ساختمان و تعدادی ماشین‌آلات به عنوان سرمایه در اختیار دارد، چه هپکویی؟ هپکو امروز چه چیز تولید می‌کند؟ در واقع فقط اسمی از آن باقی‌مانده است.
او تصریح کرد: معدنکار هپکو را با کوماتسو مقایسه می‌کند که همپای صنعت آمریکا در حال تولید ماشین‌آلات است، اگر هپکو زمانی با ولوو همکاری داشت، بولدوزر تولید می‌کرد؛ انتظار می‌رود که امروز نیز همان روند را دنبال کند.
وی در این خصوص که گفته می‌شود هپکو قراردادهای کاری میلیاردی منعقد کرده و در حال بازگشت به تولید است، اظهار کرد: متاسفانه با شعار روبه‌رو هستیم، درست است که هپکو در مدار تولید است، ولی من به عنوان معدنکار برای معامله با هپکو به سراغ بیلان مالی شرکت، مالیات پرداخت شده در سال گذشته و پرداخت بدهی‌ها می‌روم.
بهرامی گفت: از طرفی گرفتار یک بازی شده‌ایم، چرا باید شرکت‌هایی وجود داشته باشند که ماشین‌آلاتی که هپکو می‌تواند بسازد را وارد کنند؟ همین تناقضات باعث می‌شود که نسبت به تولید در هپکو دچار شک شویم.
این فعال معدنی اضافه کرد: اگر حتی هپکو فقط قطعات و لوازم تولید می‌کرد، برای معدنکاران بسیار ارزشمند بود. در سال‌های گذشته بولدوزر ۱۵۵ در معادن فعال بود و هپکو قطعاتی مانند بیل را تامین می‌کرد، اما همین نیاز هم امروز تامین نمی‌شود و معدنکار مجبور است به سراغ قطعات و لوازم دست‌چندم چینی برود. به این ترتیب باید تعارف را کنار گذاشت.
این معدنکار محلاتی بیان کرد: امروز شرکت‌های خصوصی بسیاری در حال فعالیت هستند، اما اگر شرکت‌های شکست‌خورده در قیاس با شرکت‌های در مسیر رشد بیشتر می‌شوند، یعنی در برآیند کلی، منفی هستیم. به همین دلیل باید در صنعت معدن یک برنامه‌ریزی واقعی تعریف کنند و دست‌اندرکاران بدون نیم‌نگاه به منفعت شخصی، تجربیات خود را مطرح کنند تا تصمیم درستی گرفته شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :