انتظار جامعه از تریبون جمعه

به گزارش جهان صنعت نیوز:  انداختن گناه اوضاع سخت فعلی به گردن مردم اما توام بود با دفاع تریبون‌داران جمعه از دولت. مقصود این گزارش ارزیابی عملکرد دولت نیست اما دفاع جدی از تریبون مورد بحث در حالی که دولت هنوز ابتدای راه است و به باور تحلیلگران برای ایجاد تحول در زمینه‌های اقتصادی و معیشتی زمان بیشتری نیاز دارد، شایبه برخورد سیاسی ائمه‌جمعه با دولت‌ها را ایجاد کرد. وقتی آقای صدیقی گفت: «پرداخت به موقع حقوق‌ها بدون استقراض از بانک‌ها، نتیجه امداد الهی است» یا وقتی کار متراکم رییسی را نتیجه امداد خدا دانست؛ همچنین وقتی آیت‌الله علم‌الهدی تاکید کرد که مشکلات موجود در سه ماه و صد روز حل نخواهد شد یا به نقل از دیگری گفت که عملکرد رییس‌جمهوری دو واحد درس علوم سیاسی است.

این حرف‌ها و آنچه از زبان سایر ائمه جمعه در هفته‌های اخیر بیان شده البته با واکنش‌هایی همراه شد؛ مثلا محمد علی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در صفحه توئیتر خود به همین شیوه خودمانی نوشت: «آقای رییسی سلام. میگما حال که شانس شما نماز جمعه‌ها دوباره راه افتاده، نمیشه توقع داشت به پدرخانم چیزی بگین ولی تو گعده‌هاتون به مثل آقای صدیقی و اون آقای خاتمی بگین از شما تعریف نکنند! خودتون حتما دلیلشو می‌دونید.»

انتقادات حتی از دوربین رسانه ملی هم منعکس شد البته نه با این تند و تیزی. مثلا دلاوری مجری تلویزیون گفت: «اظهاراتی در نمازجمعه مطرح شد که خیلی باعث تعجب بود. خیلی وارد نمی‌شویم اما لازم است یادآوری کنیم که انتظار جامعه امروز و نسل جوان از نماز جمعه، انتظار بسیاری پیشرویی است. یعنی نماز جمعه به عنوان یک رسانه در کنار ده‌ها رسانه دیگر تولید محتوا می‌کند و انتظار جامعه بسیار معتقد حزب‌اللهی هم این است که خطیب جمعه اگر مثلا درباره موضوع آب اظهارنظر می‌کند به میزان منابع آب، نحوه هدررفت آب در ایران، مخاطراتی که منابع آب را در ایران تهدید می‌کند، اشراف کامل داشته باشند و حتی می‌توانند برای خود مشاور بگیرند که اینها را برایشان توضیح دهد. انتظار دارند که خطیب دقیقا روی نقطه‌ای که مساله است، دست بگذارد. زمانه، زمانه‌ بسیار پیشرو و نسل، نسل بسیار پیشرویی است و شنیدن برخی صحبت‌ها گاهی تعجب آفرین است. نه فقط برای کسانی که ممکن است منتقد جدی رسانه نمازجمعه باشند بلکه برای کسانی که خیلی هم معتقد هستند. انتظارات خیلی بالا رفته و لازم است که با این انتظارات در ذهن و زبان خطبا هم اتفاقات مهم افتد.»

ماجرای انتظار از نماز جمعه اما به همین‌جا ختم نمی‌شود، چرا که در هفته‌های اخیر شاهد مناقشه جدی بین طیف‌های مختلف اصولگرایی در این باره بوده‌ایم. مثلا احمد راهدار عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم در برنامه جهان‌آرا گفته بود: «چرا تریبون نمازجمعه نمی‌تواند برای نظام سرمایه اجتماعی بسازد؟» بعد از آن هم امیرحسین ثابتی مجری این برنامه یک نظرسنجی درباره امامان جمعه تهران و اثرشان بر جایگاه واقعی نمازجمعه و افزایش مطالبه‌گری از مسوولان منتشر کرد که بر اساس آن بیش از ۷۰ درصد مخاطبان به این اثرگذاری اعتقادی نداشتند!

اینجا بود که محمد جواد باقری ارومی امام‌جمعه اسالم در جوابی خطاب به ثابتی نوشت: «اینکه به نام عدالتخواهی خطبه‌های نمازجمعه را بی‌اثر بخوانید و خواهان نهضت تحول در نماز جمعه باشید، خلاف انصاف است.»

ماجرا اما بعد از آن بیشتر سر‌وصدا کرد و رییس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه در برنامه ثریا در دفاع از رویه فعلی خطبای جمعه تاکید کرد که نماز جمعه جای تهمت‌زدن نیست. ثابتی هم دوباره جواب داد که «چه کسی گفته در نماز جمعه تهمت بزنید؟ حرف ما این است که چرا در نماز جمعه از مسوولان مطالبه جدی نمی‌شود؟»

در میانه این دعوای درون‌جریانی اصولگرایان بر سر اهمیت مطالبه‌گری از تریبون جمعه بود که یکباره همه تقصیرها گردن مردم افتاد و آنچه تاکنون انجام شده، امداد الهی تلقی شد و خلاصه مساله، ابعاد متفاوتی یافت.

در این نوشتار به دعوای عدالت‌خواهان و سایر اصولگرایان یا علت اصرارشان به اهمیت مطالبه‌گری و اینکه چرا قبلا کاری به این کارها نداشتند، کاری نداریم. هدف از این گزارش بررسی همان انتظاری است که جامعه پیشرو فعلی از خطبه‌های جمعه دارد و در رسانه ملی هم به آن اشاره شد. آنچه در ادامه می‌خوانید، نظر برخی روحانیون با گرایش‌های سیاسی متفاوت درباره اهمیت جایگاه نمازجمعه و انتظار جامعه از این تریبون است:

ستاد نماز جمعه خطبه‌ها را کنترل کند

محمدتقی فاضل‌میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم- امید و انتظار همیشه این بوده که ستاد نماز جمعه خطبه‌ها را کنترل کند. البته منظور کنترل محتوایی است نه سیاسی. به این معنا که بالاخره هر حرفی بیان نشود و خدای نکرده موجب تمسخر معنویات و اعتقادات در جهان شود.

به گفته منتقدان اینکه نمازجمعه را سرمایه و تریبون آن را ابزار مبارزه‌های سیاسی کنیم خیلی کار زشتی است. مثلا اگر الان دولتی بود که خودشان سرکار نیاورده بودند، مثل دولت اصلاحات سرکار بود همه حرفشان این بود که دولت تدبیر ندارد، ضعیف است و… اما حالا که دولتی از خودشان آمده و مشکلات معیشتی باقی است و بدتر هم شده، می‌گویند تقصیر خدا و مردم است!

آیا این حرف است که ما بگوییم مردم بی‌دین شده‌اند و خدا باران نفرستاده؟! الان در برخی از کشورهای دنیا که طبق تعریف و تعبیر ما اعتقادات دینی ضعیفی دارند؛ مثل شمال آفریقا و آمریکا، برف، باران و نعمت دارند، اقتصاد درست دارند و تورم ندارند؛ چون مهم‌ترین سرمایه‌ای که معیشت مردم را درست می‌کند، تدبیر و عقلانیت است.

ذکر و دعا و… خیلی خوب است اما مشکل مردم را حل نمی‌کند. در هیچ کتاب دینی هم نیامده که اگر مشکل معیشتی داشتید، نماز بخوانید. پیامر اسلام فرمودند من از دو چیز وحشت دارم؛ یکی سوءتدبیر و یکی هم فقر. حالا می‌گویند ذکر خدا بگویید که این مسائل حل شود! مگر به این چیزهاست؟! مشکل ما کمبود ذکر خدا که نیست. در زمان شاه هم مردم ذکر می‌گفتند، حج می‌رفتند، روزه می‌گرفتند و… اما مشکلات فراوان بود زیرا فساد بود. فساد همیشه در جامعه بوده، الان هم هست و خواهد بود. بنابراین تا مساله فساد و بعد هم سوءتدبیر حل نشود اقتصاد کشور ما همین است.

ائمه جمعه تذکرات لازم را به دولت بدهند

محمدتقی رهبر، امام جمعه اصفهان- امروز کشور ما تشنه عدالت است. ما نیاز داریم که ظلم نشود، فاصله‌های طبقاتی از بین برود، به اقشار محروم رسیدگی شود، از اقشار زحمتکش قدردانی بشود. در همین راستا از ائمه جمعه انتظار می‌رود که به این موضوعات بپردازند و تذکرات لازم را به دولت بدهند.

امروز مردم ما در فشار هستند. دولت و مجلس، خطیب و مدرس و… همه باید بر این تاکید داشته باشند که بار سنگین از دوش مردم برداشته شود. هر کس باید به طریقی در این زمینه تلاش کند. یک عده مسوول و مدیر و بر مسند کار هستند که باید توجه کافی را به مسائل مردم داشته باشند و در جهت خدمت به مردم و رفع مشکلات آنها قدم بردارند. این مسائل از هرجایی که گفته شود خوب است حالا از منبر یا هر تریبون دیگری. خطبای جمعه نیز این موضوعات را در نظر دارند.

من اظهارات اخیر آقای صدیقی را نشنیده‌ام و درباره آن اظهارنظری نمی‌کنم اما توده مردم در کشور خوب هستند. حداقل آن مردمی که رای می‌دهند، جبهه می‌روند، صبر و حوصله دارند همین نمازگزاران و نماز جمعه‌ای‌ها هستند که خودشان درس خود را خوب می‌دانند. اینکه گفتند گناه نشود برای گناهکاران گفتند، این مردم که اهل نماز و طاعت هستند که الحمدالله خوب هستند.

ببینید که امیرالمومنین در نهج‌البلاغه از عدالت اجتماعی می‌گویند. به فرزند خود می‌گویند که از فقر بپرهیز چون مصیبت‌زاست بنابراین باید با فقر مبارزه کرد. گناه هم حتما در جامعه وجود دارد اما این مسائلی که ما امروز می‌بینیم قطعا ناشی از سوءمدیریت، بد عمل کردن و وظیفه ‌نشناختن‌‎ها بوده است، امیدواریم که بالاخره با شعارهای که الان داده می‌شود، شرایط رو به بهبود باشد.

حیثیت روحانیون را به خطر نیندازید

ناصر قوامی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده پیشین مجلس- من این دو، سه سطر مطلبی که از آقای صدیقی نقل شده بود را دیدم و واقعا از اینکه یک روحانی چنین حرفی را زده شگفت‌زده شدم چون روحانیون شیعه از هزار و صد سال پیش تا حالا مدافع حقوق مردم بوده‌اند و همیشه در مقابل حکومت‌ها از حقوق مردم دفاع کرده‌اند.

با توجه به این حرف‌هایی که از آقای صدیقی نقل شده اما واقعا باید تاسف خورد که چرا این نگاه را دارند و همه مشکلات موجود در کشور اعم از گرانی و… را گردن مردم انداخته‌اند. آنچه که ایشان گفته به این معناست که مسوولان تقصیر ندارند و مردم گناهکار هستند. واقعا باید با توجه به این صحبت‌ها به حال برخی ائمه جمعه گریه کرد که این‌طور به حال عموم مردم بی‌توجه هستند. در حالی که باید پشتیبان حقوق مردم باشند.

روحانیون در طول تاریخ همیشه مدافع حقوق مردم بوده‌اند اما متاسفانه آنچه که امروز در خطبه‌های نماز جمعه مورد نظر ائمه جمعه نیست، حقوق مردم است. امروز در هر خانه‌ای یک جوان تحصیلکرده بیکار داریم، مشکلات بسیار است و ائمه جمعه نه‌تنها به این مسائل توجهی ندارند بلکه بعضا مشکلات را گردن مردم می‌اندازند!

عزیزان تاریخی هست که باید به آن توجه کنید. از زمان شیخ مفید، سیدمرتضی و سیدرضی مساله روحانیون مردم بوده است. امام هم به طرفداری از مردم قیام و انقلاب کرد. باید توجه داشت که اکنون حیثیت روحانیون در تاریخ در خطر است. اگر مردم تصور کنند که روحانیون توجهی به حقوق آنان نداشته و از حاکمیت دفاع می‌کنند، این حیثیت به خطر می‌افتد. باید به این مسائل توجه کرد، قدری آزاداندیش بود و به تاریخ علمای شیعه مراجعه کرد.

اخبار برگزیده