عاقبت شخص‌محوری
به گزارش جهان صنعت نیوز: با توجه به نظر ستاد مقابله با کرونا و پلیس راهور در این باره می‌توان گفت که اقدامات شایسته‌ای صورت گرفت. اما این ظاهر قضیه است زیرا با در نظر گرفتن رویکرد دستورمحور آقای رییسی که در سه ماه گذشته از او مشاهد شده، این نگرانی ایجاد شد که آیا قرار است گره همه مشکلات به دست خود رییس‌جمهور حل شود؟ به نظر می‌رسد مقامات مسوول در جایگاه‌های مختلف نیز چنین برداشتی از وضعیت موجود دارند. شاهد آنکه نماینده اصفهان دیروز در نامه‌ای به رییس‌جمهوری از وی خواسته بود که برای حل مشکلات موجود در این استان، شخصا وارد عمل شود.
پرواضح است که این رویه عاقبت خوشی ندارد و در بلند‌مدت تبعات منفی قابل‌توجهی خواهد داشت. بنابراین لازم است از همین حالا که دولت در ابتدای کار است، در قالب رسالت رسانه‌ای خود هشدارهای لازم را داده و آنچه شرط بلاغ است با رییس‌جمهور بگوییم. حل شدن مشکلات و مسائلی که مثل همین قضیه تردد شبانه پیچیده می‌شود، مورد انتظار جامعه است اما آقای رییسی باید این کار را از کانال‌های اصلی و قانونی خود انجام دهد تا اولا این شائبه که او نگاه شخص‌محوری دارد، ایجاد نشود. دوما مسوولیت‌های مضاعفی به مسوولیت‌های سنگین رییس‌جمهور اضافه نشود. سوما مجلس شورای اسلامی در مسیر نظارت بر عملکرد دولت و حسن اجرای قوانین به چالش کشیده نشود.
آنچه در ادامه می‌خوانید بررسی همین نگرانی‌ها در گفت‌وگو با دو چهره سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا است. محمد صادق کوشکی، فعال سیاسی اصولگرا که خود ازجمله منتقدان برخوردهای دستوری رییس‌جمهور است، دستور اخیر وی درباره تردد شبانه را بجا و بدون ایراد دانسته و معتقد است که خوشبختانه نگرانی از بابت ترویج نگاه شخصمحور در این دولت نیست. علی صوفی، دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات اما معتقد است ادامه این رویه از سوی دولت مشکلات قابل اعتنایی در پی دارد، فسادزا است و با شعارهای انتخاباتی آقای رییسی نمی‌خواند.
محمدصادق کوشکی، فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت»:
سازوکار قوه مجریه دستورمحور نیست
* آقای رییسی دیروز دستور دادند که طرح ممنوعیت تردد شبانه لغو شود. به نظر شما این شیوه عملکرد درست است که آقای رییس‌جمهور شخصا به مسائل ورود کرده و دستور دهند یا نیاز به کارشناسی‌های از پایین به بالا است؟
بستگی دارد؛ اگر رییس‌جمهور بخواهد در همه عرصه‌ها دستور دهد قطعا معقول نیست و اگر هم کسی چنین کند، اشتباه کرده است. در حوزه‌هایی هم اصلا دستور دادن معنا ندارد، مثلا اینکه رییس‌جمهوری به معاون خود دستور بدهد که مشکل آب را در ایران حل کن؛ دستور دادن در این موارد اساسا بی‌معنا است. در برخی عرصه‌ها نیز آن کار ممکن است اما کاملا به مطالعات کارشناسی نیاز دارد. در این موارد هم دستور دادن با جهت‌گیری مشخص خطاست. مثلا فرض کنید بحث استخدام ۴۰ هزار پرستار با تخصص‌های مختلف در بیمارستان‌های بخش دولتی و خصوصی را داریم، طبیعتا این نیاز به مطالعاتی دارد که چگونه جایابی شده و بر اساس نیاز بیمارستان‌ها استخدام شوند. این بحث تخصصی است و اگر رییس‌جمهور به وزیر بهداشت دستور دهد که در این مسیر مطالعه و بر آن اساس اقدام کند، درست است اما اگر خودش دستور دهد که هر بیمارستان پنج‌نفر را استخدام کند، حتما کار غلطی است.
* الان آقای رییس‌جمهور شخصا دستور داده که ممنوعیت تردد شبانه لغو شود درحالی که ستاد مقابله با کرونا که زیرمجموعه خود ایشان است، باید در این زمینه تصمیم می‌گرفت.
در این مورد خاص، چون کار کارشناسی شده و آن دستگاهی که باید نظر بدهد هم نظر خود را اعلام کرده است، ایرادی ندارد. یعنی راهور به عنوان کارشناس میدانی بررسی کرده و به صراحت گفته که این طرح، کاربرد خود را از دست داده یعنی مردم بلد هستند که این طرح را دور بزنند و در نتیجه ۷۰ درصد رفت‌و آمدها برگشته است و فایده ندارد. وقتی راهور ۲ بار نتیجه کارشناسی در این باره را اعلام کرده است، رییس‌جمهور بر اساس نظر کارشناسی دستور داد و این ایرادی ندارد.
* مرکز تصمیم‌گیرنده درباره ثمربخشی این طرح، ستاد مقابله با کرونا بوده است که اتفاقا قبلا اعلام کرده بود این طرح فایده ندارد. سوال من این است که آقای رییسی چرا لغو این طرح را در چارچوب ستاد، پیگیری نکرده و شخصا وارد عمل شده‌اند؟
ببینید، ستاد مقابله با کرونا یک پدیده قانونی و حقوقی نیست. این ستاد به دستور رییس‌جمهور تشکیل شده و تعطیل کردن آن هم در حیطه اختیارات رییس‌جمهور است. این ستاد که مصوبه قانونی و آیین‌نامه ندارد. این یک سازوکاری است که رییس‌جمهور قبل برای مقابله با بحران ایجاد کرده است. رییس‌جمهور الان اختیار دارد که این سازوکار را منحل کرده و یا خود در آن دستور دهد. این در حیطه اختیارات او است و اینکه الان خودش دستور داده، هیچ ایراد و منعی ندارد. آنجایی که قانون منع کرده همه باید تابع باشند. مثلا رییس‌جمهور می‌تواند نکته‌ای را به معاون اول ابلاغ کند و معاون اول هم به وزیر و وزیر به استاندار ابلاغ کند. رییس‌جمهور اما این حق را هم دارد که مستقیم موضوع را به استاندار ابلاغ کند.
* به نظر شما اینکه وقتی رییس‌جمهور می‌تواند موضوع را از کانال اصلی و ساختار قانونی پیگیری کند، شخصا ورود کند، این شائبه را ایجاد نمی‌کند که شخصمحور عمل می‌کند؟ به خصوص که آقای رییسی در سه ماه گذشته در موضوعات دیگری مثل بورس و… هم دستور داده بودند.
من در کانال شخصی خود، دو هزار بار تا حالا نوشته‌ام که آقای رییسی، دستور ندهید اما من معتقدم که در این مورد خاص چون در حیطه اختیارات قانونی است و مطالعات کارشناسی شده، اشکال ندارد اما اگر در حوزه دیگری که مطالعات کارشناسی نشده، دستور دهد، حتما غلط است.
ضمن اینکه دستور رسیدگی دادن ایرادی ندارد. دستور مصادقی دادن محل بحث است. اگر آقای رییس‌جمهور به وزیر مربوطه دستور بدهد که مثلا رسیدگی کنید مردم زیان نکنند ایرادی ندارد چون یعنی مطالعه کرده و ببینید که مردم چگونه کمتر زیان می‌کنند. اما اگر دستور مصداقی دهد و مثلا بگوید شاخص بورس را ۴ تا بیاورید بالا، این غلط است.
* به نظر شما آقای رییسی با نگاه شخصمحور عمل نمی‌کند؟
نه، در مجموع من نگرانی از این بابت که شخصمحور عمل می‌کنند، ندارم و اگر ببینم حتما وظیفه دارم که بگویم چون این موضوع به شدت زیان‌بار است. اشکال آقای رییسی این است که او از قوه قضاییه آمده و سازوکار این قوه خیلی دستورمحور است. در حالی که قوه مجریه دستورمحور نیست و سازوکارمحور است. به همین خاطر هم زمان نیاز دارد تا دیدگاه قضایی آقای رییسی تبدیل به دیدگاه اجرایی شود.
* فکر می‌کنید که افراد از جایگاه‌های دیگر چقدر به نگاه فعلی آقای رییسی که معتقدید ناشی از تجربه در قوه قضاییه است، دامن می‌زنند.
من نمی‌دانم که چقدر از بقیه تاثیر می‌گیرد.
* مثلا نماینده اصفهان نامه نوشته به رییسی و خواسته که در قضیه زاینده‌رود شخصا ورود کنید.
اگر منظور از «شخصا ورود کردن» این باشد که دستور مشخص بدهد حتما غلط است چون در زمینه مساله آب هزاران پارامتر باید بررسی شود و رییس‌جمهور نهایتا می‌تواند دستور دهد که رسیدگی شود. دستور مصداقی در این زمینه خطای محض است.
افراد اما می‌توانند هر درخواستی داشته باشند، رییس‌جمهور نباید به هر درخواستی پاسخ دهد. ما که نمی‌توانیم بگوییم افراد به رییس‌جمهور نامه ننویسند.
در مجموع تاکنون و خوشبختانه این نکته را ندیدم که آقای رییسی فرد شخص‌محوری باشد و اگر خدای نکرده روزی حس کنم که به این سمت می‌رود حتما در حد خودم تذکر خواهم داد.
علی صوفی دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» مطرح کرد:
تصمیمات جزیره‌ای مخرب است
* آقای رییسی دیروز تکلیف آن طرح ممنوعیت تردد شبانه را روشن کرده و دستور دادند که لغو شود. به نظر شما ورود رییس‌جمهور به این مساله درست است؟
در رابطه با این موضوع چند بار مسائلی پیش آمد. یک بار گفتند که ممنوعیت برداشته شد، بعد نیروی انتظامی گفت که به ما چیزی ابلاغ نشده و ستاد مقابله با کرونا هم عقب‌نشینی کرد. اساسا معلوم نشد که این تصمیم در کجا گرفته شده و چه کسی از آن دفاع می‌کند. الان هم ستاد ملی کرونا که در راس آن آقای رییس‌جمهور است را داشتیم، بنابراین می‌شد این دستور از آن طریق ابلاغ شود.
* دستور رییس‌جمهور در این باره چه پیامی دارد؟
وقتی آقای رییس‌جمهور شخصا دستور می‌دهد یعنی موضوع نیازی به کار کارشناسی ندارد. برخورد آمرانه و از بالا به پایین جزو ساختار است اما در عین حال باید از پایین به بالا هم کارشناسی شده و اجازه داده شود که دستگاه‌های مسوول ورود کرده و بررسی کنند.
* این‌گونه دستور دادن‌ها که در موارد دیگر هم از سوی رییس‌جمهور مشاهده شده، چه نتیجه‌ای برای او داشته است؟
نتیجه‌ای نداشته است. من نمی‌دانم که او با این رویکرد دنبال چیست. درست است که او حسن‌نیت دارد و می‌خواهد مشکلات مردم را حل کند. او وقتی مشکلی را می‌بیند، می‌خواهد که مساله را در جا حل کند. این سفرهای استانی هم برای همین انجام می‌شود. این رویکرد فوایدی دارد اما در کنار اداره سیستمی کشور.
* به نظر شما الان این نگرانی وجود دارد که برخوردهای اینچنینی ادامه یافته به سایر عرصه‌ها تسری پیدا کند و اداره آمرانه کشور در آینده به یک مشکل جدی تبدیل شود؟
قطعا همین‌طور است. دقت داشته باشید که دستگاه اجرایی با دستگاه قضایی از نظر ساختاری تفاوت دارد، یعنی در دستگاه اجرایی سیستم و تشکیلاتی با یک سازماندهی طراحی شده که می‌خواهد به یک سری اهداف برسد. اگر اهداف کلان تغییر کند، ساختار هم متاثر از آن تغییر کرده و متناسب می‌شود. بنابراین ساختار موجود در قوه اجرایی برای اهدافی است. اگر آقای رییسی اهداف دیگری دارد باید ساختار را تغییر دهد نه اینکه شخصا و راسا برای تغییر اقدام کند. او هر قدر هم که حسن‌نیت داشته باشد و هر قدر که کل حاکمیت با او هماهنگ باشد، این نوع تصمیم‌گیری‌ها و کنار گذاشتن ساختار، مخرب است.
* این کنار گذاشتن ساختار چقدر از سابقه آقای رییسی در قوه قضاییه نشأت گرفته و چقدر از درخواست‌هایی که از او می‌شود. مثلا دیدم که یکی از نمایندگان اصفهان از آقای رییسی خواسته که برای حل مشکل آب استان شخصا ورود کند.آیا ما در بخش‌های دیگر به نگاه فعلی آقای رییسی دامن می‌زنیم؟
گاهی اوقات ممکن است اقتضا کند شخص تصمیم‌گیرنده با وجود نظرات کارشناسی که به او اعلام شده، تشخیص خود را اعلام کند و دستور دهد اما این هم در کنار داشتن نظرات کارشناسی است. اما به نظر من آقای رییسی هنوز دستگاه اجرایی را نمی‌شناسد. او در این دستگاه نه تجربه قبلی داشته و نه هنوز وقت کرده که بشناسد. اساسا نیازی هم به این شناخت نمی‌بیند.
آقای رییسی باید کل تشکیلات را فعال کرده و همه را در راستای اهداف خود هماهنگ کند اما این کار با تصمیمات شخصی مقدور نیست. او وقتی تصمیمات فردی می‌گیرد، در واقع تصمیمات جزیره‌ای خواهد شد.
* پس معتقدید که آسیب این رویکرد، تصمیمات جزیره‌ای است که رسیدن به اهداف مورد نظر را سخت می‌کند.
بله، وقتی یک تصمیمی می‌گیرند و دستور می‌دهند باید معلوم باشد که منبع مالی آن دستور، تامین است یا خیر. این منبع از کجا کنده می‌شود؟ در اولویت است یا خیر؟ همه اینها در یک سیستم شناسایی می‌شود. این اولویت‌ها را سازمان برنامه و بودجه مشخص کرده و بر اساس منابعی که در اختیار دارد منابع را تخصیص داده و به مجلس ارائه می‌کند. نهایتا هم مجلس تصمیم می‌گیرد. قطعا جابه‌جا کردن این منابع با یک دستور، مشکل‌زا خواهد بود. به خصوص در سفرهای استانی تصمیماتی گرفته می‌شود که نیاز به منابع مالی دارد و جزیره‌ای است. این تصمیمات جزیره‌ای از هم از زمان آقای احمدی‌نژاد شروع شده و ادامه یافت. در دولت روحانی نیز اگرچه سعی شد که سیستمی عمل شود اما دیدیم یک سری مشکلات در حوزه ارز، بنزین و… ایجاد شد که همه از تصمیمات جزیره‌ای نشأت می‌گرفت.
* با توجه به تجارب گذشته، به نظر شما چه عواملی رییس‌جمهوری را ترغیب می‌کند که به این رویه ادامه دهد؟
آقای رییسی فکر می‌کند که دولت مردمی یعنی همین. او خودش را دولت مردمی می‌داند و به مردم وعده داده است. الان هم برای اینکه مردم را نگه دارد و راضی کند، هر جا که موجی ایجاد شود بر آن سوار می‌شود. این تصمیم‌گیری‌ها شناخته شده است در دولت احمدی‌نژاد نیز رویکرد مشابهی بود و خسارات زیادی به بار آورد. ضمن اینکه فساد ایجاد کرد؛ چون پشت هر تصمیمی عده‌ای منتظر هستند که از آن تصمیم سوءاستفاده کنند و سیستم فلج می‌شود. در شرایطی که فساد بر کشور حاکم است و آقای رییسی هم اساسا با شعار مبارزه با فساد روی کار آمد، باید بیشتر به تبعات این رویه توجه شود.
* دستورهای مستقیم از سوی رییس‌جمهوری به نحوه نظارت مجلس بر دولت چه آسیبی می‌‌زند؟
حتما از این بابت هم آسیب خواهد داشت زیرا خیال وزرا راحت می‌شود که آقای رییس‌جمهور پاسخگو است. درحالی که باید وزرا پاسخگو باشند چون آنها از مجلس رای اعتماد گرفته‌اند و مجلس حق دارد که آنها را مورد سوال قرار داده یا استیضاح کنند. اینکه آقای رییس‌جمهور خودش را جلو بیندازد، درست نیست. در این شرایط حتی اگر از وزیر سوال شود، معلوم نیست که اولا وزیر خودش از تصمیمات رییس‌جمهور راضی باشد. دوما می‌تواند بگوید که من تقصیر ندارم و رییس‌جمهور تصمیم‌گیرنده بوده است. در حقیقت مسوولیت‌ها لوث می‌شود و این بدترین آفت است برای مدیریت.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :