چشم‌انداز سیاسی اردوغان در پی سقوط لیر به روایت فارین پالسی
به گزارش جهان صنعت نیوز: به نوشته نشریه فارین پالسی، چند ماه اخیر برای حزب حاکم عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه وحشتناک بوده است. ترکیه در سطح بین‌المللی منزوی شده، اقتصاد همچنان رو به وخامت است، سوالاتی در مورد سلامت اردوغان وجود دارد و آمار نظرسنجی‌ها درباره محبوبیت او و حزب عدالت و توسعه چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد. برای بسیاری از ناظران و مخالفان ترکیه، سقوط حزب عدالت و توسعه در راه است.
درحالی‌که اقتصاد ترکیه به فروپاشی ادامه می‌دهد و سیاست خارجی آن در حال خروج از کنترل است، درخواست‌ها برای برگزاری انتخابات زودهنگام ملی در این کشور افزایش می‌یابد. اکنون اگر تصمیم به اجرای چنین انتخاباتی در تابستان یا پاییز ۲۰۲۲، تقریبا حدود یک سال زودتر از زمان تعیین‌شده اتخاذ شود، پیروزی اردوغان در این انتخابات برنامه‌ریزی شده در معرض تهدید قرار گرفته است. در این میان، رییس‌جمهور ترکیه دستور تحقیقات درباره دستکاری احتمالی ارزش پول این کشور را صادر کرد و خواستار تحقیق درباره موسسات و سازمان‌هایی شد که مقادیر زیادی ارز خریداری کرده و سرنوشت آن ارزها مشخص نیست و همچنین بررسی احتمال عامدانه بودن سقوط ارزش واحد پول این کشور را در دستور کار قرار داد.
«حزب جمهوریخواه خلق»، «حزب خوب» و دیگران به اندازه کافی مطمئن هستند که از برگزاری انتخابات زودهنگام دفاع می‌کنند و برنامه‌هایی برای کنار گذاشتن ریاست اجرایی اردوغان و بازگرداندن ترکیه به سیستم ترکیبی پارلمانی- ریاست جمهوری خود دارند. این امر ممکن است زودهنگام باشد: قانون آهنین دوران حزب عدالت و توسعه این بوده است که هرگز اردوغان از چرخه قدرت خارج نخواهد شد. با این حال، چشم‌انداز وضعیت رییس‌جمهور و حزبش تیره و تار به نظر می‌رسد.
شاید اولین و مهم‌ترین عامل شکست اردوغان در انتخابات پیش رو، همسویی احزاب سیاسی مخالف بر این مساله باشد که نظام پارلمانی نسبت به نظام ریاستی که اردوغان آن را اعمال کرده است، از اختیارات قانونی بیشتری برخوردار است، به‌ویژه اینکه حمایت از نظام ریاست جمهوری کنونی به کمترین میزان خود یعنی ۳۴ درصد کاهش یافته است، درحالی‌که ۷/۵۷ درصد از شهروندان ترکیه بازگشت نظام پارلمانی را ترجیح می‌دهند.
عامل دوم، کاهش شدید توانایی اردوغان برای تعیین دستور کار و ساکت کردن مخالفان است. افزون بر اینکه همکاری اردوغان با حزب ملی‌گرای جنبش ملی (MHP) باعث شد بسیاری از کردها در انتخابات محلی ۲۰۱۹ به نامزدهای حزب جمهوریخواه خلق (CHP) که به‌عنوان عمده‌ترین حزب مخالف شناخته می‌شود، رای دهند.
عامل سوم، ظهور چهره‌های سیاسی میانه‌رو جدید در میان مخالفان است که محبوبیت اردوغان را کاهش داده و در حال حاضر حزب جمهوریخواه خلق کنترل بسیاری از شهرهای پرجمعیت کشور ازجمله استانبول و آنکارا را در اختیار دارد.
عامل چهارم شکست احتمالی اردوغان، انشعاب‌های فزاینده در حزب عدالت و توسعه است که وضعیت کنونی آن کشتی‌ای را به‌تصویر می‌کشد که در حال غرق شدن است. این روند در واقع، از سال گذشته و زمانی آغاز شد که علی باباجان و احمد داووداوغلو، دو تن از اعضای پیشین کابینه اردوغان، حزب عدالت و توسعه را ترک و احزاب سیاسی خود یعنی حزب دموکراسی و پیشرفت و حزب آینده را تاسیس کردند.
در میان همه مشکلات ترکیه، این وخامت اوضاع اقتصادی است که جدی‌ترین مخمصه برای رهبر ترکیه است. در نتیجه سوءمدیریت شدید اردوغان، لیر در دهه گذشته حدود ۷۵ درصد از ارزش خود را در برابر دلار، ۴۵ درصد در سال گذشته و ۱۵ درصد را به تنهایی در روز سه‌شنبه از دست داده است. درست است که ترکیه- با نادیده گرفتن شانس‌ها و یک بیماری همه‌گیر جهانی – اقتصاد خود را ۸/۱ درصد در سال ۲۰۲۰ ارتقا داد، اما بیکاری ۱۴ درصد و شکاف بین فقیر و ثروتمند افزایش یافته است. در واکنش به سقوط لیر، تعدادی از بانک‌های بزرگ ترکیه فعالیت‌های آنلاین خود را تعطیل کردند و مردم برای تظاهرات در بخش‌هایی از آنکارا و استانبول به خیابان‌ها آمدند و تظاهرات احتمالی و بزرگ‌تری را پیش‌بینی کردند.
تقلای سیاسی
یکی از راه‌هایی که اردوغان اخیرا به دنبال افزایش بخت سیاسی خود بوده است، بهبود روابط ترکیه با همسایگانش است. این تغییری است که دولت ترکیه از سال ۲۰۲۰ برای اهداف سیاسی داخلی، سیاست خارجی تهاجمی را به ویژه در مدیترانه شرقی در پیش گرفت. آنکارا پس از خروج از انزوا موفقیت‌هایی داشته است. لحن روابط دوجانبه این کشور با دولت‌های عربستان و امارات با چندین تماس تلفنی و دیدارهای دیپلماتیک با رهبری بهبود یافته است، اگرچه به نظر می‌رسد هنوز بین ترکیه و دو کشور سنگین‌وزن خلیج فارس بیزاری و عدم تمایل متقابل وجود دارد.
برخی کارشناسان در حالی نسبت به اهداف و نتایج سفر محمدبن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی به آنکارا و کمک ۱۰ میلیارد دلاری او برای نجات اقتصاد بحران‌زده ترکیه ابراز تردید و یا خوشبینی کرده‌اند که ابراختلافات همچنان بر روابط دو کشور سایه افکنده است.
بریده نشدن طنابی که ابوظبی برای خروج ترکیه از بحران اقتصادی به طور ناگهانی آویزان کرده نیاز به اعتماد دارد و به باور ناظران هنوز زود است در مورد استحکام و دوام آن قبل از آزمایش صحبت کرد. بسیاری بر این باورند که ابوظبی پس از ناکام ماندن راه‌حل‌های سیاسی برای برون‌رفت از بحران‌های منطقه، تصمیم گرفت برای حل اختلافات خود با مخالفان به رویکرد اقتصادی روی آورد.
دوحه ۱۰ درصد از سهام بورس استانبول را به همراه امتیازات دیگر از جمله بهره‌مندی از بندر آنتالیا و بزرگترین مراکز خرید استانبول و پروژه‌هایی برای توسعه خلیج شاخ طلایی در سمت اروپایی این شهر توریستی به دست آورده است.
به نظر می‌رسد همه این سرمایه‌گذاری‌ها اشتهای ابوظبی را برای خرید سهام در پروژه‌های ترکیه و ایجاد مشارکت‌های استراتژیک به ویژه در پروژه کانال جدید استانبول که دریای مرمره و دریای سیاه را به هم پیوند می‌دهد، باز کرده است. این علاوه بر تمایل امارات به خرید بانک‌ها و سهام در بورس ترکیه و همچنین ابراز تمایل برای ایجاد شراکت‌های قوی برای حمایت از صنعت دفاعی ترکیه است که در سال‌های اخیر شاهد رشد قابل توجهی به ویژه در بخش ساخت هواپیماهای بدون سرنشین بوده است.
منابع رسانه‌ای ترکیه یک سال پیش از تمایل ابوظبی برای خرید پهپادهای آکینجی ترکیه صحبت کرده بودند، اما آنکارا در آن زمان به گفته ناظران از ترس استفاده از این هواپیماها در جنگ یمن نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرد. برخی ناظران اقتصادی احتمال داده‌اند که رییس‌جمهور ترکیه با اعطای امتیازات اقتصادی بزرگ به امارات موافق است البته تا زمانی که به نفع اقتصاد و لیر ترکیه باشد.
احزاب مخالف اردوغان در این آشفتگی اقتصادی ترکیه، سرمایه‌گذاری سیاسی می‌کنند و دلیل اصلی هم نبود منابع در این کشور نیست بلکه فردی شدن قدرت در تصمیم‌گیری‌ها است و او همه قوه مجریه را در دست خود گرفته است.
ترک‌ها نیز به دنبال روابط بهتر با اسراییل بوده‌اند. آنها دلیل بسیار کمی برای اعتماد به اردوغان دارند. اول از همه، دو گردشگر اسراییلی اخیراً به دلیل عکس گرفتن از کاخ دولما باغچه- سایتی که مقامات گردشگری ترکیه اغلب در مطالب تبلیغاتی خود از آن استفاده می‌کنند- دستگیر و به جاسوسی متهم شدند. آنها متعاقبا آزاد شدند، اما به نظر می‌رسید که این قسمت برای تحریک احساسات ضداسراییلی و یهودستیزی در ترکیه برای اهداف سیاسی طراحی شده بود. همچنین، در اواخر اکتبر، رهبر ترکیه به همتای فرانسوی خود گفت که در صورت حضور اسراییل (و یونان و همچنین جمهوری قبرس) ترکیه در نشست ۱۱ نوامبر پاریس درباره لیبی شرکت نخواهد کرد. اسراییلی‌ها در این نشست شرکت نکردند، هرچند مقامات یونانی و قبرسی آنجا بودند.
کشور بعدی مصر است. در طول بهار و تابستان، مطبوعات ترکیه و حامیان دولت (که در واقع یکی هستند) به طور دوره‌ای در مورد عادی‌سازی روابط بین ترکیه و مصر سر و صدا کردند. فرض کار در آنکارا این بود که مصری‌ها از فرصت استفاده خواهند کرد و بهبود روابط با قاهره بر دولت‌های یونان، قبرس و اسراییل فشار وارد می‌کند. با این حال، مصری‌ها آن‌طور که مقامات ترکیه محاسبه کرده‌اند، برای بهبود روابط مشتاق نبوده‌اند، زیرا اهمیتی را که عبدالفتاح السیسی رییس‌جمهور مصر برای روابط کشورش با یونان و قبرس قائل است، که به آرمان مصر در شوراهای اتحادیه اروپا کمک می‌کند، نادرست درک کرده‌اند.
هنگام صحبت از اروپا، اگر آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نبود، اروپایی‌ها ممکن بود ترکیه را به دلیل تخلفات گوناگون، از جمله عملیات نظامی در سوریه، اکتشاف گاز در نزدیکی قبرس و تهدید به سوق دادن مهاجران به یونان تحریم کنند. بیش از هر چیز دیگری، موضوع اخیر زمینه‌ساز روابط پرتنش اتحادیه اروپا و ترکیه است. در سال ۲۰۱۶، اتحادیه اروپا شروع به پرداخت پول به آنکارا کرد تا سوری‌های مستأصل را در ترکیه نگه دارد، نه اینکه اجازه دهد آنها به اروپا بروند. با وجود این معامله، ترک‌ها به‌طور دوره‌ای تهدید می‌کنند که اجازه خواهند داد سوری‌ها (و سایرین) از مرز عبور کنند، که یک بحران جدید پناهندگان و احتمالا بی‌ثباتی ایجاد خواهد کرد. دادگاه‌های ترکیه همچنین از دادگاه حقوق بشر اروپا سرپیچی می‌کنند که حکم داده است ادامه بازداشت عثمان کاوالا، نیکوکار ترک که به دروغ متهم به حمایت از تروریسم است، ناعادلانه است و باید آزاد شود. این امر می‌تواند منجر به تعلیق حق رای ترکیه در شورای اروپا یا اخراج از این شورا شود.
روابط کج‌دار و مریز با ایالات متحده
زمانی که صحبت از ایالات متحده به میان می‌آید، دولت ترکیه در مورد دیدار دوجانبه اردوغان و جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده در اجلاس G-20 در ماه اکتبر معامله بزرگی انجام داد، اما تغییر چندانی در روابط صورت نگرفته است. خرید و استقرار سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ ساخت روسیه از سوی ترکیه حل‌نشده باقی مانده است، واشنگتن و آنکارا بر سر حمایت آمریکا از یگان‌های مدافع خلق در سوریه با هم اختلاف دارند و دولت ترکیه از اینکه اکنون سه دولت ایالات متحده از استرداد فتح‌الله گولن روحانی ترکیه‌ای خودداری کرده‌اند، عصبانی است. در این فضا، ترک‌ها درخواست ۴۰ فروند جت F-16 جدید و کیت‌های ارتقایافته برای ۸۰ فروند دیگر کرده‌اند. رهبری ترکیه خود را متقاعد کرده که معاملات هواپیما انجام خواهد شد، اما دولت بایدن به این معامله تن نداده است. رییس‌جمهور ایالات متحده به صراحت گفت که فرآیندی برای چنین معاملاتی وجود دارد. این یک روش مؤدبانه بود برای گفتن اینکه کنگره، جایی که قبلا مخالفت با این توافق وجود دارد، باید در این مورد نظر بدهد.
رنج اقتصادی ترک‌ها
کاملا نامشخص است که هرگونه بهبود در جایگاه بین‌المللی ترکیه چه کمکی به اقتصاد ترکیه می‌کند، به ویژه از آنجا که اردوغان هیچ نشانه‌ای مبنی بر تجدیدنظر در مشکلات اقتصادی که خود ایجاد می‌کند، ارائه نکرده است. برای سال‌ها، اردوغان یک توطئه خارجی ادعایی را که شامل «لابی نرخ بهره»، سیا، صهیونیست‌ها، غرب، میلیاردر بشردوستان جورج سوروس و دیگرانی است که به دنبال سقوط ترکیه هستند، شکست داده است، اما تنها توضیح برای رنج اقتصادی در میان ترک‌ها سوءمدیریت اردوغان است. به ویژه، رهبر ترکیه استقلال بانک مرکزی را تحت فشارهای سیاسی تقریبا بی‌وقفه تضعیف کرده است. اردوغان بانک‌های مرکزی ترکیه را بر خلاف عقل اقتصادی مورد آزار و اذیت قرار داده است تا نرخ بهره را پایین نگه دارند. نتیجه کاهش شدید ارزش لیر بوده است که همه چیز را برای ترک‌ها گران‌تر می‌کند و ترازنامه‌های شرکت‌های ترکیه‌ای را که باید وام‌های دلاری را پرداخت کنند، خراب می‌کند.
البته یک لیر ارزان به صادرات ترکیه کمک می‌کند، اما هزینه‌های اجتماعی آن بسیار زیاد است. به جای سیاست غیرمتعارف نرخ بهره پایین، افزایش در دستور کار است. این امر همچنین می‌تواند دردسرهایی را به‌ویژه برای ترک‌هایی که بیش از حد توسعه‌یافته‌اند به همراه داشته باشد، اما افت لیر را معکوس کرده، تورم را کاهش داده و اعتماد سرمایه‌گذاران را بازگرداند. تعهد اردوغان به نرخ‌های بهره پایین بر این محاسبه استوار است که اعتبار ارزان برای رشد خوب است و رشد از نظر سیاسی برای او خوب است، اما به این شکل کار نمی‌کند.
معمای بیماری اردوغان
به مشکلات سیاست خارجی مخرب ترکیه و چالش‌های اقتصادی آن، پرسش‌هایی در مورد سلامت اردوغان اضافه شده است. گاهی اوقات او حال و روز خوبی نداشته است. اما فراتر از وضعیت واقعی سلامتی رهبر ترکیه، پاسخ بی‌رحمانه به هر سوالی، در مورد وضعیت رفاه او است. این واکنش نشان‌دهنده کیش شخصیت در اطراف اردوغان است، اما این موضوع جدید نیست. آشکارتر این است که پاسخ بی‌اعتبار حاکی از شکاف فزاینده بین آنچه دولت می‌گوید – نه تنها در مورد سلامت رییس‌جمهور، بلکه دموکراسی و رفاه – و واقعیت عینی است. در اینجا سخنگویان دولت، سخنگویان رسانه‌ها و آشوبگران رسانه‌های اجتماعی سعی کرده‌اند فضا را با شرارت و سرکوب پر کنند. تعداد زیادی از افرادی که در ترکیه به دلیل انتقاد از دولت محبوس شده‌اند، نشانه روشنی است که اردوغان و حزب عدالت و توسعه در حال متقاعد کردن افراد کمتر و کمتری به فکر دستور کار خود هستند. تلاش برای تقویت سیاسی خود به دور باطلی تبدیل می‌شود که در آن مقامات دولتی و مطبوعات همچنان روایتی را ارائه می‌کنند که با آنچه مردم تجربه می‌کنند مطابقت ندارد و این امر منجر به پرسش‌های بیشتری در مورد اردوغان و سرپرستی حزب می‌شود – که همگی منجر به نتایج بیشتر خواهد شد؛ از دستگیری‌ها و دروغ‌های بیشتر گرفته تا پرسش‌های بیشتر، بازداشت تعداد بیشتری از ترک‌ها و همچنین وخامت تدریجی وضعیت سلامت اردوغان و موقعیت سیاسی حزب عدالت و توسعه. این پویایی در نظرسنجی اخیر خود را نشان داده است و بیانگر این امر است که اردوغان در رقابت ریاست‌جمهوری در برابر شهرداران آنکارا یا استانبول شکست می‌خورد و رهبر «حزب خوب» نیز رییس‌جمهور را شکست می‌دهد.
فارین پالسی در پایان یادآور می‌شود: اگر ترکیه تحت رهبری حزب عدالت و توسعه تبدیل به لبه اصلی تغییرات دموکراتیک شده بود و راه را برای مجارستان، لهستان و حتی ایالات متحده روشن می‌کرد، شاید اکنون در خط مقدم اصلاحات دموکراتیک بود. البته پیش‌بینی آینده اردوغان دشوار است، اما تصور اینکه مجموعه مشکلات ترکیه، به‌ویژه مشکلات اقتصادی آن در صورت تداوم، بر چشم‌انداز انتخاباتی حزب عدالت و توسعه تأثیری نخواهد داشت، دشوار است. در عین حال، تصور اینکه اردوغان مایل به شکست عادلانه و شفاف در انتخابات باشد نیز سخت است. مخالفان ترکیه فقط می‌توانند امیدوار باشند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :
