زمانه دگردیسی پارادایمی
به گزارش جهان صنعت نیوز: روز گذشته هجدهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت با عنوان مدیریت توسعه و پایداری در عصر تحولات دیجیتال به همت انجمن علوم مدیریت ایران و دانشگاه علامه طباطبایی آغاز به کار کرد. علاوه بر روز نخست این کنفرانس که در گزارش پیش‌رو خلاصه‌ای از سخنرانی استادان و صاحب‌نظران پوشش داده می‌شود؛ امروز و فردا (۹ و ۱۰ آذرماه) نیز کنفرانس در ١۵ کارگروه سخنرانی‌ها و ارائه مقالات به همراه برگزاری کارگاه‌ها ادامه خواهد یافت.
تغییرات پارادایمی
در این رابطه دکتر خداداد حسینی رییس شورای سیاستگذاری این کنفرانس و استاد دانشگاه تربیت مدرس، توضیح داد: با توجه به اینکه در طول سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه هستیم، هدف ما در این کنفرانس بررسی مشکلات و چالش‌های مدیریتی در قالب ۱۵ محور تخصصی است. در واقع با توجه به اینکه از ابتدای آغاز قرن بیست و یکم با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستیم، لازم است به این موارد توجه کرده و بدانیم که چگونه این چالش‌ها می‌تواند نیازهای مدیریتی را به خود جلب کند. مهم‌ترین این موارد فزونی سرعت فناورانه از سرعت دیدگاه‌ها و مدل‌های ذهنی مدیران، تغییرات سریع در جامعه و حرکت از مردم‌سالاری اجتماعی به مردم‌سالاری کثرت‌گرا، از بین رفتن مرزهای صنعتی و اقتصادی در میان کشورها، تغییرات پارادایمی از جهان خطی و قابل پیش‌بینی به جهان غیرخطی و پویا، رشد فزاینده آلودگی‌های محیطی و اکولوژیک، خطر تحت حاکمیت در آمدن رفتارهای فردی و جوامع توسط هوش مصنوعی، اقتصاد باز و شیوع بیماری‌های خاص و نیز تغییرات سریع در روندهای جمعیتی است که لزوم توجه بیش از پیش سازمان به دانش و نوآوری‌های مدیریتی را در این راستا برجسته می‌کند.
اینها مهم‌ترین مسائل در همه عرصه‌ها را تشکیل می‌دهد و به این دلیل مهم‌ترین سوال اکنون این است که با توجه به سرعت تحولات در تمامی این زمینه‌ها، اندیشمندان و مدیران حرفه‌ای چگونه می‌توانند خود را با این شرایط همسو کنند؟
دیگر جهان به دوران پیش از کرونا باز نمی‌گردد
در ادامه این جلسه دکتر لعیا الفت استاد دانشگاه علامه و رییس سابق دانشکده مدیریت و حسابداری این دانشگاه، هدف این کنفراس را علاوه بر ارتقاء توان دانش و پژوهش، استفاده از ظرفیت‌های رشته مدیریت برای حل چالش‌های بخش صنعت و خدمات عنوان کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: در طول تاریخ خردمندی و آینده‌نگری رهبران برای بهره‌وری از امکانات در دسترس، متمایز‌کننده جوامع از یکدیگر بوده است. در گذر زمان جوامع دائما در حال پیشرفت بوده‌اند، اما امروز زمانه دگردیسی پارادایمی است. ما اکنون در عصری هستیم که تحولات بنیادین را در تمام شئون زندگی از ارتباطات فردی تا کسب‌وکار در پی خواهد داشت. عصری که انقلاب صنعتی چهارم لقب گرفته که به فناوری‌ها و توانمند‌سازی متکی است؛ امری که تا پیش از این ممکن نبود. در کنار این تحولات پرشتاب، همه‌گیری کرونا و تاثیر آن در کسب‌وکارها و سازمان‌ها نیز قابل انکار نیست. این امر تغییری در شیوه زندگانی و تعاملات در پی داشته و دیگر جهان به دوران پیش از این همه‌گیری باز نمی‌گردد.
در این میان برخی معتقدند مدیریت، یکپارچه‌کننده این همه‌گیری است که برای آن مثال‌های فراوانی را نیز ذکر می‌کنند. قطعا این امر منتقدانی نیز دارد. در واقع فارغ از نحوه برخورد با بیماری و ارزیابی آن، اهمیت و نقش کلیدی مدیریت خردمندانه در بقای بشریت و بقای دستاوردهای آن بیشتر آشکار شده است. واقعیت این است که بشر با وجود تمامی پیشرفت‌ها با بحران دیگری نیز روبه‌رو شده است. این سده با شعار پایداری آغاز شد، اما همچنان اوضاع زمین بدتر می‌شود. توسعه متکی به هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت اشیاء در صورتی ممکن است که پایداری را در نظر داشته باشند. یعنی توسعه بدون پایداری متصور نیست و لازم است برای این چالش چاره‌ای اندیشیده شود.
مشکلات مدیریت همیشه به مشکلات مردم تبدیل می‌شود
در بخش دیگری از این کنفرانس دکتر ابوالفضل کزازی دبیر علمی کنفرانس و استاد دانشگاه علامه، با اشاره به کمیته‌های تخصصی آنکه قرار است طی امروز و فردا برگزار شود، اعلام کرد که در واقع ما طی این سه روز ۱۵ کنفرانس متفاوت را به دلیل تنوع در موضوعات خواهیم داشت.
وی در ادامه صحبت‌های خود اشاره کرد: سقراط می‌گوید راز تغییر کردن این است که کل انرژی خود را برای ساختن عادت‌های جدید متمرکز کنیم، نه جنگیدن با عادت‌های قدیمی. در واقع از آنجا که مشکلات مدیریت، همیشه به مشکلات مردم تبدیل می‌شود، اهمیت این حوزه در زندگی اجتماعی به مراتب بالاتر می‌رود. معتقدم که توسعه نیازمند انسان‌های توسعه‌یافته است. از ویژگی‌های این انسان‌های توسعه‌یافته مشارکت در تمامی حوزه‌های زندگی است. در فرهنگ کوهنوردی ما واژه همنورد را داریم، یعنی اشخاصی که در عین متفاوت بودن با یکدیگر هستند. اینها ریشه‌های انقلاب صنعتی چهارم است که باید به این حوزه‌ها توجهی جدی صورت بگیرد.
این استاد دانشگاه همچنین در ادامه صحبت‌های خود می‌افزاید: ما اکنون ۲۵۶۹ دانشگاه و مرکز علمی در کشور داریم؛ حال سوال این است با توجه به گستره آموزش عالی در کشور، این موسسات چه سهمی برای تربیت نیروی کارآمد و توسعه‌یافته برای تحول در سازمان‌های کشور دارند؟ مدیریت علم تجربی است و باید به عنوان علم توامان با تجربه به آن نگریست.
وی می‌افزاید: علاوه بر مباحث فناوری در آینده با رسیدن جمعیت جهان به بیش از هشت میلیارد نفر، مصرف انرژی ۵۰ درصد، آب ۴۰ درصد و مواد غذایی ۳۵ درصد افزایش خواهد یافت که متعاقب آن چالش‌ها نیز فزونی خواهند گرفت. در همین رابطه است که معتقدم دستیابی به توسعه پایدار بدون رعایت یک فرآیند عملی، امری است غیرممکن و از این رو باید آرمان‌های جامعه صنعتی و اقتصادی را تببین کرد.
لزوم توجه به مبانی فلسفی توسعه
در ادامه این جلسه، دکتر عبدالله معتمدی رییس دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مفهوم توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای حال را بدون تخطی به نسل‌های آینده فراهم می‌کند، توضیح می‌دهد: امروز توسعه‌یافتگی صرفا به مفهوم رشد اقتصادی نیست و حتی رشد متوازن اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز نمی‌تواند مفهوم توسعه پایدار را به صورت کامل تبیین کند. در این مفهوم توسعه تنها مقیاس سازمان نبوده، بلکه چشم‌اندازی فردی را شامل می‌شود.
در همین رابطه باید مبانی فلسفی توسعه پایدار مورد بررسی قرار بگیرد و لازم است بدانیم که علوم انسانی لزوما جهانی نبوده، بلکه مبتنی بر فرهنگ یک جامعه و اقتضائات آن نیز می‌شود.
عقل؛ شاه‌بیت انقلاب صنعتی چهارم
در بخش دیگری از این جلسه دکتر غلامحسین رحیمی معاون پژوهشی وزارت علوم نیز تاکید کرد، هیچ‌گاه نباید از پیشینه علمی و صنعتی خود غافل شویم. ریشه تلمبه‌ها، سیستم‌های توزین و کنترل خودکار و غیرخودکار همگی از ابتکارات دانشمندان ایرانی و اسلامی بوده است.
وی با بیان اینکه شاه‌بیت انقلاب صنعتی چهارم، ذهن، عقل و هوش است، می‌گوید: در این رابطه است که باید به جایگاه عقل در حکمت ایرانی و اسلامی از گذشته تاکنون توجه شود.
معاون وزیر علوم همچنین تاکید کرد: در مدیریت جدید بحث نوآوری و خلاقیت قابل کتمان نیست، امری که متاسفانه در کشور ما هنوز پدید نیامده است. مساله بعدی اجزائی هستند که باید مدیریت شوند. اکنون در مدیریت جدید علاوه بر انسان، ماشین و یک دسته تعاملات میان اجزا نیز مطرح می‌شود که مبنای مدیریت را متحول کرده است.
وی در ادامه با اشاره به تحولات شتاب‌دهنده صنعت به توانایی و ظرفیت مهم دانشمندان داخلی کشور اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۲۰، هفتاد هزار و در سال ۲۰۲۱ حدود شصت هزار سند علمی از سوی دانشمندان ایرانی در پایگاه‌های معتبر خارجی به چاپ رسیده که معنای آن وجود بیش از ۱۰ هزار محقق داخلی در حوزه‌های فناوری و نوآوری است. هر چند که در این رابطه باید در نظر داشت که هنوز خلاء‌هایی در زمینه عملیاتی، اجرایی و آموزشی وجود دارد که منجر شده در برخی مواقع مدیریت‌های ضعیفی به مرحله اجرا برسد.
نقش مهم مدیریت توسعه سازمانی
در ادامه این کنفرانس نیز دکتر علی اکبر افجه‌ای به عنوان سخنران علمی نشست، تفاوت میان تغییر و توسعه را بیان کرد و گفت: در بحث توسعه اکنون به موضوع مدیریت توسعه سازمانی یا همان OD اشاره می‌شود که در واقع به تحول و بالندگی اشاره دارد. کاربرد این مفهوم تغییر در طبیعت و شخصیت کارکنان است؛ امری که در واقع در مفهوم تغییر میسر نیست.
وی هر سازمانی را به مثابه یک کوه یخ تشبیه کرده که بخش هرم آن را ارتباطات رسمی، اهداف، تکنولوژی، خط‌مشی‌ها، عملیات و تولیدات تشکیل می‌دهند و معتقد است که این بخش در اراده مدیران قرار دارد. اما بخش دوم که در لایه‌های زیرین قرار دارد مشمول ارتباطات غیررسمی مانند انگیزه‌ها، احساسات، نگرش‌ها و ادراکات که در این لایه می‌توان صحبت از تغییر در طبیعت کارکنان را مطرح کرد.
دکتر افجه‌ای در ادامه افزود: مدیریت OD زمان‌بر و پر‌هزینه است و در همین رابطه است که بحث اهمیت رهبری مطرح می‌شود. تمامی مدیرانی که از صفات رهبری برخوردار هستند می‌توانند بدون توسل به مشاور OD، تغییرات پنهان سازمانی را مدیریت کنند. آنها با وجود انطباق اهداف است که منشا تحول می‌شوند، چرا که کارکنان تحت تاثیر صفات رهبر قرار گرفته و ادراک و نگرش‌های خود را به صورت داوطلبانه تغییر می‌دهند. این تحول می‌تواند یکباره ایجاد شود، چرا که رهبران علاوه بر بخش‌های آشکار سازمان، دارای صفاتی هستند که می‌توانند بر بخش‌های پنهان آن نیز اشراف داشته باشند.
وی تاکید کرد: رهبری نه انتخابی است و نه انتصابی، بلکه عبارت است از اثری که یک فرد بر یک گروه می‌گذارد. در همین رابطه است که اگر بخواهیم تغییر را به عنوان رشد و افزایش کارآیی در نظر بگیریم، طبیعتا آنچه که موجب اثربخشی می‌شود همان OD است که قادر است نگرش‌ها را برای رشد تغییر دهد، یعنی مادامی که این اتفاق صورت نگیرد، از مسائل مربوط به ارتباطات رسمی در یک سازمان فراتر نرفته و از آن رها نخواهیم شد.
گفتنی است در پایان این نشست نیز پروفسور دیوید رونی از استرالیا سخنرانی کرده و به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :