عوامل بازدارنده بر مذاکرات دور هفتم وین
دکتر صلاح‌الدین هرسنی * اگرچه انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهارات خود بعد از هفتمین دور مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران در وین اعلام کرد که به آنچه در اولین روز از نشست‌های دور هفتم شاهد آن بود بسیار خوش‌بین است، اما به نظر نمی‌رسد این خوش‌بینی با شروع به کار کارگروه طی روزهای آینده در زمینه رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای ایران برای بازگشت به برجام تداوم یابد. چنین گمانه‌ای به جهت مواضع سرسخت و نامنعطف طرفین بر سر جنس و نوع خواسته‌ها تقویت می‌شود. در واقع همین خواسته‌ها و مواضع نامنعطف به مثابه عوامل بازدارنده عمل می‌کنند و مانع از آن می‌شوند که مذاکرات وین معطوف به نتایج پیش‌بینی شده در آن شود.
البته مجموعه شرایط و عواملی در آنچه که از آن به خواسته‌ها و مواضع نامنعطف یاد می‌شود، نقش دارند. در این ارتباط بحث درباره اخذ تضمین از آمریکا از سوی ایران مبنی بر آنکه دولتی جانشین نتواند بعد از بایدن از برجام خارج شود و رفتار‌های ترامپ را تکرار نکند و همچنین خواسته‌ها و تقاضاهای واشنگتن و غرب از ایران در مطالبات فرابرجامی یعنی جرح و تعدیل در نفوذ‌های منطقه‌ای و برنامه‌های موشکی، در زمره همان خواسته‌ها و مواضع نامنعطف طرفین است. در حقیقت همین تقاضاها را باید یک عامل کلیدی در تاخر نتایج برجامی در دور هفتم مذاکرات وین تلقی کرد. در ارتباط با عدم خروج مجدد از واشنگتن از برجام به نظر می‌رسد این خواسته از خواسته‌های جدی تهران است، بنابراین به نظر می‌رسد ایران بابت این خواسته تاکید و پافشاری زیادی داشته باشد. البته آنگونه که برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند، آمریکا حداقل با این درخواست یعنی اعطای تضمین در عدم خروج از برجام در دوره بایدن موافقت کرده است، اما در زمینه دادن تضمین دائمی برای عدم خروج آمریکا از برجام، موافقی صورت نگرفته و نمی‌تواند بگیرد، چراکه پیش‌فرض دولتمردان آمریکا این است که برجام فاقد جایگاه ساختاری در ایالات متحده آمریکاست و تا زمانی که برجام نتواند بر اساس قانون اساسی جایگاه ساختاری در آمریکا پیدا کند، هیچ رییس‌جمهوری نمی‌تواند چنین تضمینی در زمینه یک توافقنامه سیاسی بدهد که به تصویب کنگره نرسیده است.
درباره لغو تحریم‌های مغایر برجام یا همان تحریم‌هایی که برچسب هسته‌ای دارند، باید خاطرنشان کرد آمریکا در شرایطی حاضر به لغو این تحریم‌ها می‌شود که ایران بخواهد به جرح و تعدیل در رفتار‌های منطقه‌ای به ویژه در چهار پایتخت کلیدی در هندسه ژئوپلیتیک غرب آسیا یعنی پایتخت‌هایی چون صنعا، دمشق، عراق و بیروت و همچنین جرح و تعدیلی در برنامه‌های موشک‌های بالستیکی دست یابد. این خواسته‌های واشنگتن بابت جرح و تعدیل در قبال این برنامه‌ها در شرایطی تقاضا و مطرح می‌شود که تهران این برنامه‌ها را قابل مذاکره نمی‌داند و آن را خارج از برجام و به عبارتی آن را تقاضاهای فرابرجامی یا همان برجام‌پلاس می‌داند.
مساله خواسته‌ها و تقاضاها در طرفین در دور هفتم مذاکرات وین، بعد و وجه سومی نیز دارد و آن مربوط به مناقشه تهران و آژانس بر سر اجرای داوطلبانه تهران بر سر پروتکل الحاقی و پادمان هسته‌ای و فعالیت‌های نظارتی است. در این ارتباط باید گفت که به نظر نمی‌رسد از سفر اخیر رافائل گروسی به تهران با وجود اعلام رضایت‌های اولیه، نتیجه‌ای طبق انتظارات آژانس انرژی هسته‌ای حاصل شده باشد. در واقع و در شرایطی که فعالیت‌های هسته‌ای ایران به ویژه پروژه غنی‌سازی ۶۰ درصدی و رسیدن به نقطه (گریز هسته‌ای) نتواند تحت نظارت آژانس هسته‌ای قرار گیرد، این مساله به صورت مستقیم به عنوان یک عامل چالش‌زا بر مذاکرات وین تاثیر می‌گذارد.
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :