تاکید رییسی بر مواضع اصولی
رامین مهمانپرست * آقای رییسی در گفت‌وگو با ماکرون بر مواضع روشن و اصولی ایران تاکید کرده است که می‌تواند مسیر نشست‌ها را روشن کند. ما همان طور که قبلا هم در توافق برجام پذیرفته بودیم با پذیرش یک‌سری محدودیت‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کنیم، الان هم آمادگی داریم به همان نقطه برگردیم، به شرط آنکه برجام به شکل واقعی اجرا شود؛ روابط ما به صورت عادی برقرار شود و مانعی در جهت روابط تجاری ما ایجاد نکنند.
آنچه آقای رییس‌جمهور گفته یا آنچه قبلا وزیر امور خارجه تاکید کرده و آقای باقری نیز به عنوان مذاکره‌کننده ارشد ما به آن اشاره کرده است، همه مواضع مشترکی است که اعلام می‌کند ما آمادگی صددرصدی بازگشت به تعهدات خود را داریم، مشروط به اینکه طرف مقابل نیز به تعهدات خود عمل کند و تحریم‌ها را لغو کند.
امر مسلم این است که همیشه بیان اصول و چارچوب‌ها می‌تواند تعیین‌کننده بوده و دوطرف را زودتر به تصمیم نهایی برساند. طبیعتا هنگامی که فردی با ابهام صحبت کند ممکن است برداشت‌های متفاوتی صورت گیرد. صحبت‌های جناب رییس‌جمهور نیز تاکیدی بر اصولی است که می‌تواند ما را زودتر به نتیجه برساند.
به هرحال برجام یک توافق بین برخی از قدرت‌های جهانی و کشورما برای برطرف‌سازی ابهامات درخصوص فعالیت هسته‌ای صلح‌آمیز ایران بوده و بر اساس آن ما محدودیت‌هایی را پذیرفته و با آژانس همکاری‌کرده‌ایم. طرف مقابل اما به تعهدات خود عمل نکرده و آمریکایی‌ها با خروج خود از برجام این توافق را دچار مشکل کردند. اروپا نیز توانایی و یا اجازه جبران این خسارت را نداشت. اکنون اما بعد از شش دور مذاکره وارد دور دیگری از گفت‌وگوها شده‌ایم و بیان اصولی مواضع می‌تواند ما را زودتر به نتیجه برساند.
* سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه
در مسیر توافق
جعفر قنادباشی*
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل
همان‌طور که پیش‌بینی شده بود طرف‌های ما در مذاکره از خودشان نشانه‌هایی را بروز دادند که بیانگر تعدیل قابل ملاحظه مواضع آنها در عمل است. البته در زبان، تبلیغات و لفاظی‌های سیاسی همچنان مقامات آمریکایی و کشورهای غربی شرکت‌کننده در مذاکرات بر مواضع قبلی خود تاکید دارند اما در عمل وضعیت فرق دارد زیرا همه مذاکره‌کنندگان بر سر گفت‌وگو درباره پایان دادن به تحریم‌ها توافق کرده‌اند و این نشان می‌دهد که آنها در عرصه عمل بسیار متفاوت ظاهر شده‌اند.
به طور معمول کشورهای غربی هیچ‌وقت حاضر نیستند که به شکست‌ها و عقب‌نشینی خود اعتراف کنند بنابراین نباید توقع داشته باشیم در عرصه تبلیغات و لفاظی‌های سیاسی از مواضع خود عدول کنند. اما در عرصه عمل ناگزیر هستند چون هیچ برگ برنده‌ای ندارند و ایران در مقابل آنها برگ برنده‌های خوبی دارد.
به این ترتیب حتی اگر در این دور از مذاکرات توافقی که روی کاغذ بیاید، حاصل نشود، نتیجه این مذاکرات بسیار خوب و روشن خواهد بود؛ نتیجه‌ای که مبتنی بر عقب‌نشینی کشورهای غربی بعد از سال‌ها تحریم و اعمال فشار علیه ایران است.
اکنون در مسیر توافق قرار داریم. ضمن اینکه ما برگ‌های برنده قابل‌توجهی داریم. چه توافق حاصل بشود یا نشود در روند اقتصادی ما تغییری ایجاد نمی‌شود و همچنان به سوی توانمند و قدرتمند شدن پیش می‌رویم. با توجه به اینکه ایران الان نگاهی به شرق دارد، در شانگهای عضویت پیدا کرده، همکاری با سازمان همکاری‌های اکو را فعال کرده و با همسایگان خود در حال همکاری‌های جدی اقتصادی است، آنها می‌دانند که ما در مسیر قدرتمندی قرار داریم.
چماق و هویج اروپایی‌ها
*محمدجواد جمالی‌نوبندگانی
مذاکرات شروع شده اما در مسیری که دو طرف انتخاب کرده‌اند موانعی وجود دارد. با توجه به خواسته‌های حداکثری و دغدغه‌های طرفین، همچنین دیوار بلند بی‌اعتمادی و فشارهای جانبی به ویژه از سوی رژیم صهیونیستی و کشورهای منطقه به نظر می‌رسد که حصول توافق مساله زمانبری باشد.
یکی از مسائل قابل توجه در این دور از مذاکرات اما نقش اروپایی‌هاست. به عنوان مثال بیانیه مشترک اخیر انگلستان و رژیم صهیونیستی نمی‌توانست سازنده باشد؛ به خصوص که انگلستان یکی از اعضای حاضر در برجام است.
در واقع به نظر می‌رسد شرح وظایف اعضای اروپایی برجام قدری تغییر کرده است. تا همین چند وقت پیش این فرانسه بود که نقش پلیس بد را بازی می‌کرد. اکنون به نظر می‌رسد انگلیسی‌ها مخالفت خود را آشکارتر کرده‌اند. برخی با توجه به تماس تلفنی اخیر آقای رییسی و ماکرون تصور کرده‌اند که فرانسه در جریان مذاکرات جاری نرمش بیشتری به خرج خواهد داد اما من تصور می‌کنم این سه کشور در حال بازی سیاسی و دیپلماسی هستند.
یکی از آنها نقش دارنده چماق را ایفا می‌کند و کشور دیگر هم هویج در دست می‌گیرد. به نظر من اصلا نباید روی اروپایی‌ها حساب بازکنیم؛ چه‌بسا مدتی بعد از مذاکرات، آلمانی‌ها هم وارد شوند. کما اینکه قبلا این کار را کرده بودند و اولین کشوری که در برجام بحث منطقه‌ای و امنیتی و ورود کشورهای حوزه خلیج‌فارس را پیش کشید، همین آلمانی‌ها بودند.
برخی نیز توئیت اخیر انریکه مورا را نشانه مثبتی تلقی کردند در حالی که ما باید بین این بیانیه‌ها و مصاحبه‌هایی که مقامات اروپایی و آمریکایی دارند با آنچه در مذاکرات اتفاق می‌افتد، تفاوت قائل شویم.
منظر ما و منظر غربی‌ها
سیدجلال ساداتیان *
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل
ارزیابی و تحلیل دور جدید مذاکرات برجامی قبل از آنکه اطلاعاتی درباره محتوای مذاکرات منتشر شود، مقدور نیست، اگرچه همین که طرفین وارد مذاکره شده‌اند نکته مثبت و امیدوار‌کننده‌ای است. در این مرحله اما درباره اینکه مذاکرات جاری به توافق و احیای برجام می‌رسد یا خیر، نمی‌توان قضاوت کرد چرا که طبق اعلام برخی طرف‌ها مثل طرف ایرانی یا روسیه و چین همه چیز خوب و گل و بلبل است اما رسانه‌های غربی وضعیت را کاملا منفی منعکس کرده‌اند! دلیل این تفاوت، همان است که نمی‌دانیم تیم‌های مذاکره‌کننده در جلسه عصر دوشنبه درباره دستورعمل مذاکره صحبت کردند یا وارد محتوا شدند و دقیقا چه گفته‌اند.
قاعدتا اما باید در آن جلسه درباره نحوه ورود به مذاکره گفت‌وگو کرده باشند. به هرحال هرکدام از طرفین خواسته‌های حداکثری دارند که طرف مقابل پذیرا نیست. بر این اساس تصور می‌کنم پیشنهاد کم در برابر کم مورد بررسی قرار گرفته باشد. البته این یک گمانه‌زنی است و اطلاعی نداریم اما منطقی به نظر می‌رسد که طرفین اول توافق کنند بخشی از تحریم‌ها را لغو کنند تا ایران هم به بخشی از تعهدات خود عمل کند.
به هر ترتیب اگر اکنون از منظر رسانه‌های غربی به موضوع نگاه کنیم وضعیت به نحوی است که آنها خیز برداشته‌اند تا با بیان سخت بودن کار، مقدمه به نتیجه نرسیدن مذاکرات و قطع آن را فراهم کنند. بر اساس آنچه طرف ایرانی یا نمایندگان روسیه و چین در مذاکرات گفته‌اند اما مذاکرات مثبت بوده است و ما باید منتظر بمانیم تا ببینیم منظور از این مثبت بودن، دقیقا چیست. آیا طرف غربی خواسته‌های ایران را پذیرفته یا ایران با وجود مواضع روشن، راهکار کم در برابر کم را می‌پذیرد.
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :
