طناب کشی میان تهران و واشنگتن

مهدی مطرنیا * تحلیل وضعیت مذاکرات در شرایط موجود ساده نیست زیرا آنچه دیده می‌شود نوعی برزخ است. این برزخ در موضع‌گیری‌های دوطرف نسبت به یکدیگر برای ورود به یک فاز جدید در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران است.

پرونده هسته‌ای ایران در زمینی لغزنده و بسیار نامناسب درحرکت است. لذا باتوجه به آنچه اکنون نظاره‌گر هستیم، جمهوری اسلامی ایران در دولت انقلابی کنونی و با توجه به جایگاه این دولت در نظام حکومتی و حاکمیتی، همچنین انتقادات شدیدی که از منظر دریچه نگرش حکومتی و حاکمیتی به برجام، انجام توافق و شروط ایران بوده است، نمی‌تواند به سهولت و به سرعت به برجام بازگردد. فهم همین موضوع موجب شده است که فشارهای بیرونی بر جمهوری اسلامی ایران برای بازگشت به برجام شدید و ایران را در یک وضعیت کیش و مات قرار دهد.

از یک طرف اعلام می‌کنند که وقت زیادی باقی نمانده و از طرف دیگر خواهان بازگشت ایران به برجام با شرایطی است که طرفین آن را به یکدیگر در قالب مواضع هم به یکدیگر ابلاغ می‌کنند. ایران مواضع روشن و شفافی را در چارچوب برداشتن همه تحریم‌ها، راستی‌آزمایی، تضمین نرفتن نیروهای ۱+۵ یا حداقل ۱+۴ از برجام و حتی خواهان جبران ضررهای ایران در قالب توافق جدید است و این امری بسیار دور از دسترس را نشان می‌دهد.

از طرفی دیگر آمریکایی‌ها خواهان تجدیدنظر در برجام و برداشتن زمان‌های معین شده در این توافقنامه برای ایران و افزایش آن و همچنین ورود ایران به برجام پلاس و گفت‌وگو درباره پرونده‌های دیگر و پذیرش ایجاد یک توافق گسترده‌تر از برجام در دوران بعد از پذیرش برجام هستند لذا در این بافت موقعیتی به نظر می‌رسد یک طناب‌کشی بسیار سخت بین تهران و واشنگتن در ارتباط با این معنا وجود دارد. با این تمایز که در واشنگتن،کشورهای اروپایی با ایالات متحده آمریکا همراه و قدرت‌های منطقه‌ای نیز به تشدید فشارهای خود بر ایران در قالب‌های گوناگون روی آورده‌اند.

بر این اساس، در این معادله آنچه به نظر می‌رسد آن است که ایران در یک بافت موقعیتی فشارهای فزاینده بین‌المللی و محاصره منطقه‌ای قرار گرفته است و به این ترتیب به نظر می‌رسد که یا ایران باید در تقابل با ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورها تصمیم بزرگ را بگیرد و یا اینکه بزرگ‌ترین تصمیم دوران پس از انقلاب را اتخاذ و دربرابر کشورهای ۱+۴ به اضافه ایالات متحده آمریکا، همچنین قدرت‌های منطقه‌ای از جمله اسراییل به مذاکره تن داده و امتیازاتی را که می‌تواند از میز مذاکره بگیرد، برداشت کند.

حال اگر ایران امتیازاتی را که این بار در میز مذاکرات می‌گیرد کمتر از برجام باشد، برای دولت انقلابی حاکم بر تهران هزینه‌های بسیار زیادی را به همراه خواهد داشت. باید بگویم که آنچه هم اکنون در این معنا دیده می‌شود این است که برجام روی شن روان و لغزنده قرار گرفته است.

* تحلیلگر مسائل بین‌الملل