ایرانشهر و بسترسازی توسعه صنعتی- بازرگانی
علی شعبانی * به پیشنهاد شهرستان، حمایت و عنایت ویژه دکتر مدرس خیابانی، استاندار و همت جناب میر، مدیر بازارچه‌های مرزی استان، دفتر نمایندگی بازارچه‌های مرزی در ایرانشهر دایر و به لطف خداوند فعالیتش را آغاز کرد. دفتر فعلا در فرمانداری مستقر است و با گسترش فعالیت، محیط بزرگ‌تری در خور نیاز تمهید خواهد شد. در این یادداشت، چرایی و اهداف این اقدام تشریح می‌شود.
الف- در حال حاضر هشت بازارچه مرزی استان شامل: گمشاد، میلک، میرجاوه، گلشن، کوهک، پیشین، ریمدان و پسابندر بین ایران با دو همسایه شرقی، پاکستان و افغانستان، فعال‌اند. از این بازارچه‌ها سالانه بیش از یک میلیون تن کالا مبادله می‌شود. هر خانوار مرزنشین می‌تواند ماهانه تا سقف ۴۰۰ دلار کالا بدون پرداخت عوارض گمرگی صادر کند. در سال گذشته ۰۰۰/۹۰۰ تن کالا از این بازارچه‌ها صادر شده است. متقابلا کالاهای مختلف از جمله ۰۰۰/۵ راس دام وارد شده است.
بازارچه‌های استان فرصت ارزشمندی در گسترش تبادلات مرزی به خصوص در زمینه محصولات کشاورزی و صنعتی و صنایع‌دستی و هنری و خشکبار و… تولیدی استان و همچنین واردات بخشی از کالاهای اساسی مورد نیاز استان است.
همچنین بازاریابی برای برخی محصولات باغی و صنعتی و گیاهان دارویی و… استان و نیز واردات برنج، میوه‌های گرمسیری برای مصرف تازه و فرآوری آن که علاوه بر اشتغالزایی، می‌تواند ارزش‌افزوده مناسبی ایجاد کند.
ب- ایرانشهر دارای زمینه مطلوب اقتصادی و اجتماعی برای توسعه تجارت و بازرگانی، مبادلات مرزی و پیله‌وری است. حجم نسبتا بالای تولید خرما و دیگر محصولات زراعی و باغی، گوشت سفید و قرمز، کالاهای صنعتی، محصولات معدنی، صنایع‌دستی به ویژه سوزن‌دوزی با توجه به نامگذاری ایرانشهر به عنوان «شهر ملی سوزن‌دوزی»، امکان بسته‌بندی و فرآوری، صنایع تبدیلی، امکان سرمایه‌گذاری در صنایع نئوپان و ام دی اف و… و در چشم‌انداز آینده، انشاءالله پارچه‌های مرغوب به لحاظ وجود شرکت صنایع بافت بلوچ، حتی انرژی و… و ترانزیت محصولات صادراتی کشور از طریق مرز شرقی، گویای قابلیت ویژه ایرانشهر در بعد بازرگانی، تجاری و ترانزیت است. البته در حال حاضر نیز به میزان قابل‌توجهی از محصولات شهرستان از همین مرزها صادر می‌شود.
ج- با اینکه پس از ارتقای برخی بخش‌های ایرانشهر به شهرستان و جدا شدن آنها، ارتباط مستقیم ایرانشهر با مرز قطع شده است، اما همچنان محوریت ایرانشهر – به لحاظ بزرگی بازار و کثرت جمعیت و شبکه راه‌های ارتباطی و موقعیت و مرکزیت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی آن برای شهرستان‌های اطراف- حفظ و بلکه تقویت شده است.
د- راه‌اندازی دفتر نمایندگی بازارچه‌های مرزی جنوب استان در ایرانشهر با سه هدف عمده و مشخص انجام شده است:
۱- تسهیل صادرات و واردات کالا برای فعالان این بخش در حوزه ایرانشهر بزرگ با توجه به استقرار ادارات ذی‌ربط از جمله گمرک، دارایی، صنعت و معدن و تجارت و دسترسی به بازار و محل تامین کالا به صورت عمده برای صادر‌کنندگان و…
با وجود این دفتر، بازرگانان و فعالان تجاری شهرستان‌های بمپور، دلگان، فنوج، لاشار، سرباز، مهرستان، خاش و تفتان و حتی برخی شهرستان‌های استان کرمان، می‌توانند تمامی امور اداری و حقوقی و گمرکی و… صدور یا واردات و ترخیص و… را در دفتر ایرانشهر انجام و بدون صرف زمان و هزینه برای حضور در بازارچه، کار بازرگانی و تبادل کالای خود را ازطریق بازارچه‌های مرزی هشت‌گانه استان پیش برده و انجام دهند.
۲- ذائقه و کشش عمومی مردم استان و خاصه در حوزه جنوب، به فعالیت‌های اقتصادی به ویژه بازرگانی و ترانزیت و پیله‌وری و… است لکن بستر گسترش و توسعه سازمان‌یافته و ساختارمند و قانونمند آن ایجاد نشده است. دفتر نمایندگی جنوب استان کانونی برای راهنمایی، آموزش، تشویق و عطف نظر فعالان به تجارت منطقی، محاسبه شده و عقلانی- مبتنی بر هزینه، فایده- است. این دفتر باید یک نقش راهبردی در جهت توسعه اقتصادی متناسب با پیشینه تجربی و گرایش منطقه‌ای ایفا کند.
۳- با توجه به قطب بزرگ اقتصادی، صنعتی، تجاری و ترانزیتی دریایی- خشکی جنوب- بندر بین‌المللی چابهار- و آثار گسترده آن بر منطقه و سطح ملی، به نظر من می‌توان چشم‌انداز آینده ایرانشهر را ایفای نقش بزرگ لجستیک و پشتیبان و هاب اقتصادی و خدماتی در فرآیند تحقق اهداف بلند‌مدت ملی و بین‌المللی ترسیم کرد. این نقش‌ها در اشکال ایجاد بندر خشک لجستیک، منطقه ویژه اقتصادی، تولید محصولات معدنی و صنعتی صادراتی، صنایع تبدیلی و وابسته کشاورزی و دامی و مهم‌تر از همه، مرکز بزرگ تجاری و سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های پولی و مالی است.
ه- یک نکته کلی، از سال ۱۹۴۹ که شعارهای زیبا و جذاب در زمینه توسعه طرح و نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF) و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه، بانک جهانی(IBRD) تشکیل شد، نه‌تنها توسعه به مفهوم مورد انتظار تحقق نیافته بلکه نابرابری‌ها و شکاف فقیر و غنی به حد شگفت‌انگیزی افزایش یافته است. بنابه گزارش آکسفام(Oxfam) در سال ۲۰۱۰ تعداد ۳۸۸ نفر در جهان ثروتی معادل ثروت ۳/۵ میلیارد نفر داشتند و در سال ۲۰۱۶ ثروت ۶۲ نفر برابر مجموع ثروت ۵۰ درصد مردم جهان است.
مردم فقیر‌تر شده‌اند
سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ اهداف توسعه هزاره را(Millennium Development Goals) در هشت زمینه به شرح زیر تعریف و مهلت دستیابی را ۲۰۱۵ تعیین کرد: «ریشه‌کنی فقر و گرسنگی، دسترسی به آموزش عمومی ابتدایی، برابری جنسیتی و توانمند کردن زنان، کاهش مرگ و میر کودکان، بهبود بهداشت مادران، مبارزه با بیماری‌ها، محیط‌زیست پایدار و گسترش مشارکت جهانی برای توسعه.»
جهان در رسیدن به اهداف یاد شده کامیاب نبوده است. رفاه بشر تا حدودی رشد داشته اما اشتغال و رفاه ابزار توسعه‌اند. هدف توسعه شکوفایی و پرورش قابلیت‌های انسان و گسترش امکان انتخاب او است. به قول آمارتیا سن، امکان انتخاب برای افراد در چگونگی بهره‌مندی و تبدیل سرمایه و ثروت، مهم‌تر از داشتن ثروت است. توسعه یعنی گسترش آزادی‌های فردی و امکان انتخاب؛ توسعه به مثابه آزادی.
راه‌اندازی دفتر نمایندگی بازارچه‌های مرزی در ایرانشهر، گامی در جهت کمک به شهروندان و افزایش امکان انتخاب بهترین راه‌ها برای بهتر زیستن است.
* معاون استاندار و فرماندار ویژه ایرانشهر
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :
