اشتغال‌زایی با جیب خالی
به گزارش جهان صنعت نیوز: در همین راستا، وزارت کار ملزم شده است در راستای برنامه توسعه کارآفرینی و اشتغال‌زایی اعتباری در حدود ۱۰۵ میلیارد تومان را تخصیص دهد؛ رقمی که در مقایسه با کلیت بودجه سال آینده این وزارتخانه با چند رقم اعشار به زیر یک درصد می‌رسد. این در حالی است که در بودجه سال آینده سهم توسعه تعاونی‌ها بیشتر از بودجه اشتغال‌زایی به رقم ۱۹۰ میلیارد تومان رسیده و به منظور توانمندسازی اتاق‌های تعاون در سراسر کشور مبلغی در حدود دو هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. حال آنکه در مورد نظارت و تقویت مراکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور که یکی از ارکان تربیت نیروی کار ماهر است تنها یک میلیارد تومان در نظر گرفته شده است! از سوی دیگر برآوردها نشان می‌دهد که از ۳۲ هزار میلیارد تومان بودجه‌ای که طبق تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ به منظور اشتغال‌زایی اختصاص داده شده است در برخی از اظهارنظرها تنها ۲۱ هزار میلیارد تومان و در برخی از اظهارنظرهای دیگر تنها ۳۰ درصد آن محقق شده است.
وعده اشتغال ۸/۱ میلیونی تا پایان ۱۴۰۱
بررسی این ارقام ارائه‌شده در بودجه سال آینده در همین ابتدای کار حاوی دو نکته مهم است: نخست اینکه دولت سیزدهم اعلام کرده است در نظر دارد سالی یک میلیون شغل ایجاد کند و برنامه‌ریزی دولت تا پایان امسال ۱۴۰۱، ایجاد ۸/۱ میلیون شغل است؛ امری که حجت عبدالمالکی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در این خصوص اعلام کرده است: بخش عمده‌ای از این میزان اشتغال در قالب خوداشتغالی است و قصد داریم بخشی از مشاغل غیررسمی را رسمی کنیم. او همچنین تاکید کرده که در صورت محقق نشدن این وعده توجیه‌هایی نظیر تحریم و عدم ارزآوری به کشور مورد پذیرش نیست، زیرا اگر در بودجه پیش‌بینی فروش نفت محقق یا کسری بودجه داشته باشیم، در نهایت به دلیل محدود شدن درآمدهای ارزی، واردات کاهش می‌یابد که این موضوع منجر به تمایل به سمت بازارهای داخلی و تقویت تولید می‌شود؛ بنابراین انتظار داریم در این شرایط تحریمی هم میزان اشتغال افزایش یابد.
در این رابطه طبق صحبت‌های مطرح‌شده از سوی مسوولان به نظر می‌رسد که دولت به منظور ایجاد اشتغال ۸/۱ میلیونی تا پایان سال آینده بیشتر روی مشاغل خانگی و روستایی حساب کرده است.
هزینه ایجاد یک شغل برای دولت چقدر است؟
نکته دوم نیز در مورد تامین بودجه پیش‌بینی شده برای اشتغال است که آمارها نشان می‌دهد، همان‌طور که ذکر شد برای امسال تنها ۳۰ درصد بودجه اشتغال‌زایی وزارت کار محقق شده است. در این میان اگر بخواهیم هزینه ایجاد هر شغل برای دولت را در نظر بگیریم، از سوی کارشناسان ارقام متفاوتی از ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان برای ایجاد هر شغل ذکر می‌شود؛ در حالی که سال گذشته برخی از کارشناسان معتقد بودند هزینه ایجاد یک شغل صنعتی به یک میلیارد تومان نیز رسیده است؛ یعنی رقمی که در سال ۹۴ در حدود ۲۰۰ میلیون تومان عنوان شده و در سال ۹۹ با جهشی حدود پنج برابری به یک میلیارد تومان رسیده است.
در این میان اگر نظر وزیر کار را که طی پیامی در شبکه اجتماعی خود پیش از رسیدن به وزارت گفته بود با یک میلیون تومان نیز می‌شود کار تولیدی کرد و اگر می‌پرسید چرا؟ حق دارید چون آموزش ندیده‌اید را به کناری گذاشته و ایجاد شغل پایدار به همراه ساعت کار مشخص و بیمه را در حدود میانگین ۵۰۰ میلیون تومان در نظر بگیریم، دولت که اکنون خود را متولی ایجاد یک میلیون شغل در سال می‌داند، باید در این بخش رقمی معادل ۵۰۰ هزار میلیارد تومان فرصت سرمایه‌گذاری ایجاد کند. در حالی که طبق آمارهای موجود در طول سه سال گذشته سرمایه‌گذاری در ایران صفر بوده و در طول یک دهه گذشته نیز متوسط میزان سرمایه‌گذاری منفی بوده است.
این موضوع به این معناست که ایجاد اشتغال پایدار به عنوان یک مزیت حداقل در طول یک دهه گذشته در ایران روندی کاملا ناموفق را طی کرده است. در واقع به تعبیر برخی از اقتصاددانان وجود نزدیک به ۱۰ میلیون شاغل کم‌درآمد و در حدود پنج میلیون جویای کار در کشور نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب اشتغال پایدار در کشور است؛ موضوعی که نشان می‌دهد سوای بودجه ۱۰۵ میلیارد تومانی که به منظور برنامه کارآفرینی و اشتغال برای امسال در نظر گرفته شده، از ۳۲ هزار میلیارد مصوب در بودجه سال گذشته، ۹ هزار میلیارد تومان آن به نهادها و دستگاه‌های متولی اشتغال‌زایی تعلق گرفته که طبق گزارش کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خروجی مشخصی هم دربر نداشته است.
انحراف منابع
در این رابطه و در شرایطی که گفته می‌شود در طول همه‌گیری کرونا بیش از دو میلیون شغل از دست رفته که نزدیک به ۵۰۰ هزارتای آن مربوط به مشاغل صنعتی است، اکنون دولت برای ایجاد ۸/۱ میلیون شغل جدید تا پایان سال آینده و بازگرداندن این تعداد بیکارشده به مشاغل‌شان، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی دارد که پیمودن چنین مسیری را با توجه به شرایط اقتصادی کشور بیش از گذشته دشوار می‌کند. کمااینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد از اعداد و ارقام صرف‌شده به منظور اشتغال‌زایی در طول سال‌های گذشته مقدار قابل ملاحظه‌ای انحراف از منابع مشاهده می‌شود؛ امری که نشان می‌دهد صرفا با تزریق پول هم امکان ایجاد اشتغال پایدار مسیر نیست و تا زمانی که مشکلات و موانع تولید و محیط کسب و کار حل و فصل نشده و امکان سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه فراهم نباشد، ممکن است به صورت مقطعی مشاغلی ایجاد شوند، اما در نهایت بازار کار به واسطه ظرفیت‌اش توان جذب این میزان شاغل را نداشته و مجددا از مسیر شغل پایدار منحرف خواهد شد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :