احیای حقوق پناهندگان

به گزارش جهان صنعت نیوز: ایران یکی از کشورهایی است که همواره میزبان اتباع افغانستان بوده اما نمی‌توان از آسیب‌ها و مشکلات حضور آنها در ایران چشم پوشید؛ مشکلاتی که اتفاقا بیشتر گریبان‌گیر همین زنان است. از سویی، دیروز رییس‌جمهور به وزیر کشور دستور داده تا سازمان مهاجران را تشکیل دهد و در این سازمان مسائل حقوقی، فرهنگی و مسائل مختلف مهاجران طرح و بررسی شود زیرا مساله مهاجرت به یک مساله ملی تبدیل شده و می‌طلبد که یک سازمان و سازوکاری وجود داشته باشد که همه مسائل مهاجران را بررسی کند و همسو با سیاست‌های کشور پیش ببرد. اما سوال اصلی این است که آیا با تشکیل این سازمان آیا مشکلات پناهندگان حل می‌شود یا تنها بودجه‌تراشی است؟!

الزام به تشکیل سازمان مهاجرین

در همین رابطه قمر تکاوران، پژوهشگر اجتماعی حوزه مهاجران به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم اگر واقعا سازمان مهاجرین به این‌گونه که اعلام کردند، تشکیل شود می‌توانند نیمی از مشکلات مهاجرین را حل کند. چه‌بسا با وجود ازدیاد مهاجران افغانستانی به ایران تشکیل این سازمان ضروری است و حتی دیر هم هست! در هر صورت این سازمان برای اینکه بتواند دردی را دوا کند باید با نهادهای مردمی ارتباط تنگاتنگی داشته باشد، زیرا در حال حاضر بار اصلی مشکلات مهاجرین بر دوش نهاد‌های مردمی است.

این کارشناس مهاجران اظهار کرد: اولین مشکلی که در حوزه مهاجرین وجود دارد، مسایل قانونی است. به نظرم بخشی از مشکلات را با همت دولت می‌توان حل کرد. زیرا حضور غیرقانونی مهاجران افغانستانی در وهله اول به معنای زیر پا گذاشتن قوانین ایران است چون از همان ابتدا قوانین حقوقی مربوط به اقامت ورود را رعایت نکرده‌اند لذا همین سکوت غیرقانونی، زمینه چالش‌های حقوقی دیگری را فراهم می‌کند که اول از همه، زمینه قانون‌شکنی‌های دیگر را تسهیل می‌کند؛ به عبارتی ازدواج، کار و تحصیل آنها در ادامه نیز به صورت غیرقانونی انجام می‌شود که هم برای خودشان و هم کشور ایران مشکل ایجاد می‌کند.

وی افزود: اگر مهاجری که به صورت غیرقانونی در یک کشور ساکن است، جرمی مرتکب شود به راحتی می‌تواند اقدام به خروج از آن کشور کرده و بررسی و پیگیری آن برای دستگاه قضایی مشکل است و این خود زمینه افزایش جرایم را در یک کشور فراهم می‌کند. حتی برخی افرادی که به صورت غیرقانونی در کشور حضور دارند برای ماندن در ایران اقدامات مختلفی انجام می‌دهند که از جمله این اقدامات خرید شناسنامه افراد ایرانی متوفی، مفقودی و المثنی است که این امر باعث ایجاد قاچاق شناسنامه می‌شود. علاوه بر این موارد، این سازمان باید قوانین و مقرراتی در حوزه تابعیت، ازدواج و اشتغال آنان که ضرورت دارد، تصویب کند. چراکه ممنوعیت آنها از تحصیل و بسیاری از امور دیگر از مهم‌ترین مشکلات آنهاست. نه‌تنها مساله نداشتن تابعیت مهاجران غیرقانونی باعث بی‌سوادی در بین آنها شده بلکه مسائلی همچون عدم تامین امکانات تحصیل فرزندان، فقر اقتصادی و ضرورت اشتغال همه افراد خانواده و جابه‌جایی زیاد از شهری به شهر دیگر باعث شده که این گروه از مهاجران نتوانند از سواد و آموزش مناسبی برخوردار شوند.

تکاوران در خصوص چالش‌های سازمان مهاجرین بیان کرد: حاشیه‌نشینی از جمله تبعات منفی حضور غیرقانونی افغان‌ها در ایران است و همین مساله برای زنان و کودکان افغان بیشتر از مردان، آسیب‌زاست. وجود منازل مسکونی با اجاره‌‌بهای کمتر از نقاط مرکزی شهر، دور بودن از قوانین و مقررات سختگیرانه حاکم در مرکز شهر، اشباع نقاط مرکزی شهر از جمعیت و… از دلایلی است که باعث می‌شود آنها در این مناطق زندگی کنند که هم برای خودشان و هم کشور مشکل ایجاد می‌کند. اگر سازمان مهاجرین تشکیل شود با پشتوانه دولت قطعا می‌تواند وضعیت مسکن آنها را هم بهبود ببخشد. اگر غیر از این رفتار کند سازمان ناکارآمد می‌شود.

او ادامه داد: در حال حاضر مشکلی که با مهاجرین داریم این است که اکثر مهاجرینی که از راه زمینی وارد ایران می‌شوند، از همان مرز بازگردانده می‌شوند و آن مهاجر برای ورود به ایران و فرار از افغانستان به هزار راه دیگر دست می‌زند که می‌تواند برای ایران و خودش مشکل ایجاد کند. اگر سازمان مهاجرین تشکیل شود، می‌تواند به این امور به صورت قانونی نظم دهد. چرا که فرد مهاجر در شرایط فعلی همه اموالش را رها کرده و با پای پیاده راهی ایران می‌شود. به جای اینکه این افراد غیرقانونی وارد شوند باید نظارت قانونی وجود داشته باشد تا حداقل به صورت قانونی وارد شوند. چرا که گزارش‌هایی که از مرز به ما می‌رسد وحشتناک است. برخی از این مهاجرین روزها غذا نمی‌خورند و در انتها بازگردانده می‌شوند. از سویی ورود و خروج غیرقانونی مهاجران، باعث پایین آمدن ضریب امنیت در مرزها می‌شود و مشکلات امنیتی و سیاسی بسیاری برای کشور ایجاد می‌کند. گسترش هرج و مرج در مرزها کنترل مرزها را دشوارتر می‌کند و دولت باید هزینه زیادی برای تامین امنیت این مناطق پرداخت کند. همچنین مساله دیگری که ورود و خروج غیرقانونی این مهاجران به دنبال دارد این است که اغلب این افراد مخفیانه و به صورت قاچاقی و غیرقانونی وارد ایران می‌شوند و مساله قاچاق انسان را ایجاد می‌کنند.

وی افزود: بنابراین اگر این سازمان تشکیل شود، می‌تواند کمپ‌های مرزی ایجاد کند و به آنها همانند دیگر کشورها رسیدگی کند. نه اینکه با پرخاشگری با او برخورد شود و دیپورت شود چرا که رفتار ما درخصوص آنها به ضرر ما است. نهادهای حقوق بشر  بدون توجه به سابقه طولانی حضور افغان‌ها در ایران و بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این کشور در گزارش‌های حقوق بشری ادعایی بی اساس مطرح می‌کنند برای مثال ایران را به نژادپرستی و پاکسازی قومی متهم کرده‌اند در حالی که طی سال‌های بسیاری، مهاجران افغان در کنار ایرانی‌ها با حقوقی مطلوب زندگی کرده‌اند. یکی از مواردی که سازمان مهاجرین باید روی آن کار کند، فرهنگی است. چرا که وقتی برخی مهاجرین در ایران دکتر و مهندس شدند هنوز گواهینامه ندارند! این در حالی است که این دست از خدمات حقوق اولیه یک مهاجر است. بنابراین سازمان مهاجرین باید در این خصوص هم فرهنگ‌سازی کند.