روایت رییس سابق بانک مرکزی از سال‌های سخت تحریم
به گزارش جهان صنعت نیوز: عبدالناصر همتی در خصوص تحولات اقتصادی کشور اظهار کرد: واقعیت این است که کشور ما در طول چند سال گذشته به خاطر فشارهای حداکثری دولت آمریکا روی بخش‌های مختلف تجاری، مالی و بانکی امکان بهره‌برداری درست از ظرفیت ملی خودش را نداشته است. در واقع در یک وضعیت پارادوکسی گیر افتاده‌ایم.
چرا تورم پایین نمی‌آید؟
همتی تصریح کرد: باید توجه داشت که دنیا چه کار کرده است که ظرف دو دهه گذشته تورم‌های دورقمی از این کشورها برچیده شده است. اگر به وضعیت کشور همسایه ما ترکیه نگاهی بیندازید متوجه می‌شوید که این کشور نیز وضعیتش از لحاظ کنترل تورم مدتی بهتر شده بود ولی به خاطر دخالت‌های سیاسی در اقتصاد، دخالت دولت در بانک مرکزی و تغییر مداوم رییس بانک مرکزی این کشور، عملا شرایط این کشور نیز اکنون به هم ریخته است. یعنی کشوری که روزی به عنوان الگوی اقتصادی موفق از آن نام برده می‌شد اکنون به یک الگوی ناموفق تبدیل شده است.
وی متذکر شد: باید بررسی شود که مشکل کجاست که اکنون نزدیک به سه الی چهار دهه است که میانگین نرخ تورم در کشور بالای ۲۰ درصد است و همچنین نزدیک به یک دهه است که میانگین رشد اقتصادی کشور ما نزدیک به نیم درصد است. در حالی که بر اساس برنامه ۲۰ ساله پیش‌بینی شده بود که باید با نرخ رشد هشت درصد تبدیل به قدرت اول منطقه شویم. اما در این ۱۶ سال حداقل ۱۰ سال آن فقط پنج درصد، آن هم در کل، رشد داشته‌ایم. یعنی در کل ۱۰ سال به اندازه یک سالی که پیش‌بینی شده بود رشد نداشته‌ایم.
چهارراه استقراض از بانک مرکزی
وی عنوان کرد: واضح است که وقتی دولت بودجه ندارد از بانک مرکزی تامین می‌کند. من به طور صریح می‌گویم استقراض از بانک مرکزی صحیح نیست. توجه داشته باشید که چهار روش برای استقراض از بانک مرکزی وجود دارد. یک راه آن است که مستقیم از بانک مرکزی قرض گرفته شود. الان دو دهه است که مستقیم از بانک مرکزی قرض گرفتن ممنوع شده است. با این وجود اینکه می‌گویند از بانک مرکزی قرض نمی‌گیریم از اساس حرف اشتباهی است. چون مستقیم از بانک مرکزی قرض گرفتن ممنوع شده است.
رییس اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: در عین حال سه روش دیگر وجود دارد که از بانک مرکزی قرض گرفته می‌شود. یک راهش این است که طبق قانون بودجه به محض آنکه نفت فروخته شد و حسابش به بانک مرکزی واریز شد اما اگر حتی نتوانست ارز معادل خود را بیاورد، ریال آن باید به دولت داده شود. این به معنی قرض از بانک مرکزی است. وقتی بانک مرکزی ارز نفت را نتواند بفروشد، باید پول چاپ کند تا ریال آن را بدهد. البته پول چاپ کردن نیز یک اصطلاح است. پول الان به صورت اسکناس دیگر چاپ نمی‌شود و در واقع خلق اعتبار می‌شود. این اصطلاح یک اصطلاح قدیم است و در واقع منظور این است که بانک مرکزی وقتی دولت کمبود پیدا کرده است باید به او کمک کند.
همتی عنوان کرد: یک راهش این است که تسعیر ارز صورت گیرد. یعنی بانک مرکزی ارزهایی را می‌خرد که نمی‌تواند آنها را بفروشد. نمی‌تواند استفاده کند. چون اگر بتواند بفروشد پولش را دوباره برمی‌گرداند. بنابراین بانک مرکزی مجبور است به بانک‌ها اعتبار دهد. این مساله در قانون هم آمده است. قانون می‌گوید که برای خرید گندم و محصولات کشاورزی بانک مرکزی مکلف است که منابع را در اختیار بانک‌ها بگذارد. یعنی بانک مرکزی به بانک‌ها دستور می‌دهد برای خرید گندم پول دهید و اگر بانک‌ها پول نداشته باشند مجبور است خودش به آنها اعتبار دهد. به این خلق پول می‌گویند. عملا یعنی دولت از این طریق از بانک مرکزی استقراض می‌کند بدون آنکه اسم دولت وجود داشته باشد.
وی متذکر شد: سازمان وابسته به دولت از بانک ملی پول می‌گیرد و این پول را نیز بانک ملی از بانک مرکزی قرض می‌گیرد. یعنی عملا بدهی سازمان دولتی به بانک ملی و بدهی بانک ملی به بانک مرکزی است.
رییس کل اسبق بانک مرکزی گفت: راه دیگر این است که بانک‌های دولتی مجبور می‌شوند اوراق دولت را بخرند. یا آنکه یک بانک به سازمان تامین اجتماعی برای پرداخت حقوق بازنشستگی وام می‌دهد. خوب این بانک این پول را می‌دهد اما چون خودش پول ندارد از بانک مرکزی برداشت می‌کند که به آن اضافه برداشت می‌گویند یعنی حق نداشته است این برداشت را بکند.
همتی افزود: اما چه کار می‌توان کرد؟ زمانی که یک بانک چکی در اختیار کسی که از او وام گرفته قرار می‌دهد، این بانک هم چک را به بانک دیگری می‌سپارد و نهایتا این چک برای تسویه به بانک مرکزی می‌رسد. اما بانک مرکزی مشاهده می‌کند که این بانک در حسابش چنین پولی نیست. اگر بانک مرکزی این چک را پاس نکند این پول به جریان نمی‌افتد. بانک مرکزی که نمی‌تواند بانک را تعطیل کند.
برخی ماه‌ها صادرات نفت به ۲۰۰ هزار بشکه رسید
همتی افزود: درست است به خاطر کرونا و به خاطر فشار حداکثری نیمه اول سال ۱۳۹۹، در برخی ماه‌ها صادرات نفت کشورمان به ۲۰۰ هزار بشکه رسید. این رقم را با ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار مقایسه کنید. و من به عنوان رییس بانک مرکزی چگونه باید این شرایط را اداره کنم؟ دولت، وزارت اقتصاد و سازمان برنامه چگونه باید اداره کنند؟
وی متذکر شد: صحبت من کلی‌تر است. این حکمرانی غلط اقتصادی هنوز هم ادامه دارد. در مورد منابع و مصارف، سرمایه‌گذاری و قیمت‌گذاری باید تصمیمات اقتصادی اخذ شود. نمی‌توانیم هم بازار آزاد، هم بورس، هم قیمت‌گذاری دستوری اعمال کنیم و از آن طرف کنترل هم داشته باشیم. اینها با هم سازگاری ندارند. حکمرانی غلط اقتصادی به همین معناست. نمی‌توانیم هم سیستم سفت و سخت داشته باشیم و هم بخواهیم قیمت‌ها را آزاد کنیم.
حکمرانی صحیح در بودجه‌نویسی نداریم
رییس کل اسبق بانک مرکزی گفت: ما حکمرانی صحیح در تصمیم‌گیری‌ها، در بودجه نویسی، در رابطه دولت و بانک مرکزی نداریم. من همیشه گفته‌ام که رابطه دولت و بانک مرکزی، رابطه اشتباهی است.
همتی افزود: بانک مرکزی نباید دراختیار دولت باشد. درست است که بانک مرکزی برای دولت است و دولت باید منصوب کند و بانک مرکزی نیز سیاست‌های کلان دولت را باید پیگیری کند اما در مسائل روزمره دولت نباید به سراغ بانک مرکزی بیاید. اگر دولت سراغ بانک مرکزی برود یعنی از جیب مردم برداشت شده است و هیچ فرقی ندارد.
رییس کل اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: الان یکی از مشکلات این است که پارسال می‌گفتند اوراق نفروشید چون دولت بدهکار می‌شود. ولی اگر اوراق فروش نمی‌رفت چه راهکار دیگری بود؟ گفتند اموال بفروشید که اموال هر شرکتی فروخت، برگشت. هر شرکتی هم بخواهد اموال بفروشد در مظان اتهام است که تبانی کرده است. دولت چه باید بکند؟ آن هم در شرایطی که نفت را هم نمی‌تواند بفروشد و حقوق بازنشستگان و تامین اجتماعی را نیز باید پرداخت کند.
وی متذکر شد: بانک مرکزی همیشه نمی‌تواند جلوی تمام مسائل بایستد. باید حکمرانی، روابط و ضوابط آن با دولت اصلاح شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
