از حرمت مادران تا زایش دولتی

پنجره‌ای رو به نویدی خوشایند باز نمی‌شود و در خبرها از ابعاد تنگدستی‌ها و آمار قربانیان ویروس مرگبار کرونا می‌شنوی و در این میان، شهردار تهران، روزی خوش برای نوجوانان را گشت و گذاری در میان مردگان خفته در گورستان بهشت‌زهرا می‌داند. مسوولی دیگر در اهواز برای حل مشکل بیکاری جوانان به دولتمردان توصیه می‌کند از پذیرش تعداد زیادی از آنان در دانشگاه‌ها جلوگیری کنند تا به هر کار غیرتخصصی با درآمدی اندک تن بدهند یا مسوولان دولتی و مجلسیان در بیشتر موارد سعی دارند …
بدون حضور و راهگشایی کارشناسان و اغلب با نگاه سیاسی و جناحی مورد نظر، درباره مسائل مهم اقتصادی و اجتماعی، قانون و مقرراتی وضع کنند که گاهی در جریان اجرای یک قانون درمی‌یابند از مشکلات و موانع موجود در بستر جامعه غافل بوده‌اند و اگر این موانع برطرف نشود، در اجرای قانون مورد نظر با مشکلاتی روبه‌رو خواهند شد.
***
از دیرباز کارشناسان هشدار می‌دادند با پایین آمدن آمار ازدواج و کاهش زاد و ولد در میان زوج‌های جوان، جمعیت کشور رو به پیری می‌رود و اگر در این باره چاره‌اندیشی نشود در آینده نزدیک با یک بحران جمعیتی روبه‌رو خواهیم شد.
در روند رو به پیری جمعیت، براساس آمار طی ۱۰ سال اخیر حدود شش میلیون نفر از جمعیت جوان کشور کاهش پیدا کرده و به پیش‌بینی کارشناسان اگر آمار ازدواج همچنان پایین باشد و و زایش در میان زوج‌های جوان افزایش نیابد، با آینده‌ای روبه‌رو خواهیم شد که اکثریت جمعیت را سالخوردگان تشکیل می‌دهند. آمار نشان می‌دهد در مقابل یک زوج فقط یک کودک (با ۰۳/۰ نفر) زاده می‌شود. یعنی نرخ باروری کمتر از جانشینی (والدین) است. روند کاهش زایش ۱۰ سال پیش ۲۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بود تا اینکه در سال گذشته این تعداد به ۱۷ میلیون و ۸۱۷ نفر رسید در حالی که آمار ازدواج به پایین‌ترین حد رسیده و در مقابل هر سه فقره ازدواج یک زوج جوان از هم طلاق می‌گیرند. با این روال طی ۱۰ سال اخیر تعداد ازدواج‌ها ۳۶ درصد کم شده و طلاق ۲۸ درصد افزایش یافته است.
آماری هم که حدود پنج سال پیش تهیه شده بود نشان می‌دهد بیش از ۱۶ درصد از خانواده‌های زوج‌های جوان بدون فرزند بوده‌اند و حدود ۲۰ درصد ازدواج‌ها هم فقط یک فرزند داشته‌اند.
همچنین باید مهاجرت‌ها را در نظر گرفت که هر سال تعداد پرشماری از جوانان و متخصصان رشته‌های مختلف علمی از کشور خارج می‌شوند.
آمار گویای این حقیقت تلخ است که طی ۲۰ سال اخیر ۵۷ درصد از دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی و ۷۸ درصد از جوانان حائز رتبه‌های یک تا هزار در آزمون‌های سراسری دانشگاه‌ها رفته‌اند و چند هزار پزشک متخصص و مهندس کارآزموده از جمله مهاجران به آمریکا، کانادا و اروپا بوده‌اند. در حالی که میلیاردها دلار خرج تحصیل و آموزش عالیه آنان در کشور شده بود اما هر سال شاهد سفر بی‌بازگشت آنان هستیم و آمارگران علمی جملگی انگیزه این مهاجرت‌ها را بیکاری‌ها، سطح پایین درآمد استادان و نخبگان، نارسایی‌های اقتصادی، کمبود امکانات تخصصی و علمی و بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی و آینده ناروشن جوانان عنوان می‌کنند.
***
در این میان کارشناسان مشکلات شدید اقتصادی جاری در جامعه و خانواد‌ه‌ها، کاهش روزافزون ازدواج‌ها و عدم رغبت زوج‌های جوان به فرزندآوری و نگرانی از آینده فرزندان را از جمله موارد کاهش روزافزون فرزندآوری می‌دانند که باید در تنظیم قانون احیای جمعیت جوان کشور این مشکلات مورد توجه قرار می‌گرفت و بستر اجتماعی راهگشایی برای اجرای قانون فراهم می‌آورد.
پزشکان متخصص علم ژنتیک به امر مهمی اشاره می‌کنند که در تنظیم قانون مربوط به افزایش تولدها مورد غفلت قرار گرفته است.
این متخصصان می‌گویند: هنگام تنظیم و طراحی لایحه این قانون توسط نمایندگان باید پزشکان متخصص علم ژنتیک هم حضور می‌یافتند تا از زایش نوزادانی با عوارض ژنتیکی و عقب‌ماندگی ذهنی جلوگیری شود. در صورتی که در تنظیم این قانون مرحله آزمایشی جنین و غربالگری برای تشخیص جنین سالم در آغاز دوره شکل‌گیری باید مورد توجه طراحان قانون قرار می‌گرفت تا از تولد نوزادانی مبتلا به عقب‌مانده ذهنی جلوگیری می‌شد.
یکی از متخصصان علم ژنتیک با انتقاد از این غفلت حیاتی در دوره تکوین جنین می‌گوید: آیا طراحان قانون با مراجعه به ۵۰۰ انجمن والدین کودکان عقب‌مانده ذهنی با این مادران گفت‌وگو کرده‌اند تا از مصائب، رنج‌ها و مشکلاتشان در رابطه با کودکان معلول مادرزادی و عقب‌‌افتاده آگاه شوند؟ در حالی که در جریان اجرای قانون جدید، به خاطر حذف مرحله غربالگری برای تشخیص جنین‌های سالم باید منتظر تولد نوزادانی ناقص‌الخلقه و عقب‌مانده ذهنی باشیم. این در حالی است که سازمان بهزیستی به خانواده‌ها هشدار می‌دهد که از هم‌اکنون باید خانواده‌ها بدانند در پرورشگاه‌های‌مان دیگر جایی برای پذیرش کودکان و نوزادان ناقص‌الخلقه و عقب‌مانده ذهنی و رفتاری نداریم!
از سوی دیگر افروز صفاری‌فرد معاون پیشگیری از معلولیت‌های مرکز سازمان بهزیستی هشدار می‌دهد که اجرای این قانون در صورت عدم رعایت مرحله آزمایش جنینی منجر به تولد کودکانی با معلولیت ذهنی خواهد شد.
* روزنامه‌نگار پیشکسوت