پیام رشد دلار به اقتصاد

جمشید عدالتیان * بازار ارز در چند ماه اخیر نوسانات زیادی به خود دیده است. نرخ ارز از یک سو به دلیل اخباری که از وین به گوش می‌رسد آماده رشد شده و از سوی دیگر نیز به دلیل بی‌ثباتی‌هایی که در اقتصاد وجود دارد قادر به مقاومت در برابر افزایش قیمت نیست. نرخ ارز در بازار نیمایی نیز در همین مدت دنباله رشد قیمتی در بازار آزاد را گرفته است؛ رشدی که اعلام می‌کند کالاهای وارداتی مشمول نرخ‌گذاری‌های جدید می‌شوند و با قیمت‌های جدیدی وارد بازار مصرفی می‌شوند.

به طور کلی زمانی که نرخ ارز در بازار نیما رشد می‌کند صادرکنندگان و واردکنندگان خود را با نرخ‌های تازه کشف‌شده هماهنگ می‌کنند به طوری که کالاهای واردشده با نرخ‌های پایین‌تر و جدید قیمت‌گذاری می‌شوند و قیمت تمام‌شده کالا را بالا می‌برند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند جلوی تخلفات قیمتی را بگیرد کاهش شکاف قیمتی نرخ نیما با نرخ بازار آزاد است. در این شرایط صادرکنندگان قادر به فروش ارزهای صادراتی در بازار آزاد با نرخ‌های بالاتر نخواهند بود و واردکنندگان نیز کالاهای وارداتی خود را بر اساس نرخ بازار آزاد قیمت‌گذاری نخواهند کرد.

فارغ از تحولات قیمتی در بازار ارز، وجود تورم بالای ۴۰ درصدی فشارهای قیمتی زیادی به صادرکنندگان وارد می‌کند به طوری که مواد اولیه و کالاهای وارداتی حداقل ۳۰ درصد گران‌تر از نرخ واقعی به دست آنها می‌رسد. در چنین شرایطی صادرات تنها زمانی می‌تواند صرفه اقتصادی داشته باشد که نرخ ارز افزایش داشته باشد. بنابراین قیمت ارز در اقتصاد ایران یک دوره تسلسل دارد؛ از یک سو با افزایش نرخ ارز قیمت تمام‌شده کالای داخلی رشد می‌کند و تورم ایجاد می‌کند و از سوی دیگر صادرکننده برای آنکه فعالیت صادراتی‌اش صرفه اقتصادی داشته باشد به بالا بردن نرخ ارز ناچار می‌شود.

بدیهی است تا زمانی که تورم در اقتصاد ایران کنترل نشود صادرکنندگان راهی جز بالا بردن نرخ ارز و بی‌اعتبار کردن ارزش و اعتبار پول ملی برای توجیه کردن فعالیت‌های صادراتی خود نخواهند داشت. نباید فراموش کنیم که بازار نیمایی همواره در مسیر بازار آزاد حرکت می‌کند و از تحولات قیمتی این بازار تاثیر می‌پذیرد. به این ترتیب مادامی که نرخ ارز در بازار آزاد با رشد همراه شود نرخ ارز در بازار نیمایی نیز به تبع رفتار واردکنندگان و صادرکنندگان رشد می‌کند که این نیز به دلیل وابستگی اقتصاد ایران بر مواد اولیه و ماشین‌آلات وارداتی بر قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی اثر می‌گذارد و آنها را دستخوش افزایش قیمت می‌کند و این یعنی باید منتظر گرانی‌های جدید کالاهای داخلی باشیم.

* عضو سابق اتاق بازرگانی ایران