راه پرپیچ و خم رشد بورس

به گزارش جهان صنعت نیوز: با این حال به نظر می‌رسد بازار همچنان از سوی برخی سیاست‌های کلان اقتصادی مورد تهدید قرار دارد و با بیم و امیدهای زیادی روبه‌رو است. همین ترس‌ها سبب شده است بازار همچنان از ورود پول تازه‌ای که بتواند تحرک و پویایی را به معاملات بازگرداند محروم بماند. بر همین اساس بازار طی هفته‌های گذشته با وجود انتشار اخبار مثبت حمایتی همچنان با حجم و ارزش بسیار پایین معاملات روبه‌رو بوده است؛ روندی که بسیاری از سهامداران را نسبت به آغاز دوره رشد بازار با تردید مواجه کرده است. در این میان برخی تحلیلگران بر این باورند که بازار سرمایه هنوز مهیای آغاز یک روند صعودی پایدار نیست و پول‌های هوشمند نیز به عنوان محرک اصلی بازار، برای ورود مجدد به سرمایه‌گذاری مصمم نیستند. از سوی دیگر برخی تکنیکالیست‌ها عنوان می‌کنند که بر اساس روندهای گذشته شاخص کل بورس، همچنان زمان زیادی تا آغاز صعود باقی مانده و ممکن است این روند از سال آینده شروع شود. علی هدیه کارشناس بازار سرمایه سیکل‌های رشد شاخص کل را از سال ۷۲ تاکنون بررسی و بر همین اساس در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» تاکید کرد که روند اصلاحی بازار بر اساس الگوهای قبلی هنوز به پایان نرسیده و سرمایه‌گذاران باید از نیمه‌های سال آینده یا حتی اوایل سال ۱۴۰۲ منتظر آغاز روند صعودی شاخص کل باشند.

سیکل‌های رشد شاخص کل

بر اساس بررسی‌های روند شاخص کل از سال ۷۰ به این سو مشخص می‌شود سیکلی که از سال ۹۹ آغاز شده، روندی پرتکرار بوده است. علی هدیه با تاکید بر این مطلب عنوان کرد: «در واقع ماجرا از این قرار است که معمولا به ازای هر چند سال رشد بازار سرمایه، تقریبا ۷۰ درصد همان زمانی که صرف رشد شده است، صرف اصلاح می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت اگر شاخص کل مثلا چهار سال صعودی باشد، به ازای آن دست‌کم سه سال نزولی خواهد بود.» این کارشناس بازار سرمایه افزود: «ما این سیکل را در مقاطع مختلفی مشاهده می‌کنیم؛ به عنوان مثال از سال ۷۲ تا ۷۵ شاهد آن بودیم که بازار تقریبا رشدی ۵۰۰ درصدی را رقم زد اما از سال ۷۵ تا ۷۸ فاز نزولی را آغاز کرد و شاخص کل حدود ۳۰ درصد اصلاح داشت. مجددا بازار از سال ۷۸ تا ۸۳، حدود ۸۰۰ درصد رشد داشته و از سال ۸۳ تا ۸۷ نزدیک به ۴۰ درصد اصلاح کرده است. بازار همچنین از سال ۸۷ تا ۹۲ بالغ بر ۱۰۰۰ درصد رشد را ثبت و از سال ۹۶ تا ۹۹ هم دو هزار و ۶۰۰ درصد افزایش را تجربه کرده است.»

کوتاه‌تر شدن سیکل‌های تورمی

هدیه توضیح داد: «در نمودار شماره یک می‌بینیم که رشد بازار به صورت اهرمی، هر بار در سیکل‌های تورمی شدت بیشتری از رشد را تجربه می‌کند. دلیل آن هم این است که ما همواره تورم‌های پی در پی را تجربه می‌کنیم که بر بازار سرمایه تاثیر اهرمی می‌گذارد. بر همین اساس بازار در هر سیکل جدید زمان رشد کوتاه‌تر اما پرشتاب‌تری را تجربه می‌کند. به عنوان مثال در سیکلی که از سال ۸۷ تا ۹۲ طول کشید شاهد آن بودیم که بازار طی پنج سال بالغ بر ۱۰۰۰ درصد رشد داشته، اما از سال ۹۶ تا ۹۹ که فاصله‌ای ۵/۲ تا سه‌ساله است، بازار دو هزار و ۶۰۰ درصد رشد کرده است. این روند نشان می‌دهد که سیکل‌های تورمی هر بار کوتاه‌تر و کوتاه‌تر می‌شود در حالی که شتاب رشد شاخص سرعت بیشتری پیدا می‌کند.»

رفتار اصلاحی بازار

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: «می‌توانیم در این روند، رفتار اصلاحی شاخص را هم بررسی کنیم. طبق جدولی که روند ۳۰ساله فازهای صعودی و نزولی شاخص کل از سال ۷۲ تا ۱۴۰۲ را نشان می‌دهد، هر بار که شاخص وارد فاز اصلاحی شده است از نظر زمانی به طور میانگین به ازای ۷۴ درصد از زمان رشد بازار، برای اصلاح صرف شده است. یعنی این یک سیکل کاملا تکرارشونده و قابل پیش‌بینی در بازار سرمایه ماست که به ازای هر چند سال رشدی که بازار تجربه می‌کند باید در انتظار چند سال اصلاح بود.» علی هدیه توضیح داد: «اتفاقی که افتاده این است که از سال ۹۶ تا ۹۹ شاهد رشد بازار بوده‌ایم و شاخص کل از محدوده ۹۰ هزار واحد تا محدوده دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد بالا رفته است. به عبارت دیگر شاخص حدودا ۲۲ برابر شده است. اگر بخواهیم برای این سیکل ۵/۲ ساله همان فرمول را در نظر بگیریم و ۷۰ درصد زمان رشد را به اصلاح اختصاص دهیم باید حدود دو سال بازار در حالت اصلاحی باشد؛ به نحوی که نباید سقف خود را بشکند و روند صعودی جدیدی را شروع کند.» او تصریح کرد: «بر این اساس اگر از مرداد ۹۹، دو سال را برای اصلاح بازار در نظر بگیریم، تقریبا تا اوایل سال ۱۴۰۱ نباید خیلی انتظار داشته باشیم که شاخص کل رشد پرشتابی داشته باشد. بر این اساس هر رشدی که بازار در این مدت تجربه می‌کند صرفا یک نوسان موقت است. از همین رو دست‌کم تا پایان سال‌جاری نباید انتظار رشد و شروع یک روند صعودی پرشتاب را داشته باشیم و همین حالت نوسانی به احتمال زیاد تا آن زمان پایدار خواهد بود.»

(جدول- روند ۳۰ ساله فازهای صعودی و نزولی شاخص کل از سال ۷۲ تا ۱۴۰۲)

سال	درصد رشد و اصلاح	نسبت زمان اصلاح به زمان رشد
۱۳۷۲ تا ۱۳۷۵	۴۶۵ درصد رشد	۷۷ درصد
۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸	۳۱ درصد اصلاح
۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳	۸۳۵ درصد رشد	۷۲ درصد
۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷	۴۳ درصد اصلاح
۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲	۱۰۲۴ درصد رشد	۷۲ درصد
۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶	۳۲ درصد اصلاح
۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹	۲۵۶۰ درصد رشد	۷۴ درصد (پیش‌بینی)
۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ (پیش‌بینی)	۴۸ درصد اصلاح (پیش‌بینی)

 

پیش‌نیازهای ایجاد سیکل تورمی جدید

کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی می‌شود در سیکل تورمی بعدی چه اتفاقی بیفتد عنوان کرد: «نمودار شاخص کل بورس می‌تواند وضعیت کلی اقتصاد را روشن کند. بررسی نمودار شاخص کل از ابتدای سال ۱۳۷۰ تاکنون نشان می‌دهد، رشد نرخ ارز همواره اصلی‌ترین محرک رشد شاخص کل بوده است. به عنوان مثال سیکل تورمی آغازشده از سال ۹۷، رشد هشت برابری نرخ دلار و در پی آن، رشد ۲۲ برابری بازار سرمایه را به دنبال داشت. به طور معمول به واسطه رشد دلار شاخص کل نیز با تاخر زمانی شروع به رشد می‌کند. اما نکته مهم این است که معمولا شاخص کل نسبت به دلار تاخر زمانی دارد؛ به این صورت که ابتدا نرخ دلار شروع به رشد می‌کند و پس از آنکه روند صعودی آن تثبیت شد و اثر آن روی صورت‌های مالی شرکت‌ها به واسطه رشد نرخ دلار نیمایی مشاهده شد، سودآوری شرکت‌ها افزایش می‌یابد و به‌تبع آن هم قیمت سهام روند صعودی خود را شروع می‌کند.» علی هدیه تاکید کرد: «در واقع پیش‌نیاز رشد چندبرابری شاخص کل، شروع مجدد سیکل صعودی نرخ ارز است. طبعا بازار سرمایه ما قرار است بر اساس سیکل‌های گفته شده، در مدتی کوتاه رشدی بیش از دو هزار و ۶۰۰ درصد را تجربه کند. این روندی نیست که بگوییم رخ داده و قرار نیست مجددا اتفاق بیفتد. قطعا ما طی سال‌های آتی مجددا رشد بازار سرمایه را مشاهده خواهیم کرد. حتی شروع آن می‌تواند اواسط سال ۱۴۰۱ یا اوایل سال ۱۴۰۲ باشد.» او تصریح کرد: «همچنین مجددا شاهد آن خواهیم بود که از بازارهای موازی نظیر مسکن و طلا، پول‌های بزرگ و هوشمند به سمت بازار سرمایه کوچ می‌کنند و باعث می‌شوند روند صعودی بازار سرمایه رقم بخورد.»

بازدهی بالای بازار سرمایه در بلندمدت

بر اساس سیکل‌های مورد بررسی آیا می‌توان گفت مقطع کنونی زمان مناسبی برای ورود به سرمایه‌گذاری در سهام با دید بلندمدت است؟ علی هدیه در پاسخ به این پرسش بیان کرد: «هر اقتصادی تورم خاص خود را تجربه می‌کند که امری عادی است؛ یک اقتصاد تورم کمتر و یک اقتصاد تورمی بیشتر را از سر می‌گذراند. بر همین اساس در یک بازه بلندمدت، طبعا هر دارایی بازدهی بسیار بیشتری نسبت به سود بانکی دارد. اما نکته‌ای در این میان مطرح است که جدولی که در آن به میزان بازدهی بازار سرمایه اشاره شده می‌تواند توضیح مناسبی برای آن داشته باشد.» وی توضیح داد: «در واقع بهترین بازارهایی را که می‌توانیم از منظر بازدهی با بازار سرمایه مقایسه کنیم، بازارهای دلار و طلا هستند. به واسطه اینکه نرخ‌های شفاف و مشخصی از طلا یا دلار در بازار آزاد وجود دارد، می‌توان روند این بازارها را به راحتی با بازار سرمایه مقایسه کرد.» هدیه اظهار می‌کند: «از اوایل سال ۱۳۹۶، نرخ ارز از محدوده چهار هزار تومان روند صعودی را شروع کرد که این روند صعودی تا محدوده ۳۲ هزار تومان ادامه داشت. یعنی نرخ ارز رشدی هشت برابری را ثبت کرد. همان‌طور که اشاره شد نرخ ارز، با کمی تاخر زمانی تاثیر اهرمی بر بازار سرمایه دارد. از همین رو اثر اهرمی رشد هشت برابری نرخ ارز، سبب شد شاخص کل از محدوده ۹۰ هزار واحد تا محدوده دو میلیون و ۱۰۰ هزار واحد، رشد ۲۱ برابری را رقم بزند. این تاثیر اهرمی است که سهام از نرخ ارز می‌گیرد. اثر اهرمی دلار بر بازار سرمایه در نمودارهای شماره ۲ و ۳ قابل مشاهده هستند. نمودار شماره ۲ حاکی از رشد ۱۷ هزار و ۵۰۰ درصدی نرخ دلار از سال ۷۲ تا ۹۹ است و نمودار شماره ۳، رشد ۵۵۰ هزار درصدی شاخص کل بورس را طی همین بازه زمانی نشان می‌دهد.» هدیه تاکید می‌کند: «در همین حال اگر دلار روند نزولی تجربه کند، اثر آن برای بازار سرمایه چند برابر است. بر همین اساس می‌توان گفت که بازارهای سرمایه در هر کشوری بیشترین بازدهی را در بلندمدت خواهند داشت.»

مراحل ورود و خروج پول در بازار سرمایه

گفته می‌شود بازار سرمایه در شرایط ارزندگی قرار دارد و در انتظار ورود پول تازه‌نفسی است که بتواند بازار را به تحرک وادارد. اما ورود این پول به بازار سرمایه تابع چه شرایطی است و طی روندهای نزولی و صعودی چه مراحلی را از سر می‌گذراند؟ هدیه در پاسخ به این سوال عنوان می‌کند: «نمودار شماره ۴ به خوبی گویای روانشناسی و رفتارشناسی بازار‌های مالی است. معمولا در هر سیکل صعودی بازار سرمایه، شاهد چند مرحله ورود پول هستیم. به عنوان مثال سال ۹۷ ابتدای زمانی است که بازار می‌خواست روندی صعودی را آغاز کند؛ اما به واسطه اینکه پیش‌تر اصلاح فرسایشی و وضعیت رکودی را تجربه کرده بود، بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد راغب به سرمایه‌گذاری نبودند و ترس همچنان بر بازار حاکم بود. اتفاقاتی که از سال ۹۲ تا ۹۶ رخ داده بود سبب خروج اغلب سهامداران خرد شده و به بیان دیگر عطای بازار را به لقای آن بخشیده بودند. ولی در انتهای همین روندهای نزولی است که پول‌های هوشمند وارد بازار می‌شوند!» این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: «از آنجا که پول‌های هوشمند حجم زیادی داشته و پول‌های سنگینی هستند، صرفا در زمان نزول می‌توانند وارد بازار سرمایه شوند. زیرا اگر در روندهای صعودی وارد شوند، بلافاصله تمامی سهم‌ها صف خرید می‌شوند. به همین علت پول‌های هوشمند و درشت معمولا در قبل از شروع روند صعودی، وارد بازار می‌شوند. این همان اتفاقی است که در سال ۹۷ شاهد آن بودیم. در این سال شاخص کل از محدوده ۹۰ هزار واحد تا محدوده ۲۰۰ هزار واحد رشد پرشتابی داشت. می‌توانیم این مرحله را مرحله پول هوشمند در نظر بگیریم که smart money از سایر بازارها خارج و وارد بازار سرمایه شد و یک رشد اولیه را رقم زد.» او تصریح می‌کند: «بعد از آن پول‌های سنگین هستند که وارد بازار می‌شوند. سال ۹۸ را می‌توانیم مرحله ورود پول سنگین بدانیم. هر چه به انتهای روند صعودی نزدیک‌تر می‌شویم، به واسطه اینکه پول بیشتری وارد بازار می‌شود، روند صعودی شتاب بیشتری به خود می‌گیرد و در عین حال به سقف خود نزدیک می‌شود.» هدیه می‌افزاید: «در مرحله آخر که در سال ۹۹ رخ داد، پول عموم وارد بازار شد. مقطعی که می‌توان گفت به موازات ورود پول عموم، پول هوشمند از بازار خارج می‌شود. این دو نوع پول دچار رابطه‌ای متضاد هستند به این معنا که هر زمان پول عموم وارد شود پول هوشمند خارج می‌شود و هر زمان که پول عموم خارج شود پول هوشمند وارد می‌شود. به همین علت می‌توانیم در نظر بگیریم که همین محدوده‌های کنونی شاخص است که پول هوشمند در حال ورود به بازار سرمایه است.»

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانبانک و بیمهپیشنهاد ویژه