مهار چین؛ منطقه‌گرایی
محمود اشرفی * چندجانبهگرایی براساس قطب‌بندی ویژه دوران جنگ سرد است. این چندجانبهگرایی تنها شکل ظاهری دارد زیرا در دو بلوک دوران جنگ سرد ابرقدرت آمریکا و شوروی از نقش محوری برخوردار بوده و کشور‌های عضو در هر بلوک نقش پیرامونی داشتند. در بین بلوک شرق و غرب نیز هیچ نشانی از همکاری و چندجانبهگرایی وجود نداشت. در پایان جنگ سرد دوران چندجانبهگرایی مبتنی بر بلوک‌بندی به سر رسید. اما اکنون جهان با یک تمایل سیاسی یکجانبه‌گرایانه تمامیت خواه روبه‌رو شده است. حرکت خزنده چین و چیرگی این کشور بر اقتصاد جهانی دوران بن‌بست چندجانبهگرایی است. نفوذ اقتصادی و استیلای نظامی آرام چین سر‌آغاز سیاست‌های یکجانبه‌گرایی یک قدرت نوظهور تمامیت‌خواه در گستره جهانی است. بنیان سیاست‌های چندجانبهگرایی بر همکاری و مشارکت کشور‌ها برای دستیابی به هدفی مشترک است. اما چین هیچ تمایل و نقطه اشتراکی برای همکاری‌های مبتنی بر چندجانبهگرایی ندارد. از یک سو با ایالات متحده آمریکا در کشاکش نبردی اقتصادی بوده و حرکت خزنده نظامی این کشور به ویژه در حوزه پاسیفیک برای آمریکا نگرانی ژرف امنیتی را در پی داشته است. تیرگی روابط آمریکا با چین بر مناسبات دیپلماتیک چین و اروپا تاثیرات منفی دارد. از سوی دیگر روسیه و چین هیچ فصل مشترکی برای پیوند ندارند. دوران سوسیالیسم با فروپاشی شوروی در روسیه به سر رسیده است. چین و روسیه هر چند بر رقابت‌های نظامی خود در حوزه پاسیفیک سرپوش می‌گذارند اما تضاد‌های این دو کشور در این حوزه واقعیتی انکار‌ناپذیر است. سرمایه‌گذاری چین در کشور‌های آسیایی و آفریقایی را نباید در فهرست چندجانبهگرایی جای داد. این همکاری‌های اقتصادی که آرام‌آرام خود را به شکل اقتصادی- نظامی نشان می‌دهد تماما در قالب سیاست‌ها و تمایلات یکجانبه‌گرایی است. سیاست‌های پیش‌رونده یکجانبه‌گرایانه یک قدرت بزرگ برای جامعه جهان پایان خوشی ندارد. این‌گونه سیاست‌ها ناآرام‌کننده بوده و از این رو اکنون چین یک تهدید امنیت جهانی به شمار می‌رود. مهار حرکت خزنده اقتصادی- نظامی چین در گرو تعاملات جهانی از طریق منطقه‌گرایی مبتنی بر چندجانبهگرایی است. همکاری‌های منطقه‌ای راه بر نفوذ و اعمال سیاست‌های تمامیت‌خواه چین خواهند بست. گویا سیاست «جهانی‌سازی» اقتصاد نه‌تنها به مهار چین نینجامید بلکه راهگشای این کشور برای چیرگی بر اقتصاد جهانی و توسعه نظامی‌اش در مناطق دور و نزدیک بود.
* روزنامه‌نگار
لینک کوتاه :