عملیات نجات یوزپلنگ‌های ایرانی
به گزارش جهان صنعت نیوز: مکبث در جمع بزرگان، دلیریِ خود را چنین وصف می‌کند که «حتی به شکل ببر هیرکانی بیا، از تو نمی‌ترسم.» اما حالا از این حیوان، افسوس و حسرتی در دل ما باقی مانده و چنگ می‌زند. وضعیت فعلی یوز ایرانی هم، چنین است. این حیوانات یا قربانی خشکسالی و شکارِ شکارچیان می‌شوند یا در محل زیستگاه خود در صحرای مرکزی توسط خودروها زیر گرفته می‌شوند و جان می‌بازند. گونه یوزپلنگ‌های ایرانی یا یوزپلنگ‌های آسیایی از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض طبقه‌بندی شده است. این در حالی است که دیروز حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط‌زیست گفته است: «اقداماتی که به منظور افزایش حفاظت، تولیدمثل این گونه و نصب علائم در جاده‌ها انجام داده‌ایم، برای نجات آنها کافی نبوده است. البته برنامه جامعی برای حفاظت از یوز ایرانی تدوین شده که هنوز بودجه‌ای به آن اختصاص نیافته است. » بنابراین جز توکل بر خدا و چاپ عکس یوز روی پیرهن تیم‌ملی، ساخت چند کلیپ و یک مشت وعده، اقدامی نشده است. همه چیز مطلقا واگذار شد به طبیعت و خدا و قضا و قدر؛ همین! کاش از چینی‌ها چیزهای خوب را هم یاد می‌گرفتند. نسل پاندا را حفظ کردند و از انقراض نجاتش دادند.
البته ایران در سال ۲۰۰۱ با حمایت سازمان ملل متحد برنامه‌ای را برای حفاظت از این‌گونه پستاندارِ در معرض خطر آغاز کرد. تیم ملی فوتبال ایران سال ۲۰۱۴ در جریان مسابقات جام‌جهانی برزیل با هدف حمایت از پروژه نجات این‌گونه کمیاب از گربه‌سانان پیراهن‌هایی را برای ملی‌پوشان طراحی کرده که روی آن عکس یوز ایرانی نقش بسته بود. اما در حال حاضر جامعه جهانی بودجه‌های مربوط به این پروژه‌ها را قطع کردند و دیگر ادامه ندادند. این در حالی است که ایران یکی از آخرین کشورهای جهان است که این‌گربه‌سانان را در حیات‌وحش خود نگهداری می‌کند؛ یوزپلنگ که با سرعت ۱۲۰ کیلومتر در ساعت، سریع‌ترین حیوان جهان شناخته شده پیش‌تر در مناطقی از منتهاالیه نواحی شرقی هند و سواحل اقیانوس اطلس گرفته تا سنگال و منتهی الیه جنوب قاره آفریقا پراکنده شده بود. اگر چه هنوز تعدادی از این گربه‌سانان بزرگ در بخش‌هایی از جنوب آفریقا یافت می‌شوند اما این گونه عملا دیگر در شمال آفریقا و آسیا ناپدید شده‌اند.
سازمان حقیر محیط‌زیست!
محمد درویش، رییس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو درخصوص تبعات کاهش بودجه محیط‌زیست به «جهان‌صنعت» گفت: از شنیدن شرایط فوق‌بحرانی یوزپلنگ‌های ایرانی به شدت متاثر شدم. اگر قرار باشد یک گونه جانوری به طبیعت بازگردد، حداقل باید دو میلیون سال زمان ببرد. یوزپلنگ آسیایی به عنوان گونه کمیاب جهان شناخته شده است. بنابراین امیدوارم دولت همواره بداند که یک مسوولیت جهانی برای حفظ این گونه به عنوان میراث طبیعی مشترک جهانیان دارد. ایران اگر بتواند هویت خودش را به عنوان میراث‌دار یوزپلنگ آسیایی حفظ کند، می‌تواند از محل ورود گردشگران برای تماشای این گونه چندین برابر درآمد حراست از آن را به دست بیاورد. چه‌بسا حتی در بدترین شرایط اقتصادی هم ایران از توان مالی لازم برای اینکه یک منطقه‌ای را در شرق کشور یعنی همان زیستگاه یوزپلنگ به صورت کاملا حفاظت شده اعلام کند. تمام سگ‌های گله و دامداران را از منطقه خارج کند. همچنین مسیر جاده و فعالیت‌های معدنی را متوقف کند. طی دوره ۲۰ سال مراقبت تعداد شمارش یوزپلنگ‌ها به بیش از ۲۰۰ قلاده می‌رسد.
وی افزود: در حال حاضر دولت ایران به تنهایی توانایی حفاظت و حمایت از یوزپلنگ ایرانی را دارد. اما با این حال امیدوارم جامعه جهانی به خاطر تمام حرف‌های زیبایی که می‌زنند و ادعاهایی که دارند، همراه ایران به کمک نجات جان یوزپلنگ آسیایی بشتابند. چرا که این روزها پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی به پایان رسیده است و بودجه آن ادامه پیدا نکرده است. این در حالی است که سازمان ملل متحد باید دوباره بودجه این پروژه را احیا کند. همچنین در این بین رسانه‌ها باید آگاهی‌بخش باشند تا مردم بدانند که چرا یوزپلنگ آسیایی برای ایران ارزشمند است. به همین دلیل این امر نیاز به مطالبات اجتماعی است. زیرا ما نباید اجازه دهیم سرنوشت یوزپلنگ آسیایی همانند ببر هیرکانی و شیر یال کوتاه ارژن شود.
این کارشناس محیط‌زیست در پاسخ به اینکه چرا بودجه سازمان محیط‌زیست در تمامی دولت‌ها کم است، بیان کرد: تاکنون سازمان حفاظت از محیط‌زیست اجازه رشد، بلوغ و توسعه را پیدا نکرده است. سازمان محیط‌زیست را در سطح یک سازمان حقیر نگه داشتند، که حداکثر قدرت آن این است که مقابل پروژه‌های سدسازی یا کارخانه‌های صنعتی را بگیرد. این سازمان در واقع در پیشگاه دولتمردان سازمانی است که با بودجه و اجازه دولت تنها از برخی پروژه‌ها جلوگیری می‌کند. بنابراین همچین سازمانی موی دماغ دولت محسوب می‌شود. به همین دلیل دولت‌ها دوست دارند از شر این سازمان خلاص شوند.
او ادامه داد: در صورتی که سازمان واقعی تاب‌آور محیط‌زیست نه‌تنها موی دماغ دولت نیست بلکه می‌تواند با معرفی گشایش‌های زیادی در حوزه محیط‌زیست و کارآفرینی به اقتصاد کشور کمک کند. چه‌بسا دولت سوئد ۱۵ درصد حتی بیشتر از تعهداتش را صرف سازمان محیط‌زیست می‌کند. در نتیجه اگربتوانیم سازمان حفاظت از محیط‌زیست را به عنوان یک سازمان حافظ پایداری و تاب‌آوری کشور معرفی کنیم و نشان دهیم حمایت از این سازمان به نفع اقتصاد و کیفیت زندگی مردم است؛ همچنین هزینه‌های سلامت و درمان مردم کاهش پیدا می‌کند، آن زمان نگاه‌ها به سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیز تغییر می‌کند.
دولت پول ندارد!
اسماعیل کهرم، بوم‌شناس و کارشناس محیط‌زیست درخصوص دلایل کمبود بودجه سازمان محیط‌زیست به «جهان‌صنعت» گفت: جهانیان برای محیط‌زیست کشورشان خرج می‌کنند ولی دولت ایران هیچ پولی ندارد تا برای محیط‌زیست هزینه کند. دولت چه‌جوری باید به شما بگوید پول ندارد؟! مسوولان دولتی عملا به بهانه‌ای اعلام می‌کنند که کفگیر به ته دیگ خورده است. وقتی دولت در اساسی‌ترین نیازهای اولیه مردم جامعه پولی ندارد، چگونه می‌خواهد به محیط‌زیست رسیدگی کند!؟ دولت دیگر پولی ندارد، هر چه داشته تاکنون خرج کشورهای دیگر کرده است.
وی افزود: دولت‌ها بدشان نمی‌آید که سازمان محیط‌زیست کشور را منحل کنند. این سازمان در تمام کشورها هزینه‌بر است. بنابراین برای حفاظت و حمایت از گونه‌های جانوری باید سرمایه کلانی داشت. اما وقتی ما سرمایه‌ای برای حمایت و حفظ گونه‌های جانوری نداریم، کاری هم از دستمان برنمی‌آید. چه‌بسا تاکنون دولت ۷۰ میلیارد تومان در سال به این سازمان پرداخت می‌کرد؛ اما این مقدار برای حفاظت از محیط‌زیست ایران کافی نیست. چرا که هزینه بنزینی که محیط‌بانان باید برای گردش در منطقه استفاده کنند، سر به آسمان می‌زند. براساس استاندارد جهانی برای وسعت مناطق حفاظت شده ایران باید ۹ هزار محیط‌بان فعال در منطقه داشته باشیم. این در حالی است که تنها سه هزار محیط‌بان فعال در منطقه‌های حفاظت شده وجود دارد.
بنابراین به دلیل تعداد محدود محیط‌بانان رسیدگی آنها به گونه‌های جانوری هم ناقص می‌شود. چه‌بسا تعداد لندرورهای محیط‌زیست برای گشت‌زنی هم بسیار کم است. به طور مثال در منطقه خارتوران که بیش از یک‌میلیون هکتار وسعت دارد، تنها شش محیط‌بان به همراه دو تا ماشین لندرور وجود دارد. که متاسفانه به دلیل عدم رسیدگی به این ماشین‌ها آنها دیگر توان راه رفتن ندارند.
این کارشناس محیط‌زیست اظهار کرد: اگر به دنبال بهبودی شرایط سازمان محیط‌زیست باشیم، مجلس باید به سازمان محیط‌زیست بودجه تهیه پنج‌هزار ماشین لندرور و استخدام شش هزار محیط‌بان را بدهد. در غیر این صورت همواره گونه‌های زیادی را از دست می‌دهیم. در نتیجه هیچ راهکار دیگری وجود ندارد. این در حالی است که با توجه به کمبود بودجه دولت بعید می‌دانم شرایط برای سازمان محیط‌زیست بهبود یابد. چه بسا به مرور زمان وضعیت وخیم‌تر هم خواهد شد.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانخواندنیلینک کوتاه :