کاهش ۹۰ میلیارد تومانی فروش صنایع‌دستی
به گزارش جهان صنعت نیوز: در دو سال اخیر بروز همه‌گیری کرونا از یک سو و تحریم‌های اقتصادی که موجب کاهش توان خرید صنایع‌دستی توسط مردم شده است بیش از پیش فعالان صنایع‌دستی کشور را رنجانده و بسیاری از کارگاه‌ها را به تعطیلی کشانده است.
برای بررسی دقیق‌تر موضوع با محسن حاج‌محمدی کارشناس حوزه کسب‌وکار و مدرس دانشگاه که در این سال‌ها از نزدیک با فعالان صنایع‌دستی در تماس بوده و از ریز و درشت مشکلات آنها آگاه است مصاحبه کردیم.
حاج‌محمدی با اشاره به کاهش ۹۰میلیارد تومانی فروش صنایع‌دستی در سال گذشته وضعیت این صنعت-هنر را نامطلوب ارزیابی کرده و خواستار همکاری بخش خصوصی و دولتی برای احیای آن شد. این کارشناس همچنین معتقد است که لیست فعلی «صنایع‌دستی تاییدشده» که توسط معاونت صنایع‌دستی وزارتخانه میراث منتشر شده نیاز به به‌روزرسانی دارد تا هنرمندان فعال در حوزه‌های نوآورانه هم بتوانند از مزایای قانونی بهره‌مند شوند.
مشرح مصاحبه «جهان‌صنعت» با محسن حاج‌محمدی کارشناس حوزه کسب‌وکار و مدرس دانشگاه در پی می‌آید.
– بهبود فضای کسب‌وکار امروزه تبدیل به مهم‌ترین بخش و اساسی‌ترین موضوع هر فعالیت اقتصادی شده است؛ طبیعتا صنایع‌دستی نیز از این قاعده مستثنی نیست. شما تاثیر فضای کسب‌وکار بر حوزه صنایع‌دستی را چگونه می‌بینید و فکر می‌کنید برای بهبود فعالیت اقتصادی فعالان حوزه صنایع‌دستی باید چه اقداماتی صورت گیرد؟
یکی از عواملی که باعث می‌شود فضای کسب‌وکار در کشور بهبود پیدا کند موضوع افزایش کارآفرینی است. درواقع باید بتوانند افراد کارآفرین که دارای ایده‌های نو یا ذهن خلاقی هستند را به سمتی ببرند که بشود از آنها استفاده بهینه کرد.
همچنین بخش غیردولتی اگر تصدی‌گری‌اش در این حوزه کم شود تاثیر مثبتی دارد. کاهش و کم کردن هزینه‌های تولید و نیز افزایش سرمایه‌گذاری و از بین بردن فساد مالی هم می‌تواند در صنایع مختلف از جمله در حوزه صنایع‌دستی اثرگذار باشد.
از سوی دیگر توجه و تلاش برای کاهش قاچاق کالا و تقویت حقوق مالکیت و افزایش امنیت اقتصادی می‌تواند امنیت تولید را افزایش داده و وضعیت را بهبود بخشد. این مساله به خصوص برای تولیدکنندگان صنایع‌دستی که صنایع و کارگاه‌های کوچک دارند اثربخش است. اگر این افزایش امنیت تولید صورت گیرد قطعا بهبود فضای کسب‌وکار در کشور در حوزه صنایع‌دستی انجام می‌شود.
در شاخص قدرت انجام کسب‌وکار که توسط بانک جهانی مطرح می‌شود بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ در بین ۱۹۰ کشور بهترین رتبه کشور ما ۱۱۶ بوده است. این آمار نشان می‌دهد ما نتوانسته‌ایم در زمینه شاخص «قدرت انجام کسب‌وکار» چندان موفق عمل کنیم.
بنابراین اگر نکاتی که مطرح شد مد نظر قرار گیرد و حمایت دولتی را داشته باشیم در حوزه بهبود فضای کسب‌وکار می‌توانیم اقدامات مفیدی را داشته باشیم که صنایع‌دستی کشور نیز از آن منتفع می‌شود. خوشبختانه مجلس نیز در این زمینه قوانینی را تصویب کرده و امیدواریم که اجرای آنها منتج به این شود که اتفاق خوبی در حوزه کسب‌وکار بیفتد.
– اگر بخواهیم مشخص‌تر به بحث صنایع‌دستی بپردازیم باید گفت که با شیوع و همه‌گیری کرونا فعالان این صنف حال و روز خوشی نداشته‌اند و این روزها بیش از پیش به مساعدت دولت نیاز دارند. باتوجه به ظرفیت بالای این حوزه فکر می‌کنید مسوولان امر می‌بایست چه اقداماتی را در راستای حل مشکلات حوزه صنایع‌دستی صورت دهند؟
یکی از مواردی که نیاز است بیشتر مورد توجه قرار گیرد و در حال حاضر به آن به شدت نیازمندیم و در شرایط فعلی دچار بیماری وخیمی شده است حوزه صنایع‌دستی در کشور است.
به نظرم این هنر-صنعت که متولی بخش هنری آن وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است و بخش صنعتی آن را وزارت صمت تولی‌گری می‌کند لازم است که در آن یکسری اتفاقات جدی بیفتد تا بتوان در دوران کرونایی و نیز در دوران پساکرونا شرایط مطلوبی را برای آن رقم زد.
واقعیت این است که ۷۰درصد فعالان حوزه صنایع‌دستی را خانم‌ها و بانوان تشکیل می‌دهند. همچنین سطح بالای اشتغال را می‌توانیم در صنایع‌دستی داشته باشیم. چون هزینه تولید صنایع‌دستی در کشور ما نسبتا پایین است. از سوی دیگر باتوجه به فرهنگ کهن کشور ما با تنوع بالای محصولات تولیدی در حوزه صنایع‌دستی مواجه هستیم و می‌توانیم در هر استانی چندین نوع صنایع‌دستی مختلف را داشته باشیم.
توجه داشته باشید که موضوع صنایع‌دستی نیاز به زیرساخت مهمی ندارد لذا این حوزه از آنجا که دارد در کشور به صورت انحصاری تولید می‌شود و در هیچ کجای دیگر نمونه آن را نداریم اگر امکان صادرات گسترده آن فراهم شود می‌تواند باعث شود بخشی از درآمدهای نفتی را ما که به خاطر تحریم‌های ظالمانه از بین رفته جبران کند. لازمه این امر اما تدبیر و مدیریت عالمانه در این موضوع است.
– تعداد کارگاه‌های صنایع‌دستی و شاغلان در این حوزه بسیار بالاست. این آمار چه پیامی برای حاکمیت دارد و فکر می‌کنید متولیان صنایع‌دستی کشور می‌بایست چه اقدامی در راستای حفظ و بهبود وضعیت صنایع‌دستی در کشور صورت دهند؟
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی نزدیک به ۱۴۵هزار کارگاه در حال حاضر شناسایی شده که از طرف معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی مجوز دریافت کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که چیزی بین ۴۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار نفر شاغل رسمی در این حوزه وجود دارد. این آمار نشان از اهمیت موضوع است. یعنی ما با یک جامعه بزرگ شاغلین در کشور مواجه هستیم.
بنابراین حوزه صنایع‌دستی بسیار ارزشمند است و می‌بایست مورد توجه ویژه حاکمیت و متولیان امر قرار گیرد تا بتوانند در این حوزه کمک کنند و مانع زمین خوردن حوزه صنایع‌دستی کشور شوند.
براساس آمار موجود در کشور بیش از سه هزار فروشگاه رسمی صنایع‌دستی در کلانشهرها و شهرهای بزرگمان داریم که این‌ها در سال ۱۳۹۹ به خاطر شرایط کرونایی بیش از ۹۰ میلیارد تومان فروش خود را از دست دادند. یک بازار نسبتا ضعیف در حوزه صنایع‌دستی و هنر-صنعت کشور وجود دارد و وقتی چنین بازار کوچکی فروشش را از دست می‌دهد این امر نشان از آن دارد که بازار و اقتصاد حوزه صنایع‌دستی کشور خیلی ضعیف شده است.
بنابراین لازم است که به موضوع ایجاد اشتغال در حوزه صنایع‌دستی به شکل جدی رسیدگی شود. پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته توسط کارشناسان به ما می‌گوید که طی دو سال آینده باتوجه به شرایط اقتصادی که کشور داشته و تغییرات و تحولاتی که به هر روی دارد در دولت ایجاد می‌شود و نیز وضعیت همه‌گیری کرونا چندان راحت نخواهد بود که صنایع کوچک و کارگاه‌های کوچک در تمام حوزه‌ها از جمله در صنایع‌دستی وضعیتشان بهبود حاصل کند.
– به نظرتان برای برون‌رفت از این بحران و بهبود فضای کسبوکارهای کوچک حوزه صنایع‌دستی، دولت می‌بایست چه اقداماتی را انجام دهد؟
به نظرم اینکه دولت بیاید به هر روی یکسری معافیت‌های بیمه و مالیات و بخشودگی اجاره‌بها اماکنی که در اختیارشان است را در نظر بگیرد شاید بتواند اقدامی جدی برای بهبود وضعیت کسبوکارهای کوچک حوزه صنایع‌دستی صورت دهد.
واقعیت این است که اکثر تولیدکنندگان صنایع‌دستی افراد متوسط به پایین هستند، لذا اگر دولت بتواند فروشگاه دائمی در حوزه صنایع‌دستی در کنار فروشگاه‌هایی که از قبل وجود داشته ایجاد کند و این فروشگاه‌ها نیز در محلی که تردد زیاد است مستقر شوند بسیار مفید است.
آنچه در حال حاضر شاهد آن هستیم آن است که بحث وام‌های پنج میلیونی برای فعالان صنایع‌دستی که از ابتدای امسال قرار بود اختصاص یابد تاکنون تقریبا کسی نتوانسته از آنها بهره موثر برده و استفاده کند.
– قرار است بهمن‌ماه امسال نمایشگاه صنایع‌دستی در تهران برگزار شود؛ فکر می‌کنید برگزاری این نمایشگاه می‌تواند اثری در جهت بهبود وضعیت فعالان صنایع‌دستی کشور داشته باشد؟
اخیرا صحبت از ایجاد دوباره نمایشگاه صنایع‌دستی مطرح شده اما به شرط اینکه دولت و متولیان امر در برگزاری این نمایشگاه هزینه‌های غرفه‌ها را تا آنجا که امکان دارد پایین بیاورند و به نوعی متولی برگزاری نمایشگاه به فکر درآمدزایی نباشد و کاملا نگاه حمایتی داشته باشد. آنها خواهان دریافت متری ۵۰۰ هزار تومان تا ۶۰۰هزار تومان برای اجاره هر غرفه هستند.
طبیعتا چنین مبلغی برای یک تولیدکننده صنایع‌دستی که نیاز به فضای زیادی برای چیدن ویترین خود دارد یک مقدار هزینه بالایی است.
تولیدکننده صنایع‌دستی که با هدف فروش محصولات خود وارد نمایشگاه می‌شود ناچار است که برای پرداخت اجاره مبالغ زیادی را قرض کند. به نظرم حاکمیت و وزارت میراث فرهنگی می‌بایست در این خصوص کمک موثر داشته باشند. آن چیزی که طی چند ماه گذشته دیده‌ایم آن است که برنامه‌های خوبی تنظیم شده اما باید ببینیم که در اجرا چه اتفاقی می‌افتد. امیدواریم معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی بتواند اقدام شایسته‌ای در این زمینه انجام دهد تا نفس تازه‌ای به حوزه صنایع‌دستی کشور دمیده شود.
امروز وضعیت اقتصادی مردم مطلوب نیست و تعداد مشتریان حوزه صنایع‌دستی کاهش یافته است و خرید صنایع‌دستی دیگر جزو اولویت‌های مردم نیست. درواقع شرایط معیشتی مردم به گونه‌ای است که خرید صنایع‌دستی جزو ۱۰ اولویت اصلی و ابتدایی مردم قرار نمی‌گیرد. لذا لازم است که از یک سو قیمت صنایع‌دستی پایین بیاید تا مردم در سبد معیشتی خود خرید صنایع‌دستی را بگنجانند و از سوی دیگر نیز کارگاه‌های تولیدی صنایع‌دستی حمایت شوند تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. این اقدام همچنین می‌تواند موجب شود تولیدکنندگان صنایع‌دستی که در این مدت تعطیل شده‌اند به چرخه تولید برگردند و نیز می‌تواند اقدامی شایسته برای احیای این حوزه باشد که ریشه در فرهنگ چند هزار ساله ایرانیان دارد.
– برخی از فعالان حوزه صنایع‌دستی که در حوزه‌های نوآورانه همچونه دکوپاژ و پتینه فعالیت می‌کنند از اینکه معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث آنها را به عنوان هنرمند شناسایی نکرده و در ردیف فعالان حوزه صنایع‌دستی نمی‌گنجاند گلایه دارند. فکر می‌کنید معاونت صنایع‌دستی و فعالان حوزه برای رفع این مشکل چه اقدامی باید صورت دهند؟
در حال حاضر یکسری از صنایع‌دستی در کشور تولید می‌شود که بخشی از آنها در فضای دانش‌بنیان و در پارک‌های فناوری هستند. من خود شخصا نمونه آن را در پارک فناوری استان اصفهان دیده‌ام. در این استان چیزهایی درست شده که کاملا خلاقانه است ولی مواد اولیه و یکسری شاخص‌هایی که در آنها وجود دارد با آن چیزی که در گذشته به عنوان صنایع‌دستی بوده تا حدودی متفاوت است.
در خصوص موضوع دکوپاژ هم باید بگویم ما صنایع‌دستی را یک هنر قدیمی می‌دانیم و وقتی در خصوص اثری همچون فیروزه صحبت می‌کنیم داریم یک قدمت چندصدساله را مطرح می‌کنیم و یا در زمانی که از قلمکاری حرف می‌زنیم این‌ها قدمتی چندصدساله دارند. واقعیت این است که اکنون دیگر نباید صنایع‌دستی به عنوان یک چیز صرفا قدیمی نگریسته شود و می‌بایست روش‌های نوین در این حوزه مورد توجه قرار گیرد.
به نظرم در این راستا لازم است معاونت صنایع‌دستی به عنوان بخش حاکمیت کشور همراه با کارشناسان زبده در این زمینه و اتحادیه‌های صنفی با یک خرد جمعی لیست فعلی صنایع‌دستی که امروز توسط معاونت صنایع‌دستی به صورت رسمی اعلام شده را به‌روزرسانی کنند. چنین تصمیمی می‌تواند موجب حمایت از صنایع‌دستی نوآورانه شود. موضوع دکوپاژ و یا حتی موضوع ساخت آثار هنری با مواد بازیافتی، در ۵۰ سال گذشته وجود نداشته است الان هم قدمت آنچنانی ندارد اما می‌تواند برای نسل‌های بعدی ما به عنوان یک اثر هنری قدیمی قلمداد شود.
به نظرم می‌آید که لازم است اهالی فن و بزرگان حوزه هنر-صنعت صنایع‌دستی در این زمینه به یک اجماعی برسند و این لیست را به‌روزرسانی کنند تا یک حمایتی نیز از این سبک‌های نوآورانه صورت گیرد. الان استقبال بسیار خوبی از صنایع‌دستی نوآورانه‌ای که در منزل و در دکوراسیون استفاده می‌شود وجود دارد و این نگاه حمایتی می‌تواند موجب شکوفایی بیشتر این حوزه شود.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانخواندنیلینک کوتاه :