اختلالات کودکان عصر کرونا

به گزارش جهان صنعت نیوز:   تغییر شرایط باعث می‌شود تا انسان‌ها احساس ناامنی کنند و بروز بیماری ناشناخته‌ای همچون ویروس کرونا، سبب شده تا میزان اضطراب و استرس در افراد دوچندان شود، این مساله در کودکان نیز اهمیت بیشتری دارد و دلیل آن این است که کودکان بیشتر از گروه سنی بزرگسالان نسبت به عوامل ناشناخته دچار ترس و استرس می‌شوند. با وجود آن تغییرات روزمره زندگی، برای کودکان سخت‌تر از بزرگسالان است، چراکه تعاملات اجتماعی کودکان بسیار کاهش یافته، آنها نتوانستند به مدرسه بروند و در جمع دوستانه خود حضور داشته باشند و همچنین گاه تحت تاثیر تحمیل نظرات خانواده‌ها و خشونت‌های خانگی و کلامی قرار می‌گیرند. از طرفی قطع ارتباط کودکان با جامعه، تاخیری در تکلم آنها ایجاد کرده است. این در حالی است که به دلیل پاندمی کرونا بسیاری از والدین از ترس بیماری، کودکان را برای تشخیص و درمان نزد پزشک نمی‌برند. کرونا سایه سنگینی بر سلامت روان کودکان انداخته است که این موضوع ضرورت رفتار مناسب و برخورد صحیح والدین و سایر اعضای خانواده با این قشر را دوچندان کرده است. چراکه تاخیر در تکلم کودکان می‌تواند عوارض بلند‌مدتی داشته باشد و آینده کودک را تحت‌الشعاع قرار دهد.

ارتباط کودکان با جامعه را قطع نکنید

در همین حال دکتر راضیه تقی‌زاده‌سروستانی فوق‌تخصص نورولوژی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز درخصوص ارتباط شیوع کرونا و تاخیر در تکلم کودکان به «جهان‌صنعت» گفت: این روزها به دلیل پاندمی کرونا خانواده‌ها کمتر فرزندانشان را در ارتباط با جامعه قرار می‌دهند. به همین دلیل بیشتر وقت کودکان در خانه گذرانده می‌شود. بنابراین این روزها زمان کودکان به تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری یا گوشی همراه می‌گذرد. زمانی که وقت کودک بیشتر صرف تماشای تلویزیون شود، گنجینه لغات زیادی وارد ذهنش می‌شود اما نمی‌تواند تمام این لغات را در کنار هم به کار ببرد. به همین دلیل کودکان در صحبت کردن دچار مشکل هستند. وقتی کودک تعاملی با جامعه نداشته باشد، باز به خوبی نمی‌تواند از گنجینه لغاتش استفاده کند. به همین خاطر تاخیر تکلم در کودک ایجاد می‌شود.

وی افزود: زمانی که خانواده متوجه تاخیر تکلم در کودک می‌شود، باید سریعا او را برای تشخیص نزد پزشک ببرد تا درمان صورت بگیرد. درمان این کودکان نیز با مراجعات مکرر و گفتاردرمانی است. البته هنگام تشخیص تاخیر تکلم باید علت آن را بررسی کنیم. اگر تاخیر مربوط به ارتباط نامناسب والدین با کودک باشد، به گفتاردرمانی ارجاع داده می‌شود. اگر چه به خاطر شرایط کرونا خانواده‌ها جلسات گفتاردرمانی را ادامه نمی‌دهند. همین امر تاخیر در تکلم را تشدید می‌کند.

این فوق‌تخصص نورولوژی کودکان اظهار کرد: خانواده‌ها برای تکلم بهتر کودکان باید آنها را از سه‌سالگی به مهدکودک ببرند. مهدکودک‌ها علاوه بر اینکه بر روابط اجتماعی آنها تاثیر می‌گذارد، باعث تکلم روان‌تر کودک نیز می‌شود. اما این مورد هم به دلیل پاندمی کرونا کمرنگ‌تر شده است. عوارض اختلال تکلم بر اعتمادبه‌نفس کودک تاثیر می‌گذارد. زیرا ارتباط کودک با جامعه، همبازی‌ها و خانواده‌اش از راه کلام است و اگر نتواند به خوبی صحبت کند، از جامعه طرد می‌شود. بنابراین زندگی آینده کودک تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

دکتر تقی‌زاده با تاکید بر اینکه تکلم کودکان تحت تاثیر دوران کرونا قرار گرفته، بیان کرد: کودکان از نظر تکلم در دوران کرونا پسرفت کردند. زیرا به دلیل بحران کرونا خانواده‌های زیادی از ترس بیماری آنها را نزد پزشک هم نمی‌برند، به همین خاطر تاخیر در تکلم کودکان دیر تشخیص داده می‌شود. این در حالی است که تشخیص زودهنگام برای درمان بسیار حائزاهمیت است. زیرا هنگامی که بیماری را سریع تشخیص دهیم می‌توانیم با درمان زودهنگام از عوارض آن جلوگیری کنیم.

او ادامه داد: کودکانی که به دلیل شرایط کرونایی مجبور به خانه‌نشینی شدند علاوه بر تاخیر در تکلم از نظر روحی و روانی نیز درگیر و دچار استرس می‌شوند. از طرفی پاندمی کرونا منجر به فشارهای اقتصادی مضاعفی بر خانواده‌ها شده است. بنابراین امروزه خانواده‌ها به دلیل عدم توانایی مالی کمتر می‌توانند به درمان کودکان فکر کنند.

این فوق‌تخصص نورولوژی کودکان با اشاره به راهکارهای پیش ‌رو گفت: ابتدای امر باید درخصوص مراحل تکلم کودکان اطلاع‌رسانی شود. زیرا بیشترین رشد و سرعت مغز در سال اول تولد و سال‌های اولیه است. به همین دلیل بهترین راهکار تشخیص زودهنگام و درمان تاخیر در تکلم کودک است. البته خانواده‌ها باید در نظر بگیرند که کودکان نباید مدام تلویزیون تماشا کنند. والدین باید بیش از همیشه برای کودکان کتاب بخوانند و بازی‌های ذهنی انجام دهند.

تلویزیون‌ها را خاموش کنید

دکتر مانا اسحاقیان روانشناس کودکان در مورد اختلال زبان و تاخیر تکلم کودکان به «جهان‌صنعت» گفت: این روزها به دلیل پاندمی کرونا تحریک‌های محیطی برای کودکان کاهش پیدا کرده است. زیرا در حال حاضر محیط کودکان به خانه محدود شده است. این در حالی است که ارتباط کودکان با جامعه در تکلم آنها نقش بسزایی دارد. به طور کلی مهارت‌های حرف‌زدن و دریافت منظور دیگران بسیار ضعیف‌تر از آن است که از سن تقویمی و ضریب هوشی کودک انتظار می‌رود. چراکه اختلال زبانی حدود سه‌سالگی کشف می‌شود که در شرایط کنونی با کم شدن روابط اجتماعی و فعالیت‌های گروهی کودکان با همسالان و سایر بزرگسالان و افزایش استفاده کودکان از تلویزیون یا دوزبانه بودن محیط اختلال زبان گفتاری و درک شنیداری به بیش از ۱۰ تا ۱۵ درصد کودکان زیر سه سال رسیده است که با تشخیص و مداخله زودهنگام از پیشرفت نقص تکاملی کودک می‌توان جلوگیری کرد.

وی افزود: بعضی از والدین به اشتباه بر این تصور هستند که روشن بودن مداوم تلویزیون در طول روز برای کودکان باعث افزایش قدرت تکلم و افزایش محرک‌های محیطی می‌شود ولی این مهم را در نظر نمی‌گیرند که تماشای تلویزیون به واسطه دوبعدی بودن وجود رنگ و تصاویر پرتحرک و جذابیت بیش از واقعیت موجب کم‌شدن توجه و تمرکز بر محرک‌های واقعی محیطی می‌شود و بهتر است گنجینه لغات کودکان را به واسطه بازخوردهای کلامی و مکالمه چهره‌در‌چهره افزایش داد. در موقعیت‌هایی از قبیل ایجاد نیاز به گفتن و شنیدن در کودک توسط تشویق و برآورده ساختن نیازها بدون در نظر گرفتن اشارات و فقط با واج‌ها و کلمات حتی کلمات دوحرفی. مثلا با اشاره بدون کلام بعد از ۵/۱ سالگی همه نیازهای کودک را برآورده سازیم و همچنین در فعالیت‌های روزمره به شرح آنچه در حال انجامش هستیم بپردازیم تا بدین وسیله دریافت کلامی کودک را ارتقا دهیم و باعث بازخورد شویم. البته این بدان معنا نیست که یک دستور کلامی را چندین بار تکرار کنیم چراکه تکرار باعث حذف صدای تکرارشونده در مغز کودک می‌شود و گاه حتی تکرار واکنش لجبازی را برانگیخته می‌سازد.

این روانشناس اظهار کرد: کاهش سطح عمومی IQ و EQ به خصوص در کودکان بیش از سنین دبستان یکی از مسائلی است که به واسطه قرنطینه اتفاق خواهد افتاد.

چراکه هوش یک صفت چندژنی است و تحت تاثیر تعامل بسیاری از کارکردهای مغزی و شرایط محیطی قرار دارد. در گلدن‌تایم مغزی یعنی نوروپلاستیسیتی (انعطاف‌پذیری) مغز، رشد مغز به نهایت خودش می‌رسد و روزانه به بیش از میلیون‌ها نرون نوپدید می‌رسد. به گفته لوریا، کودکان در ادوار مهم رشد مغزی خاصی را تجربه می‌کنند.  مرحله اول، سال اول زندگی که ساختارهای ساقه مغز بیشترین تحول را دارد، مرحله دوم، سال دوم زندگی که شامل فعال شدن نواحی حسی اولیه برای بینایی، شنوایی و ادراک لمسی و حرکات درشت مناطق حرکتی اولیه است. مرحله سوم که شامل رشد روش‌های منفرد در مناطق ارتباط ثانویه مغز و تشخیص و بازتولید نمادهاست. مرحله چهارم هفت، هشت‌سالگی و مرحله پنجم از هشت‌سالگی تا پایان نوجوانی است.

دکتر اسحاقیان تاکید کرد: تعامل بهینه رشد عصبی و محرک‌های محیطی منجر به عملکرد موثر قشر مرتبط با توانایی‌هایی مانند زبان توجه و حافظه و هوش و EFS (Executive function) کارکردهای اجرایی می‌شود. مهارت‌های حسی حرکتی در گلدن‌تایم رشد مغزی به واسطه قرار نگرفتن در محیط‌هایی همچون پارک و فضاهای باز نمی‌تواند همه پتانسیل‌ خودش را به فعل برساند و در نهایت منجر به کاهش نمره کلی IQ می‌شود و مهارت‌های زندگی مثل توانایی تقسیم کردن و شریک شدن در کارهای گروهی و کارکردهای اجرایی شامل هوش و حافظه و تمرکز و توجه و حل مساله و تصمیم‌گیری و تکلم و مدیریت عاطفی-هیجانی به خوبی رشد نمی‌کند و در نهایت EQ کاهش معناداری نشان می‌دهد.

او ادامه داد: برای کاهش اثرات منفی قرنطینه کرونا بر فرآیندهای تحولی کودکان درمان‌های توان‌بخشی و شناختی و حسی‌-حرکتی به‌خصوص در گلدن‌تایم رشد مغزی بسیار اثربخش است و حتی در کودکان نرمال که اختلال عصبی رشدی خاصی را ندارند از تاخیرهای رشدی دور می‌کند. طبق مشاهدات بالینی به دفعات مشاهده شده کودکانی که در زمینه هوش و کم‌توانی ذهنی ارزیابی می‌شوند بعد از مشاهدات و گرفتن تاریخچه، این کاهش معنادار هوش به جهت فقر محیطی و محرک‌های کم در محیط است که روی این واقعیت صحه می‌گذارد که توسط محیط غنی از محرک تا ۱۵ نمره هوشی قادر به افزایش IQ فرزندانمان هستیم و در صورت قرار گرفتن در یک محیط کم‌تحریک و کم‌آموزش امکان کاهش نمره هوشی تا ۱۵ نمره وجود دارد.

این روان‌شناس کودک با اشاره به تاثیر پاندمی کرونا بر روان کودکان عنوان کرد: با توجه به استرس و اضطراب موجود در دوران کرونا به جهت حفظ سلامتی و همچنین فشارهای مالی و فشارهایی که به جهت حضور فزاینده والدین در محیط منزل رخ می‌دهد و منجر به افزایش اختلاف بین زوجین و اختلاف در سبک فرزندپروری والدین می‌شود و به واسطه دوران قرنطینه و دوری از محیط‌های شاد کم شدن فعالیت‌های تفریحی و عدم حضور ممتد در جمع نوعی مود و خلق پایین عموم جامعه را دربرگرفته که گاه منجر به بروز افسردگی در اعضای خانواده می‌شود و با افزایش قیچی‌های رابطه از جمله مقایسه، نصیحت، تکرار و غرغر، سرزنش تحقیر و برچسب زدن و تهدید به ترک یا تنبیه محیط برای آسیب‌های احتمالی روان‌شناختی مهیا می‌شود.

او ادامه داد: با استفاده از فرآیندهای رفتاری که با عنوان چسب‌های ارتباطی از آنها یاد می‌شود می‌توانیم شرایط محیطی مناسبی برای رشد و تحول بهینه در کودکان فراهم کنیم. این رفتارها مثل گوش دادن فعالریا، رفتار حمایتی، احترامف اعتماد و گفت‌وگوی با بازخورد، باعث کاهش تنش در محیط می‌شود.

اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژه