حواشی سفر رییسی به روسیه/چند روایت از یک دیدار

به گزارش جهان صنعت نیوز: بر همین اساس شاهدیم که در روزهای اخیر افراد و رسانه‌های بسیاری از رعایت نشدن پروتکل‌های تشریفات و این قبیل مسائل نقد کردند؛ رسانه‌ها و افراد بسیاری هم در مقام پاسخگویی برآمده و توضیح دادند.مثلا حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده و رییس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته بود: «سفر رییسی به مسکو هیچ دستاوردی نداشت. ایران سعی می‌کند روسیه را به عنوان یک متحد تعریف کند اما روس‌ها ایران را به عنوان یک خاکریز می‌بینند.لذا نتیجه سفر این بود که این فضای فکری به هم نزدیک نشده بلکه هر کدام در همان فضای متفاوت گام برمی‌دارند. روی سخن من با مسوولان سامان‌دهنده این سفر است که حتی پروتکل اجرای سفر را به درستی اجرا نکردند.

اگر اطلاعی از پروتکل اجرایی سفر نداشتند پس حتما مسوولان ضعیفی هستند و اگر اطلاع داشتند این به معنای هدر دادن یک سفر سطح بالا بود. چراکه به طور معمول وقتی نفرات اجرایی اول کشورها با یکدیگر دیدار می‌کنند طبیعتا نتیجه آن شکل‌گیری چند موافقتنامه در حوزه‌های مختلف است. انتظار این بود که دو رییس‌جمهور یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک داشته باشند و در آنجا این کنفرانس پیامی برای دنیا داشته باشد که این کنفرانس نیز تشکیل نشد و تنها ویژگی این سفر میز بلندی بود که کاملا خالی از کاغذ بود و هیچ سندی روی این میز وجود نداشت.»
فیاض زاهد، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در مقام نقد نوشته بود: «پروتکل سفر و نحوه ملاقات روسای دو کشور، فقدان پرچم ایران و فاصله بعید میان دو شخصیت در علمی که بدان جسچر (زبان بدن) می‌نامیم، حس نامطلوبی را به ایرانیان منتقل کرد. شاید در این میان لازم بود، تشریفات ریاست‌جمهوری و تیم رسانه‌ای ایشان بهتر عمل می‌کرد. ترکیبی از بدسلیقگی، نابلدی و ذوق‌زدگی از اهمیت این سفر کاست. یک احتمال هم هست که آنها به واکسنی که مقامات ایرانی تزریق کرده‌اند بی‌اعتماد بوده‌اند! وگرنه معنا ندارد پوتین، نفتالی بنت را در آغوش گیرد یا با اردوغان به گونه‌ای دیگر ملاقات کند و با رییس‌جمهور ایران فاصله معناداری را به تصویر کشد! آیا می‌توان این‌گونه تصور کرد که با این فاصله می‌خواهد به برخی متحدان دیگر خود پیامی بفرستد؟»
پاسخ را اما روزنامه اصولگرای خراسان داد که در شماره دیروز خود به نقل از رسانه‌های روسی نوشته بود که ابراهیم رییسی نپذیرفته پیش از سفر به روسیه بنا بر پروتکل‌های روسیه در قرنطینه قرار گیرد و تست PCR بدهد و به همین دلیل دو طرف در دو سر میز اتاق اصلی رییس‌جمهور روسیه در کاخ کرملین نشستند تا به نوعی پروتکل‌های کرونایی روس‌ها نیز رعایت شود.»
برخی دیگر نیز درباره حواشی ایجاد شده به تفاوت سفر رسمی و کاری و غیررسمی اشاره کرده و با بیان اینکه سفر رییسی رسمی نبوده و کاری بوده، عدم استقبال رسمی از او در کرملین و سایر قضایا را توجیه کردند.

انتقادهای تند روزنامه‌نگار اصولگرا

محسن ماندگاری سردبیر سابق جام‌جم اما در صفحه توئیتر خود پاسخی منطقی و قابل توجه به این توجیهات داد و نوشت:«روسیه حاضر به دعوت از آقای رییسی برای «سفر رسمی» به مسکو نبوده و صرفا ایشان را برای «سفر کاری» دعوت کرده. در عرف دیپلماتیک، دیدارهای خارجی رهبران به ترتیب اهمیت، دیدار دولتی، دیدار رسمی، دیدار رسمی‌کاری و دیدارکاری است.
آن‌طور که سفیر ایران در روسیه گفته سفر آقای رییسی «سفر کاری» بوده است.خب، در سفر کاری پروتکل‌های تشریفاتی کاهش می‌یابد و خبری از مراسم استقبال رسمی نیست؛ نه در ورود به کرملین و نه خروج. پس انتظار اینکه پوتین تا پله‌های کاخ پایین بیاید و به رسم استقبال از دیگر همتایان خارجی خود، از میهمانش استقبال کند، انتظار بجایی نیست چون مسکو قبلا به سفیر ما اعلام کرده که حداکثر در حد «سفر کاری» میزبان آقای رییسی خواهد بود.اما آقای پوتین حاضر نشده حتی یک عکس یادگاری هم بگیرد؛ چیزی که در سفرهای کاری و حتی غیررسمی هم متداول است.حتی از خبرنگاران هم برای پوشش دیدار دعوت نکرده‌اند. تصاویر دیدار دو رییس‌جمهور هم فقط دو قطعه عکس از میز کنفرانسی است که دو طرف با فاصله از هم نشسته‌اند و یک ویدئوی بخشی از مذاکرات که در سایت کرملین منتشر شده است.پس از پایان دیدار نیز بیانیه مشترکی صادر نشده ‏ و روسای جمهور دو کشور کنفرانس مطبوعاتی هم نداشته‌اند که البته در دیدارهای کاری، الزامی در برگزاری آن نیست.بدتر آنکه از فرودگاه تا اتاق ملاقات هم هیچ‌جا اثری از پرچم جمهوری اسلامی ایران دیده نمی‌شود.متاسفانه تحمیل پروتکل‌های تشریفاتی طرف روسی به جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر تازگی ندارد. قبلا نیز پوتین در سفر به تهران برای شرکت در اجلاس سران گازی، پروتکل‌های خودش را به ایران تحمیل کرده و حتی در حین سفر نیز تابع برنامه‌های تنظیم شده میزبان نبود!فیلم کوتاه دیدار رییسی و‌ پوتین نشان می‌دهد رفتار پوتین اگرچه به جز آدامس جویدنش، چندان خارج از عرف دیپلماتیک نیست اما از موضع بالا با آقای رییسی گفت‌وگو می‌کند. گویی آقای رییسی به مسکو فراخوانده شده تا پوتین نکاتی را به ایشان تذکر دهد!آن‌طور که از اخبار رسمی دفاتر دو رییس‌جمهور مشخص است، این سفر هیچ دستاورد مشخصی نداشته و هیچ توافقنامه و قراردادی هم امضا نشده. بیانیه مشترکی هم منتشر نشده. وزیران اقتصاد، نفت و خارجه هم که به مسکو رفته‌اند صرفا گفت‌وگوهایی کرده‌اند و توافق‌های شفاهی؛ همین.اگر «عزت» یکی از سه رکن سیاست خارجی ایران است، مقامات وزارت خارجه باید توضیح دهند چرا حاضر به انجام این سفر شده‌اند در حالی که طرف روس اعلام کرده بوده از آقای رییسی برای سفر رسمی دعوت نمی‌کند و ایشان صرفا برای یک سفر کاری می‌تواند به مسکو برود؟
بگذریم از اینکه ‏از نگاه برخی دیپلمات‌ها در مسکو، هدف پوتین از ملاقات با آقای رییسی چیز دیگری بوده که اگر صحت داشته باشد، بیان آن در این مطلب، به جز لطمه به غرور ملی ایرانیان ثمر دیگری ندارد!»

رسمی اما در قامت نفر دوم

علاوه بر محسن ماندگار اما فریدون مجلسی دیپلمات پیشین کشورمان نیز موضوع سفر کاری بودن را توجیه خوبی برای عدم رعایت پروتکل‌های تشریفات ندانست. او موضوع را از دید دیگری دیده و ناشی از نگاه خاص و متکبرانه روس‌ها به ایران می‌داند. مجلسی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این باره گفت: «سفر کاری هم یک سفر رسمی است.
سفر غیررسمی این است که مثلا به کنار دریا دعوت کنند و برای این طور مسائل است. حتی اگر سفر کاری هم باشد وقتی رنگ مسائل مهم سیاسی و روابط دو کشور یا مذاکرات وین و … به خود می‌گیرد، دیگر رسمی است.»وی افزود: «نکته مهم این است که ایران یک سیستم سیاسی مخصوص به خود را دارد و فکر می‌کنند که تمام دنیا باید خودش را با سیستم و روش‌های ایرانی تطبیق دهد درحالی که برای کشوری مثل روسیه این قابل قبول نیست.

اینکه دو کشور از نظر ظرفیت‌های صنعتی و اقتصادی و نظامی و… با هم اختلاف دارند، بماند چون ادب بین‌المللی حکم می‌کند که این مسائل را به حساب نیاورند و پروتکل حکم می‌کند نفر اول به صورت رسمی توسط نفر اول استقبال شود و وقتی که نفر دوم به سفر رفته باشد، رفتارها به شکل دیگری است.»مجلسی در ادامه با اشاره به اینکه «این مسائل اهمیت دارد اما نه آنقدر که به این شدت تبلیغ شود» گفت: «روس‌ها همیشه نسبت به ایران رفتار متکبرانه‌ای داشته‌اند.
البته زمان‌هایی هم بوده که از کسانی که رفته‌اند استقبال جالبی کرده‌اند اما نهایتا به این نتیجه رسیده‌اند که در شرایطی قرار ندارند که بتوانند با جمهوری اسلامی تفاهم همدلانه داشته باشند و خودشان را متعهد کنند. می‌خواهند عملا نشان دهند که حرفشان با عملشان دوگانه نیست و صریح هستند. روس‌ها معتقدند که جمهوری اسلامی با آتش بازی می‌کند و قبلا هم صریحا گفته‌اند که ما آتش‌نشان ایران نخواهیم شد یعنی اگر جنگی در منطقه افروخته شود، روس‌ها آن را جنگ خودشان نمی‌دانند.»
وی افزود: «اگر صریح‌تر بگویم روس‌ها مدافع حقوق رژیم صهیونیستی و متحد رژیم صهیونیستی هستند. محور اصلی مشکلات در منطقه این است که برجام و همه اقداماتی که برای آن شده در مقابل شعارها و اقداماتی که حیات رژیم صهیونیستی تهدید می‌کند، قرار دارد. حل این محور نیز توسط دو کشوری که در این زمینه اختلاف‌نظر جدی دارند، امکان‌پذیر نیست. بقیه مسائلی که دنبال آن هستند هم جنبه مسکن و موقت دارد. منافع آنها در جهان عرب خیلی بیشتر از ایران است و به همین دلیل هم در همین دوران همزمان با مقامات عربستان و سایر کشورهای عربی تماس‌های گرم‌تری دارند چون آنها ثروتمندتر هستند. ضمن اینکه رقابت ایران در عرصه نفت و گاز هم برای روس‌ها مطرح است و اگر این شرایط ادامه یابد روس‌ها می‌توانند به حالت انحصاری خود استحکام ببخشند و این خط جدید حمل گاز روسیه به اروپا را به نتیجه برسانند.»

حواشی مغرضانه

این انتقادات نسبت به مسائل حوزه تشریفات در حالی مطرح می‌شود که برخی معتقدند هیچ عدولی صورت نگرفته و هرآنچه گفته می‌شود حاشیه‌سازی است. حاشیه‌هایی بعضا ناآگاهانه ساخته شد و در مواردی نیز عامدانه. جعفر قنادباشی، دیپلمات پیشین از جمله افرادی است که چنین نگاهی دارد. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «بسیار طبیعی است که این حجم از حاشیه‌سازی وجود داشته باشد و قابل پیش‌بینی بود چون غربی‌ها در سیاست اعمال فشار حداکثری حساس شکست می‌خورند. پروژه فشار حداکثری بر این مبنا بود که ایران ناگزیر شود به دامن غرب برگردد اما الان با توجه به روابط دوجانبه‌ای که با چین و روسیه برقرار کردیم، غربی‌ها احساس شکست می‌کنند و برای تخریب روابط ایران با چین و روسیه هزینه می‌کنند.»وی افزود: «در کنار آنها دو گروه هم در داخل هستند که متاسفانه با غربی‌ها همراهی می‌کنند. یک‌سری افرادی هستند که در مسیر درست و واقعیت‌ها قرار نمی‌گیرند و رسانه‌های گروهی در رساندن واقعیت‌ها به این گروه کوتاهی می‌کنند لذا آنها نادانسته با غربی‌ها همراهی می‌کنند. اما گروه دیگری هم هستند که آبرو و حیثیت خود را در گرو پیروزی غرب گذاشته‌اند. موفقیت آقای رییسی به معنی شکست آنهاست و چون مواضع گذشته آنها مبنی بر عدم موفقیت دولت کنونی بوده است، الان بنا به میل و غریزه، منافع شخصی یا جناحی خود را در نظر می‌گیرند تا واقعیت‌هایی که حاکی از موفقیت دولت است را بازتاب ندهند.» قنادباشی با تاکید بر اینکه «حاشیه‌سازی‌ها طبیعی است» گفت: «یکی از دلایل آن هم این است که در برابر واقعیت، دفاعی از خود ندارد و لذا نمی‌خواهند که مردم به واقعیت‌های نظام بین‌المللی توجه کنند و بر حاشیه‌ها تمرکز می‌کنند. به حاشیه‌سازی‌هایشان هم که توجه کنیم، می‌بینیم بیشتر مبتنی بر دروغ و فریب و بازی دادن مخاطب است.»وی افزود: «مثلا یک جمله از آقای رییسی را آورده‌اند مبنی بر اینکه «در خدمت شما هستیم» درحالی که این جمله در گفت‌وگوها در ایران کاملا مرسوم است. این جمله اگر بد ترجمه شود معنی «ما نوکر شما هستیم» را می‌دهد اما طبیعی است که اگر قرار به گفتن چنین حرفی باشد علنی نخواهد بود و در خفا گفته می‌شود لذا کاملا روشن است که از این عبارت به عنوان یک جمله ساده در گفت‌وگو و در باب تعارف استفاده شده است.»قنادباشی گفت: «نکته دیگر این است که رفتار روس‌ها با روسای‌جمهور سابق ایران نیز همین‌طور بوده و حتی می‌توان گفت که الان بسیار محترمانه‌تر است.
آقای پوتین یک بار مبتلا به کرونا شده و الان هم همچنان نگرانی‌هایی وجود دارد. اینکه میز پنج متری گذاشتند در مقایسه با سایر دکورها در گفت‌وگو با مقامات دیگر دنیا، خیلی محترمانه‌تر بود. در حالی که در زمان آقای خاتمی هم وقتی سفری انجام شد، همین رویه را داشتند اما کسی حاشیه‌سازی نکرد چون دنیای غرب واقف بود که خاتمی گرایش به همکاری با آنها دارد. نکته دیگر اینکه اصلا بنیان رابطه ایران با روسیه را آقای‌هاشمی گذاشت و در زمان خاتمی هم ادامه یافت منتها الان قضیه را بزرگ می‌کنند. مثل قضیه چاوز که در زمان خاتمی چهار بار به ایران آمد و در زمان احمدی‌نژاد یک بار آمد اما او را دوست احمدی‌نژاد می‌دانند.»به باور این کارشناس مسائل سیاست خارجی «این حجم از تبلیغات حاکی از آن است که مایل نیستند این دولت موفق شود.»