تصویر تجارت ایران با اوراسیا در نه ماهه ۱۴۰۰
به گزارش جهان صنعت نیوز: ارزش تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا طی نه ماهه ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزشی با افزایش حدود ۳۳ درصدی همراه بوده که ۵/۲۴ واحد درصد آن ناشی از افزایش واردات (۷/۴۴ درصد) و ۷/۸ واحد درصد آن ناشی از افزایش صادرات (۲/۱۹ درصد) بوده است. از لحاظ وزنی نیز صادرات و واردات ایران طی بازه مورد بررسی به ترتیب با افزایش حدود ۳ درصدی و ۱۲ درصدی همراه بوده است. میانگین قیمت اقلام صادراتی و وارداتی نیز در ۹ ماهه ۱۴۰۰ در مقایسه با نه ماهه ۱۳۹۹ به ترتیب با افزایش حدود ۱۶ درصدی و ۲۹ درصدی همراه بوده و به ۴۲۱ دلار به ازای هر تن و ۴۵۰ دلار به ازای هر تن رسیده است. تراز تجاری ایران با اتحادیه اوراسیا نیز در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، دارای کسری و حدود منفی ۴۰۹ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، حدود ۲۵۶ میلیون دلار (معادل ۱۶۸درصد) تضعیف شده است. شایان ذکر است طی بازه مورد بررسی صادرات غیرنفتی بدون احتساب فصل ۲۷ ایران به این اتحادیه، حدود ۸۰۶ میلیون دلار بوده که نسبت به ۹ ماهه ۱۳۹۹، ۲/۳۷ درصد افزایش یافته است.
در میان کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ بیشترین حجم تجارت ایران با کشور روسیه و کمترین آن با کشور بلاروس است. سهم روسیه از ارزش صادرات و واردات ایران به اوراسیا طی مدت مذکور به ترتیب ۳/۴۹ درصد و ۱/۹۵ درصد است. میزان صادرات و واردات ایران به روسیه در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ نیز به ترتیب حدود ۴۳۳ میلیون دلار و ۲/۱ میلیارد دلار بوده که در مقایسه با ۹ ماهه نخست ۱۳۹۹ به ترتیب با افزایش ۲۹ درصدی و حدود ۴۵ درصدی همراه شده و در نهایت، تضعیف ۲۸۵ میلیون دلاری تراز تجاری ایران و روسیه را به همراه داشته است. پس از روسیه دومین شریک تجاری ایران در اتحادیه اوراسیا، ارمنستان بوده که طی نه ماهه نخست ۱۴۰۰ با صادرات حدود ۲۳۸ میلیون دلاری، سهم ۱/۲۷ درصدی از ارزش کل صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا را به خود اختصاص داده است. واردات ایران از این کشور نیز با سهم ۳/۱ درصدی از کل ارزش واردات طی بازه مورد بررسی حدود ۱۷ میلیون دلار است. صادرات و واردات ایران از ارمنستان در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، به ترتیب با کاهش ۷/۵ درصدی و افزایش حدود ۳۷ درصدی همراه است. علیرغم کاهش صادرات و افزایش واردات طی بازه مذکور، تراز تجاری ایران با این کشور همچنان مثبت بوده و تنها نسبت به ۹ ماهه نخست ۱۳۹۹، با کاهش ۹/۱۸ میلیون دلاری مواجه شده است.
طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، قزاقستان در رتبه سومین شریک تجاری ایران در اتحادیه اوراسیا قرار گرفته است. طی بازه مورد بررسی، ایران حدود ۱۳۳ میلیون دلار صادرات و حدود ۳۸ میلیون دلار واردات از قزاقستان داشته که به ترتیب، سهم ۱/۱۵ درصدی و ۹/۲ درصدی از کل صادرات و واردات صورت گرفته ایران با اتحادیه اوراسیا را به خود اختصاص داده است. مقادیر ذکرشده در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به ترتیب با افزایش حدود ۲۱ درصدی و ۳/۴۸ درصدی همراه است. طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، صادرات ایران به قرقیزستان، به عنوان چهارمین شریک تجاری ایران در اتحادیه اوراسیا، حدود ۶۲ میلیون دلار (افزایش بیش از دو برابری نسبت به ۹ ماهه نخست ۱۳۹۹) بوده که سهم حدود ۱/۷ درصدی از ارزش کل صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا را شامل می‌شود. ارزش واردات ایران از این کشور نیز طی مدت مورد بررسی، با کاهش حدود ۵۰ درصدی در مقایسه با نه ماهه نخست ۱۳۹۹ همراه بوده و به ۲/۲ میلیون دلار رسیده است. سهم قرقیزستان از کل واردات از اوراسیا در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، حدود ۲/۰ درصد است. تراز تجاری ایران با این کشور نیز طی مدت مذکور ۳۸ میلیون دلار افزایش یافته و به حدود ۶۰ میلیون دلار رسیده است. افزایش تراز تجاری با قرقیزستان، عمدتا ناشی از افزایش چشمگیر در صادرات ایران به این کشور است. بلاروس نیز که سهم بسیار کمی از ارزش تجارت ایران به اتحادیه اوراسیا را داراست، طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، حدود ۲/۱۳ میلیون دلار از ارزش صادرات و ۶/۶ میلیون دلار از ارزش واردات ایران از این اتحادیه را به خود اختصاص داده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به ترتیب حدود چهار درصد کاهش و حدود ۱۲ درصد افزایش یافته است.
همان‌طور که ملاحظه می‌شود طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، تراز تجاری ایران با همه کشورهای اوراسیا به جز روسیه مثبت بوده و در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل، تراز تجاری ایران با کشورهای روسیه، ارمنستان و بلاروس تضعیف شده (به ترتیب ۲۸۵ میلیون دلار، ۹/۱۸ میلیون دلار و ۲/۱ میلیون دلار) و با کشورهای قرقیزستان و قزاقستان (به ترتیب ۱/۳۸ میلیون دلار و ۸/۱۰ میلیون دلار) بهبود یافته است.
وضعیت صادرات
از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا آذر ۱۴۰۰، در میان کشورهای اتحادیه اوراسیا، همواره صادرات کالایی ایران به روسیه از سایر کشورها بیشتر و صادرات به بلاروس نیز به غیر از اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۹ از سایر کشورها کمتر بوده است. در آذر ۱۴۰۰، صادرات به کشورهای روسیه و بلاروس به ترتیب با افزایش حدود ۱۸ درصدی و ۸/۲ برابری در مقایسه با آبان همین سال همراه بوده و به حدود ۳/۶۲ میلیون دلار و دو میلیون دلار رسیده است؛ در مقابل صادرات ایران به سه کشور قرقیزستان، ارمنستان و قزاقستان به ترتیب حدود ۱۱ درصد، پنج درصد و ۵/۰ درصد کاهش یافته است. ارزش صادرات ایران به سه کشور مذکور در آذر ۱۴۰۰ نیز به ترتیب ۵/۹ میلیون دلار، ۲۵ میلیون دلار و ۸/۱۸ میلیون دلار بوده است.
طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، بیشترین سهم از صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای اوراسیا مربوط به محصولات نباتی است. از ۸۰۶ میلیون دلار صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا طی ۹ ماهه ۱۴۰۰، حدود ۵۱۱ هزارتن به ارزش ۳۴۴ میلیون دلار (۶/۴۲ درصد) آن به «محصوالت نباتی» اختصاص داشته است. در میان محصولات این قسمت، دو فصل «میوه‌های خوراکی؛ پوست مرکبات یا پوست خربزه و همانند» و «سبزیجات، نباتات، ریشه و غده‌های زیرخاکی خوراکی» بیشترین سهم را داشته‌اند که به ترتیب حدود ۷۹ درصد و ۲۰ درصد است. مواد پلاستیکی و اشیای ساخته شده از این مواد، کائوچو و اشیای ساخته شده از کائوچو با میزان۱۱۰ هزارتن و ارزش صادرات ۱۴۸ میلیون دلار (۳/۱۸ درصد) و فلزات معمولی و مصنوعات از آنها با میزان ۹۵ هزارتن و ارزش صادرات ۸۷ میلیون دلار (۸/۱۰ درصد) در رده‌های بعدی قرار دارند. بیشترین میزان صادرات ایران به این اتحادیه به مواد پلاستیکی و اشیا ساخته شده از این مواد و بیشترین ارزش صادرات به چدن، آهن و فولاد اختصاص داشته است.
طی ۹ ماهه ۱۴۰۰ حدود ۷/۱ میلیون تن کالای غیرنفتی به ارزش ۸۰۶ میلیون دلار از ایران به مقصد کشورهای اتحادیه اوراسیا صادر شده است. بیشترین ارزش صادرات ایران به این گروه کشورها به «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» اختصاص داشته است. ایران طی ۹ ماهه ۱۴۰۰ حدود ۹۹ میلیون دلار از این کالا را به اوراسیا صادر کرده که سهم تقریبا ۱۲ درصدی از ارزش کل صادرات ایران به این گروه کشورها طی مدت مورد بررسی را تشکیل می‌دهد. میانگین قیمت هر تن «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» صادراتی به اوراسیا نیز ۵۹۶۰ دلار بوده است. دومین و سومین کالای صادراتی ایران به اتحادیه اوراسیا «پلی‌استیرن غیرقابل انبساط معمولی» و «کیوی تازه» است. ارزش صادرات این دو محصول به ترتیب ۵/۵۱ میلیون دلار (۴/۶ درصد از کل ارزش صادرات) و ۲/۲۴ میلیون دلار (۳ درصد از کل ارزش صادرات) بوده است. شایان ذکر است، طی ۹ ماهه ۱۴۰۰، قریب به ۶۳ درصد ارزش صادرات کالای غیرنفتی ایران به اوراسیا، به ۳۰ کالا اختصاص داشته است. طی مدت مورد بررسی، عمده صادرات کالای غیرنفتی ایران به اوراسیا مربوط به میوه‌های خوراکی، پوست مرکبات یا پوست خربزه و همانند است. شایان ذکر است طی مدت مورد بررسی حدود ۱۲۷۳ ردیف تعرفه هشت رقمی کالایی به کشورهای اوراسیا صادر شده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، ۱۱۶ ردیف تعرفه افزایش یافته است.
همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، صادرات غیرنفتی ایران به اتحادیه اوراسیا طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ حدود ۸۰۶ میلیون دلار بوده است. این رقم در مقایسه با ۹ ماهه نخست ۱۳۹۹، ۲/۳۷ درصد رشد یافته است. عامل مسلط بر افزایش ۲/۳۷ درصدی صادرات غیرنفتی ایران طی مدت مورد بررسی، سهم ۴/۸ واحد درصدی «پلی‌استیرن غیرقابل انبساط معمولی» بوده است. ارزش صادرات این کالا طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰، ۵/۵۱ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۲۳ برابر شده است. میانگین قیمت این کالا در بازه مذکور ۱۳۶۲ دلار به ازای هر تن بوده است. پس از «پلی‌استیرن غیرقابل انبساط معمولی»، تعرفه‌های «میله‌های آهنی یا فولادی» و «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» بیشترین سهم را در افزایش صادرات در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل داشته‌اند. سهم دو کالای مذکور از رشد صادرات به ترتیب ۹/۲ واحد درصد و ۷/۲ واحد درصد بوده است. ارزش صادرات این دو کالا نیز طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ به ترتیب ۷/۲۱ میلیون دلار و ۲/۹۹ میلیون دلار بوده که نسبت به ۹ ماهه ۱۳۹۹، حدود ۵ برابر و ۸/۱۸ درصد افزایش یافته است.
وضعیت واردات
در میان پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا، همواره واردات از روسیه، علیرغم فراز‌ونشیب‌های زیاد از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا آذر ۱۴۰۰، سهم بیشتری از واردات را نسبت به سایر کشورها، به خود اختصاص داده است. در آذر ۱۴۰۰ واردات از روسیه حدود ۱۹۸ میلیون دلار بوده که سهم ۹۹ درصدی از کل واردات ایران از کشورهای اتحادیه اوراسیا طی این ماه را به خود اختصاص داده است. واردات از روسیه در آذر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل، رشد حدود ۱۴ درصدی را تجربه کرده است. نکته قابل توجه در میان واردات از سایر کشورهای اوراسیا، افزایش بیش از سه برابری واردات از بلاروس در آذر ۱۴۰۰ نسبت به ماه قبل و رسیدن به ارزش حدود ۹۴۲ هزار دلار است؛ هرچند همچنان از رقم مشابه در اردیبهشت ۱۴۰۰ (۳ میلیون دلار) کمتر است. شایان ذکر است، در آذر ۱۴۰۰، واردات از کشورهای قزاقستان و قرقیزستان نسبت به آبان ۱۴۰۰، کاهش (به ترتیب ۳/۹۳ درصد و ۲/۲۹ درصد) و در مقابل واردات از ارمنستان افزایش یافته است.
همانند وضعیت مشابه در صادرات، بیشترین سهم از واردات ایران به اتحادیه اوراسیا طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ نیز به «محصولات نباتی» اختصاص داشته که ۴/۲ میلیاردتن از این قسمت به ارزش حدود ۸۱۱ میلیون دلار که حدود ۶۳ درصد از ارزش واردات ایران از اتحادیه اوراسیا طی ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ را به خود اختصاص داده، وارد شده است. با این حال، بیشترین ارزش واردات ایران از این قسمت، به غلات اختصاص داشته که حدود ۹۷ درصد از واردات این قسمت را تشکیل می‌دهد. پس از آن، چربی‌ها و روغن‌های حیوانی یا نباتی، فرآورده‌های حاصل ازتفکیک آنها، چربی‌های خوراکی آماده، موم‌های حیوانی یا نباتی و چوب و اشیای چوبی، زغال چوب، چوب‌پنبه و اشیای چوب‌پنبه‌ای، مصنوعات حصیر بافی یا سبدبافی، به ترتیب با سهم‌های ۴/۱۴ درصد و ۲/۷ درصد از ارزش کل واردات ایران به اتحادیه اوراسیا طی ۹ ماهه ۱۴۰۰ را به خود اختصاص داده‌اند. در این مدت، بیشترین میزان واردات ایران مربوط به چربی‌ها و روغن‌های حیوانی یا نباتی، فرآورده‌های حاصل ازتفکیک آنها، چربی‌های خوراکی آماده موم‌های حیوانی یا نباتی و همچنین ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنهاست.
کل واردات ایران از اتحادیه اوراسیا طی ۹ ماهه ۱۴۰۰، حدود ۳/۱ میلیارد دلار بوده که از این میزان حدود ۵۰ درصد آن که معادل ۶۴۵ میلیون دلار است، به گندم معمولی اختصاص داشته است. متوسط قیمت وارداتی این کالا در این مدت حدود ۳۴۶ دلار به ازای هر تن بوده است. دومین و سومین کالای عمده وارداتی ایران از کشورهای اوراسیا نیز طی این مدت، روغن دانه آفتابگردان، روغن گلرنگ یا زعفران کاذب، خام و جو به استثنای بذر بوده که به ترتیب با واردات حدود ۱۸۶ میلیون دلار و ۸۲ میلیون دلار، سهم‌های ۱۴ درصد و ۶ درصد از واردات ایران از اوراسیا را تشکیل داده‌اند. تنوع اقلام وارداتی ایران از اوراسیا چندان زیاد نبوده؛ به‌گونه‌ای که ۳۰ کالای نخست وارداتی از اوراسیا سهم حدود ۹۵ درصدی از کل ارزش واردات از این گروه کشورها را داشته است.
طی مدت مورد بررسی، بیشترین سهم از واردات اوراسیا مربوط به کالای غلات است. شایان ذکر است طی نه ماهه ۱۴۰۰ حدود ۳۴۷ ردیف تعرفه هشت رقمی کالایی از اوراسیا وارد شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود ۸۴ ردیف تعرفه افزایش یافته که نشان‌دهنده تنوع بیشتر اقلام وارداتی نسبت به ۹ ماهه نخست ۱۳۹۹ است. واردات ایران از اتحادیه اوراسیا طی نه ماهه نخست ۱۴۰۰ نسبت به نه ماهه نخست ۱۳۹۹ با افزایش ۷/۴۴ درصدی مواجه شده است. دلیل اصلی این افزایش را می‌توان به افزایش بیش از ۱۸ برابری واردات گندم معمولی با سهم حدود ۷۶ واحد درصدی نسبت داد. پس از گندم معمولی، تعرفه‌های روغن دانه آفتابگردان و دستگاه بازگشایی قفل‌های ریموت‌دار با تنظیم و ارسال امواج به ترتیب با سهم‌های ۱۴ واحد درصد و ۳/۵ واحد درصد بیشترین اثر را در افزایش واردات طی مدت مذکور دارا هستند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
