رنج‌های بی‌هویتی/برخی مواقع شناسنامه‌ها سلیقه‌ای صادر می‌شوند
به گزارش جهان صنعت نیوز: آمار‌های غیررسمی وجود ۱۰۰ هزار بی‌هویت بومی در استان سیستان‌وبلوچستان را تایید می‌کند، اما طبق اعلام ثبت‌احوال، ۳۰ هزار شناسنامه برای بی‌هویت‌ها از سال ۱۳۹۲ تا سال ۹۹ صادر شده است. هرچند با توجه به گفته مسوولان محلی یک دنیا تفاوت میان اظهارنظر مسوولان تا واقعیت وجود دارد. ضمن اینکه دل‌نشین نیست آنها را بی‌هویت بنامیم، ولی چاره‌ای جز این و لغتی که بتواند بار سنگینی که بر دوش آنهاست را به تصویر بکشد در دست نداریم. افرادی که با وجود وضعیت بد معیشتی حق دریافت یارانه هم ندارند، در حالی که اساس اجرای این طرح، حمایت از مستضعفان بوده است. حتی در دوران پاندمی هم به دلیل نداشتن بیمه برای درمان به بیمارستان‌ها مراجعه نمی‌کردند.
طبق شواهد موجود، شماری از اهالی جنوب استان سیستان‌وبلوچستان که برخی بالای ۴۰ تا ۵۰ سال دارند، هنوز شناسنامه ندارند. آنها از انواع خدمات عمومی نظیر دریافت یارانه، بیمه درمانی، حساب بانکی، دریافت انشعاب آب، برق، تلفن و سایر موارد محروم هستند و حتی نمی‌توانند سفر کنند. همه این اتفاقات در حالی رقم می‌خورد که این افراد در نهایت آسیب‌پذیری باید زیر پوشش نهاد‌های حمایتی از جمله بهزیستی و کمیته امداد قرار گیرند، ولی متاسفانه حتی از دریافت یارانه نقدی نیز محروم مانده‌اند. به گفته ساکنین محلی جنوب سیستان‌وبلوچستان فاقدین شناسنامه غالبا بی‌سواد هستند و از حقوق شهروندی خود اطلاعی ندارند.
شیوع تولد نوزادان معلول به دلیل فقدان بیمه
عبدالرحیم دلوش‌زهی دهیار روستای کهنانیکش واقع در حوالی چابهار با اشاره به مشکلات افراد بی‌شناسنامه استان به «جهان‌صنعت» گفت: تاکنون اقدام موثری برای افراد بی‌شناسنامه صورت نگرفته است. تنها اقدامی که بعد از جنجال گزارش روزنامه‌ها صورت می‌گیرد، این است که بخشداری، لیستی از افراد فاقد هویت از ما می‌خواهد و آن را به فرمانداری می‌دهد، این در حالی است که فرمانداری به عنوان کمیته تامین می‌تواند دستور پیگیری بدهد و ثبت‌احوال روند انجام این امر را سرعت ببخشد ولی هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است. فقدان هویت برای مردم منطقه مشکلات زیادی را دربر دارد. یکی از آنها محروم ماندن از بیمه و خدمات درمانی است، به طوری که زنان باردار به دلیل فقدان بیمه نمی‌توانند برای غربالگری و انجام امور زایمان به بیمارستان مراجعه کنند. کمتر والدینی هزینه سونوگرافی و چکاپ جنین را دارند. به همین خاطر اخیرا نوزادانی که متولد می‌شوند دارای بیماری‌هایی از جمله کم‌خونی، معلولیت جسمی و ذهنی هستند. متاسفانه خانواده‌ای که توانایی هزینه‌های غربالگری را ندارد، طبیعتا هزینه نگهداری از این کودکان را هم ندارد.
وی افزود: افرادی که یکی از اعضای خانواده همانند پدر و جد پدری شناسنامه دارند، می‌توانند با مراجعه به دادگاه و ثبت‌احوال درخواست شناسنامه دهند. اما همین امر منوط به آزمایش دی‌ان‌ای است که هزینه آن هم برای مردم گران تمام می‌شود. بسیاری از مردم توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند. ما بارها از مسوولان درخواست کرده‌ایم که این آزمایش‌ها را برای مردم منطقه رایگان کنند تا مشکلات آنها حل شود، چراکه اوراق هویتی حق مسلم تمامی ایرانی‌ها است. اگرچه یک نفر به من گفت آزمایش دی‌ان‌ای در قانون اساسی وجود ندارد.
این دهیار با اشاره به خانواده‌های فاقد شناسنامه اظهار کرد: از طرفی خانواده‌هایی هستند که ۳۰ سال در روستا سکونت دارند ولی هیچ‌کدام از اقوام درجه یک آنها شناسنامه ندارند. اداره ثبت‌احوال به پرونده این افراد رسیدگی نمی‌کند. همین امر منجر به شکل‌گیری مشکلات عظیمی برای آنها می‌شود، به طوری که هیچ یک از افراد فاقد شناسنامه جرات ندارند از روستا خارج شوند. برخی از آنها چندباری به دلیل یافتن کار یا درمان راهی شهرها شده‌اند اما چون اوراق هویتی نداشتند، ماموران نیروی انتظامی فکر کردند آنها پاکستانی هستند، به همین دلیل آنها را بازداشت کرده‌اند و به مرز برده‌اند. اما مرزبانی پاکستان هم آنها را تحویل نگرفته و به مرز افغانستان فرستاده‌اند. مرزبان‌های ایرانی وقتی آنها را بعد از ۲۴ ساعت گشنه و تشنه می‌بینند با خانواده‌های آنها تماس می‌گیرند تا تحویل‌شان دهند. همین موضوعات درگیری‌های زیادی برای مردم فاقد هویت ایجاد کرده است.
او ادامه داد: در حال حاضر از روستای ۶۰۰نفره‌ای که من دهیارش هستم، ۱۴۰ نفر شناسنامه ندارند. وضعیت روستاهای دیگر هم به همین منوال است. در روستای درگز هم از جمعیت دو هزارنفره ۷۰ نفر فاقد شناسنامه هستند. با این حال بیشترین درصد فاقدین شناسنامه در روستای من است، زیرا روستای کهنانیکش در منطقه صعب‌العبوری قرار گرفته است. ساکنین روستا کشاورز هستند و مواقع خشکسالی به دلیل فقدان برگه هویت برای کار به شهرها نمی‌روند. البته اگر هم بروند به خاطر نداشتن شناسنامه هیچ کس به آنها کار نمی‌دهد. به نظرم دولت اگر بخواهد برای تمامی این افراد شناسنامه صادر کند از لحاظ اقتصادی بار سنگینی بر دوشش وارد می‌شود، چراکه باید تمامی آنها را بیمه و یارانه هم پرداخت کرد. به همین خاطر به بهانه‌های مختلف از صدور شناسنامه برای آنها سر باز می‌زند. البته به افرادی که یکی از اعضای درجه یک خانواده شناسنامه و آزمایش دی‌ان‌ای هم داشته باشند، شناسنامه می‌دهند اما روند آن هم بسیار کند است، زیرا سالانه ۲۰ تا شناسنامه صادر می‌کنند.
دلوش‌زهی در پایان گفت: بنده به عنوان دهیار نمی‌توانم به مردم فاقد شناسنامه خدمات ارائه دهم. این افراد مجبورند آب، برق و گاز را اشتراکی با همسایه استفاده کنند. این در حالی است که استفاده از آب، برق، گاز و شناسنامه حق آنها است، ولی مردم فاقد شناسنامه از حق تحصیل هم محروم هستند. حتی اگر کودکی درس بخواند باز هم پدر آن جرات نمی‌کند ۸۰ کیلومتر از روستا خارج شود تا مدرک تحصیلی کودک را بخشداری و فرمانداری تایید کند، چراکه هر لحظه امکان دارد نیروی انتظامی آنها را بازداشت کند و به مرز انتقال دهد. اگرچه کودکان منطقه امیدی برای ادامه تحصیل ندارند، چراکه در آینده نه کاری می‌توانند انجام دهند نه ادامه تحصیل دهند.
صدور شناسنامه امنیتی شده
عادل عفتی فرماندار شهرستان دشتیاری نیز درخصوص دلیل عدم صدور شناسنامه برای افراد فاقد شناسنامه به «جهان‌صنعت» گفت: این روزها علت عمده عدم صدور شناسنامه برای افرادی که هیچ‌یک از اعضای خانواده آنها اوراق هویتی ندارند، امنیتی است، چراکه استان با کشور پاکستان همجوار است. ساکنین جنوب استان با ایالت بلوچستان پاکستان نسبت نسبی و سببی دارند و اکثریت فامیل هستند. در استان سیستان‌وبلوچستان کمیته‌ای به نام فاقدین شناسنامه و مجهول‌التابعین وجود دارد. تمامی افراد فاقد شناسنامه به اداره ثبت‌احوال شهرستان‌ها مراجعه می‌کنند. اداره ثبت‌احوال نیز برای آنها تشکیل پرونده می‌دهد، برای صدور شناسنامه سه استعلام مهم باید انجام شود. یکی استعلام از اداره اطلاعات، دوم استعلام از نیروی انتظامی و سوم استعلام سپاه. حال اگر یکی از این ارگان‌ها فرد مذکور را واجد شناسنامه بداند، پرونده بسته می‌شود، اما اگر براساس قوانین و مقررات مورد نظر تایید شود، به کمیسیون فاقدین شناسنامه که ریاست آن برعهده معاون فرماندار و دبیرش است می‌رود تا مجدد بررسی شود. اگر تایید شد به شورای تامین که ریاست‌اش برعهده فرماندار است می‌رود تصویب شود.
وی افزود: مشکل اصلی فاقدین شناسنامه بحث‌های امنیتی و انتظامی است، چراکه باید برای نیروهای امنیتی محرز شود که فرد مذکور ایرانی است. اگر غیر از این باشد پرونده رد می‌شود، زیرا گزارش‌های بسیاری به دست ماموران امنیتی رسیده که پاکستانی‌هایی که شناسنامه کشور خودشان را دارند، علاقه‌مندند که شناسنامه ایرانی هم داشته باشند. البته برعکس این قضیه هم وجود دارد. طی این مدت تاکنون تنها ۲۷۲ پرونده برای صدور شناسنامه تشکیل شده که از میان آنها ۱۵۳ شناسنامه صادر شده است. درخصوص صدور شناسنامه روند کند نیست. برخی از افراد موج‌سواری می‌کنند و می‌خواهند دستگاه‌های نظارتی و مسوولان را تحت فشار قرار دهند، عده‌ای از پاکستان به ایران می‌آیند تا شناسنامه ایرانی بگیرند و سروصدای زیادی می‌کنند و شمای خبرنگار هم آن را رسانه‌ای می‌کنید. رسانه‌ها تحت تاثیر سخنان ساکنین استان قرار می‌گیرند. این در حالی است که همیشه حق با مردم نیست.
وی با اشاره به اینکه فرمانداری آخرین گام صدور شناسنامه است، اظهار کرد: برخلاف تصورات فرمانداری‌ها آخرین گام صدور شناسنامه هستند، ابتدای امر باید ماموران امنیتی تایید کنند، چراکه ورود اتباع بیگانه به دشتیاری بسیار زیاد است. ماموران در پروسه صدور شناسنامه سختگیری می‌کنند، زیرا افرادی که درخواست شناسنامه می‌کنند، فاقد هویت هستند. در حال حاضر صدور شناسنامه ابعاد امنیتی پیدا کرده است.
او ادامه داد: بنده کلیه مشکلات افراد فاقد شناسنامه را قبول دارم اما باید یک اصلی را قبول کنیم که عده‌ای از افراد فاقد شناسنامه‌اند و در بین این افراد تعدادی واقعا ایرانی هستند اما عده‌ای هم از چنین فضایی استفاده می‌کنند. این در حالی است که ایرانی‌های فاقد شناسنامه به مرکز ثبت مراجعه نمی‌کنند و پیگیر حق و حقوشان نمی‌شوند. اینکه برخی می‌گویند مسافت‌ها برای مراجعه به ثبت‌احوال طولانی است را قبول ندارم. در حال حاضر در هر روستا دهیاری وجود دارد که پرونده تمامی افراد فاقد شناسنامه را برای ثبت‌احوال می‌فرستند. با این حال من واقعیت مشکلات فاقدین شناسنامه را قبول دارم و نمی‌توانیم صورت مساله را پاک کنیم. اما این مساله را باید دقیق بررسی کرد و دستگاه‌های نظارتی و امنیتی مسوول بررسی دقیق این قضیه هستند. وقتی اطلاعات سپاه هویت فردی را تایید نمی‌کند، من فرماندار بگویم قبول است؟! نمی‌توانم به اطلاعات سپاه بگویم حرف شما قبول نیست و می‌خواهم هوای شهروندم را داشته باشم. با این حال در حال حاضر کودکان فاقد شناسنامه حق تحصیل دارند. اما به طورکلی صدور شناسنامه به اتباع بیگانه امنیتی شده است.
عفتی با تاکید بر راهکار آخر بیان کرد: بارها اطلاعیه دادیم تا افراد فاقدین شناسنامه برای پیگیری به سازمان ثبت‌احوال مراجعه کنند و از شورای تامین خواستم یک‌بار برای همیشه مشکل آنها را حل کند. در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در منطقه این است که وقتی فردی فوت می‌کند، شناسنامه آنها را فوتی نمی‌زنند. زیرا شناسنامه آنها خرید و فروش می‌شود.
وی افزود: با این حال از همین رسانه از مردم تقاضا می‌کنم تمامی افراد فاقد شناسنامه به مراکز ثبت‌احوال شهرستان مراجعه کنند. قطعا پرونده آنها پیگیری خواهد شد و اگر استعلام‌های آنها تایید شود، طبیعا شناسنامه به آنها تعلق می‌گیرد.
استانداری دستور عدم تشکیل پرونده داده!
دهواری رییس ثبت‌احوال شهرستان دشتیاری نیز درخصوص دلیل انباشت پرونده‌های افراد فاقد شناسنامه به «جهان‌صنعت» گفت: ما هم موافق رایگان شدن آزمایش‌های دی‌ان‌ای هستیم ولی مدیرکل ثبت‌احوال استان باید دستور دهد. از طرفی اخیرا شورای تامین استان مصوب کرده که برای افرادی که هیچ‌یک از اعضای درجه یک آنها شناسنامه ندارد، استناد به بند ۷ پرونده تشکیل نشود. در بند ۷ آمده است: «سن گواه و اعلام‌کننده نباید کمتر از ۱۸ سال تمام باشد. پدر و مادری که قبل از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام ازدواج کرده‌اند می‌توانند ولادت یا مرگ فرزند خود را اعلام نمایند.» بنابراین براساس اعلامیه وقتی پدر خانواده شناسنامه ندارد برای دیگر اعضای خانواده او هم شناسنامه صادر نمی‌شود. تعداد پرونده‌های قبلی زیاد است ولی اجازه گفتن تعداد پرونده‌ها به رسانه‌ها را نداریم.
برخوردهای سلیقه‌ای
بر اساس این گزارش یکی از روستاییان ساکن دشتیاری با اشاره به برخوردهای سلیقه‌ای برای صدور شناسنامه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «مرزنشینان ارتباط زیادی با پاکستان دارند. گاه زنان باردار نوزادان خود را به دلیل کمبود بیمارستان و دوری راه در بیمارستان‌های کراچی پاکستان زایمان می‌کنند. به همین دلیل گواهی ولادت ندارند. از طرفی برخی مواقع ازدواج‌های ساکنین به دلیل فقدان شناسنامه ثبت نمی‌شود. بنابراین مشکلات مردم از این جنس است.»
او تاکید کرد: « با این حال بخشی از گفته‌های مسوولان درست است، زیرا خلأهای امنیتی زیادی در استان وجود دارد. اما برخی مواقع برای صدور شناسنامه برخوردهای سلیقه‌ای می‌کنند. اما در هر صورت ما قبول داریم حفظ امنیت استان از هر چیزی مهمتر است. چراکه اگر اتفاقی در استان رخ دهد، ماموران امنیتی بازخواست می‌شوند ولی در حال حاضر تر و خشک با هم می‌سوزند. امیدوارم راهی برای شناسایی ایرانی‌های واقعی پیدا شود تا لااقل آینده کودکانمان از بین نرود.»
به گفته محلی‌ها پیش از این قضایا کمیته‌ای توسط ثبت‌احوال تشکیل شده بود که برای صدور و تشخیص افراد به روستاها مراجعه می‌کردند و حضوری موضوع را بررسی می‌کردند اما امروزه به دلیل مسافت طولانی و هزینه‌های گزاف آزمایش ژنتیک افراد قید گرفتن شناسنامه را می‌زنند. چراکه آزمایشگاه‌های ژنتیک در استان بسیار محدود است. در حال حاضر تنها شهر زاهدان آزمایش ژنتیک می‌گیرد و چنین آزمایشی در چابهار وجود ندارد.
از طرفی به گفته مسوول آزمایشگاه زاهدان تنها روزی دو آزمایش ژنتیک در شهر زاهدان انجام می‌شود. بنابراین ساکنین دشتیاری توانایی و هزینه تردد به شهر زاهدان را ندارند. زیرا مسافت دشتیاری به زاهدان ۶۰۰ کیلومتر است. با این حال اوراق هویتی به یکی از آرزوهای برخی افراد ساکن استان سیستان‌وبلوچستان تبدیل شده است؛ آرزویی که آینده آنها را تحت‌الشعاع قرار داده است.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :