چوب ادب بودجه بر تن کدام نهاد فرود می‌آید
محمد بهشتی‌وند *
لایحه ۱۴۰۱ چند هفته‌ای است در مجلس و در اختیار کمیسیون تلفیق بودجه این نهاد قرار گرفته تا بررسی شود و به صحن علنی بیاید و به تصویب عمومی برسد و برای رفع ایراد به شورای نگهبان ارجاع شود و در نهایت برای اجرا آماده شود. اما به نظر می‌رسد تغییرات در بخش‌های درآمدی از سوی وزارت اقتصاد مثل درآمدی که از ناحیه تعیین قیمت سوخت واحدهای پتروشیمی باید به دست آید و از سوی وزیر اقتصاد با کاهش روبه‌رو شده است و نیز مهم‌تر از آن با معضل حذف یا ابقای دلار ۴۲۰۰ تومانی روند بررسی و تصویب لایحه در مجلس را با درنگ و تاخیر روبه‌رو کرده است. بر اساس آنچه سیدمحسن دهنوی عضو کمیسیون تلفیق بودجه گفته است، دولت هنوز پیشنهادی برای متقاعد کردن مجلس برای حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی ارائه نکرده و به همین علت تاکنون بررسی تبصره یک بودجه که مربوط به بند درآمدهای نفتی کشور است و نیز تبصره ۱۴ که بحث هدفمندی یارانه‌ها را پوشش می‌دهد در کمیسیون تلفیق بررسی نشده است. هنوز جزئیات قیمت سوخت پتروشیمی‌ها که اثرات مشخص در تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز دارد به کمیسیون تلفیق ارائه نشده است، چراکه طبق اعلام وزیر اقتصاد با تغییر فرمول نرخ گاز سوخت صنایع، درآمدهای لحاظ‌شده در تبصره چهارده، به میزان قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت. البته هنوز رقم قطعی کاهش درآمد تبصره ۱۴ مشخص نشده و سه عدد مختلف ۱۷ هزار میلیارد ، ۲۰ هزار میلیارد و یا ۴۰ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. به نظر می‌رسد برخلاف آنچه بارها از سوی رییس دولت درباره هماهنگی تیم اقتصادی دولت و توانایی‌های این تیم گفته می‌شود آنها تنها در بستر تدوین لایحه بودجه که از اوایل آذرماه در تکاپوی آن هستند با ناهماهنگی جدی روبه‌رو شده‌اند و به ویژه هنوز حتی مجموعه دولت نمی‌داند با معضل دلار ۴۲۰۰ تومانی چه برخوردی کند.
واقعیت این است که تدوین بودجه در ایران بر اساس یک عادت از پیش‌تعیین‌شده تاریخی این‌گونه است که نخست چاله و چاه‌های هزینه حفر می‌شود و بعد به وزارت اقتصاد و نیز سایر سازمان‌های درآمدساز مثل وزارت نفت و وزارت صمت گفته می‌شود مطابق با این هزینه‌ها درآمد تامین کنند. حالا اما وزارت اقتصاد با سردرگمی روبه‌رو شده و نمی‌داند صادرات که بخش مهمی از آن بر دوش شرکت‌های پتروشیمی است را در اولویت قرار دهد تا از یک سو صادرات کاهش نیابد و از سوی دیگر سهامداران دارای سهام پتروشیمی‌ها و سیمانی‌ها از بورس بیرون نروند یا اینکه برای کسب درآمد بیشتر قیمت سوخت را افزایش دهد که در این صورت بورس آسیب می‌بیند و هیاهو پدیدار می‌شود. از سوی دیگر دولت همچنان اصرار دارد مجلس را وادار کند با پیشنهادهای کمیسیون تلفیق تکلیف حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی را بر دوش بگیرد و مجلس نیز حاضر نیست این بار سیاسی را برعهده بگیرد. واقعیت تلخ است و حل مسائل کلان اقتصادی به چیزی بیشتر از آرمان، آرزو، شعار و وعده نیازمند است. بودجه سالانه کشور چیزی نیست که بشود آن را با تعارف و رودربایستی و رفیق‌بازی و ندیدن واقعیت‌ها سرهم‌بندی کرد و از کنارش عبور کرد. هرگام اشتباه و زاویه‌گیری حتی یک سانتیمتری در تنظیم بودجه متوازن و قوی در اجرا به شکاف‌های بزرگ تبدیل می‌شود و شهروندان را به دردسر می‌اندازد. همان‌طور که اقتصاددانان هوادار اقتصاد رقابتی و علمی بارها و بارها تصریح کرده‌اند، چوب بودجه سیاستمداران را ادب می‌کند و آنها را سرجایشان می‌نشاند. الان دولت و نیز مجلس که هر دو انقلابی و از یک جناح سیاسی هستند و نباید در راهبردهای سیاسی داخلی و خارجی که از بودجه تاثیر می‌پذیرند اختلاف داشته باشند به چشم می‌بینند که چوب ادب بودجه بالا رفته است و هر کدام می‌خواهند جاخالی بدهند و چوب بودجه به بدنشان نخورد. باید منتظر ماند و دید دولت و مجلس انقلابی با معضلات بودجه‌نویسی چگونه کنار می‌آیند و آنها را چگونه برطرف می‌کنند.
لینک کوتاه :