آخرین وضعیت تولید گاز در کشور/نفس‌های آخر پارس‌جنوبی؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: آن‌طور که علیرضا عبادی مدیر تولید و عملیات شرکت نفت و گاز پارس گفته رقم سرمایه‌گذاری انجام‌شده در توسعه میدان پارس‌جنوبی از ابتدا تاکنون ۸۱ میلیارد دلار بوده و برای تکمیل کار توسعه این میدان، حدود ۸/۷ میلیارد دلار سرمایه دیگر مورد نیاز است، تا پرونده پارس‌جنوبی به‌طور کامل بسته شود.
او می‌گوید: «برای احداث و شروع به راه‌اندازی هر دو فاز استاندارد پارس‌جنوبی یعنی تولید ۵۷ میلیون مترمکعب گاز، یک بودجه اولیه نزدیک به پنج میلیارد دلار هزینه شده است.» با این حال، محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس که شرکت متبوعش مسوول بهره‌برداری از پروژه‌های پارس‌جنوبی است، گفته است که برای جلوگیری از افت تولید گاز پارس‌جنوبی نیاز به ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است. از سویی، محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت نیز می‌گوید که برای جبران افت تولید میدان گازی پارس‌جنوبی، با استفاده از راه‌اندازی میادین جدید گازی نیاز به ۵۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است.
این اولین بار نیست که مقامات وزارت نفت سیزدهم پیش‌بینی دقیقی از میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز در پروژه‌های نفت و گاز ندارند. «جهان‌صنعت» در شماره روز پنج شنبه طی گزارشی درباره مشخص نبودن برآورد مقامات وزارت نفت درباره نیاز واقعی صنعت نفت به سرمایه‌گذاری به این موضوع اشاره کرده است.
از شایعه تا واقعیت
افت تولید میدان پارس‌جنوبی از سال ۱۳۹۹ آغاز شد. بهمن‌ماه سال قبل بود که یکی از خبرگزاری‌ها به نقل از یک مقام رسمی که خواسته بود نام او فاش نشود، گزارش داد که روند افت فشار مخزن پارس‌جنوبی آغاز شده و اطلاعات آن نیز موجود است، با این حال او گفته بود که میزان این افت فشار رقم بالایی نیست.
پس از آن در مهرماه امسال، محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، رسما اعلام کرد که از حدود چهار سال آینده، سالانه به اندازه یک فاز پارس‌جنوبی افت تولید خواهد داشت. پس از آن سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد تایید کرد که افت فشار گاز در پارس‌جنوبی موضوعی جدی است.
پارس‌جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که سهمی ۱۰ درصدی در کل ذخایر گازی جهان دارد. این میدان به تنهایی سهمی ۴۰ درصدی در کل ذخایر گاز ایران دارد. میدان گازی پارس‌جنوبی که با تولید روزانه حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب، ۷۰ درصد تامین گاز کشور را انجام می‌دهد این روزها به پیک ظرفیت تولید خود رسیده، اما به گفته محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، از چهار سال آینده، سالانه به اندازه یک فاز یعنی ۲۸ میلیون مترمکعب، با اُفت تولید مواجه می‌شود.
رقابت ایران و قطر تنگاتنگ می‌شود
میدان پارس‌جنوبی بین ایران و قطر مشترک است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که قطر تاکنون ۵/۲ برابر ایران از میدان مشترک پارس‌جنوبی تولید گاز داشته است. این کشور که سال‌ها پیش برداشت خود را از این میدان آغاز کرده، در فاز دیگری از این برداشت در حال آماده شدن برای افزایش ۴۰ درصدی تولید گاز از این میدان تا سال ۲۰۲۶ است.
قطر امیدوار است که تا پنج سال آینده تولید گاز مایع را به ۱۱۰ میلیون تن در سال برساند. این در حالی است که به گفته علیرضا عبادی، ایران ۱۰ سال بعد از قطر تولید گاز از این میدان مشترک را آغاز کرده و در این زمینه از قطر در زمینه برداشت از پارس جنوبی همچنان عقب‌تر است. هرچند در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی توانست سطح تولید روزانه گاز خود را به قطر برساند، اما در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد دوباره قطر از ایران پیشی گرفت و حدود سه سال پیش دوباره سطح تولید دو کشور یکسان شد.
آن‌طور که علیرضا عبادی می‌گویند، «از آنجا که پارس‌جنوبی یک میدان مشترک است و شرایط برداشت از آن، رقابتی است، اگر شرایط کشور همسایه مناسب باشد و ما به هر دلیلی عقب بمانیم، ضرر و زیان آن به کشور برمی‌گردد.» با این حال او امیدوار است که این اتفاق نیفتد. امیدواری که به نظر می‌رسد، با توجه به حرکت سریع قطری‌ها آسان به دست نخواهد آمد. چه آنکه کارشناسان می‌گویند، از آنجا که دوسوم این میدان در آب‌های قطر و تنها یک‌سوم مخزن گاز پارس‌جنوبی در آب‌های ایران است، هر چه ایران در راه‌اندازی سکوهای ۲۰ هزار تنی و خرید کمپرسورهای عظیم تعلل کند، با بیش‌برداشت قطر، منابع گاز بخش ایرانی به سمت بخش قطری مخزن سرازیر خواهد شد.
به گفته علیرضا عبادی، هر طرح پارس‌جنوبی، تولید ناخالص داخلی را یک درصد افزایش می‌دهد، که سودآوری یک طرح دوفازی پارس‌جنوبی روزانه ۱۰ میلیون دلار و سالانه ۵/۳ میلیارد دلار خواهد بود. بنابراین با توجه به هزینه پنج تا شش میلیارد دلاری توسعه و تکمیل طرح‌های باقیمانده، این رقم سرمایه‌گذاری در مدت دو سال قابل برگشت است و چنین امتیازی را با توجه به سرعت بازگشت سرمایه می‌توان منحصر به این میدان دانست.
اگر سرمایه‌گذاری نکنیم…
بر اساس ارزیابی‌ها، هر سال به میزان ۲۸ میلیون مترمکعب تولید این میدان کاسته خواهد شد و در سال ۱۴۱۲ میزان افت تولید این میدان به ۲۶۶ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید. بنابراین کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر ایران نتواند سرمایه‌گذاری لازم برای افزایش تولید را به ثمر برساند، تولید گاز این کشور تا ۱۲ سال آینده یک‌سوم کاهش خواهد یافت.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که ایران برای جلوگیری از افت تولید گاز از این میدان نیاز به نصب سکوهای ۲۰ هزار تنی (۱۰ برابر سکوهای فعلی) و کمپرسورهای عظیم دارد که تکنولوژی ساخت آن در دست چند شرکت محدود غربی، از جمله شرکت توتال فرانسه است.
توتال قرار بود برای فاز ۱۱ پارس‌جنوبی از این سکوها احداث کند، اما بعد از خروج آمریکا از برجام این شرکت نیز به همراه شریک چینی خود، سی‌ان‌پی‌سی، پروژه پنج میلیارد دلاری فاز ۱۱ را رها کرد. احتمالا کل فازهای پارس‌جنوبی نیاز به ۱۰ تا ۱۵ سکوی عظیم خواهد داشت. قبلا بیژن نامدارزنگنه، وزیر سابق نفت ایران گفته بود که برای جلوگیری از افت تولید گاز این میدان نیاز به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است.
آن‌طور که علیرضا عبادی مدیر تولید و عملیات شرکت نفت و گاز پارس به باشگاه خبرنگاران جوان گفته استراتژی ایران برای شرایط پیش‌رو در پارس‌جنوبی، طراحی سیستم‌های تقویت فشار پارس‌جنوبی است که به گفته او مراحل اجرایی آن به زودی آغاز می‌شود.
او اظهار امیدواری کرده است که با طراحی این سیستم‌ها جای نگرانی نباشد. او توضیح می‌دهد: «در چند سال آینده با بهره‌برداری از سیستم‌های فشارافزایی، اگر اُفت فشاری هم رخ دهد، با آن سیستم‌ها قابل جبران است. ضمن آنکه میدان‌های گازی بیشتری هم داریم که چون مشترک نبوده‌اند، در اولویت بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند. شرکت ملی نفت برای این میدان‌ها نیز برنامه‌ریزی‌های لازم را به عمل آورده است.»
عبادی درباره ایده این طرح نیز گفته است: «این طرح قبلا شرایط خاصی داشت و قرار بود تمهیداتی اندیشیده شود که هزینه بسیار سنگینی را در بر می‌گرفت، با طراحی‌های جدید، قرار است که با هزینه‌های کمتری این اتفاق رخ دهد که در حال حاضر، مراحل طراحی این کار در حال انجام است، اما چون هنوز نتیجه لازم اخذ نشده، عدد خاصی قابل انتشار نیست.»
آلترناتیو کمبود گاز
طی ماه‌های گذشته میزان مصرف گاز افزایش یافته است. وزیر نفت در آخرین گزارش از میزان مصرف گاز در کشور اعلام کرد که رکورد تاریخی مصرف ۶۹۲ میلیون مترمکعب گاز در بخش‌های خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده در کشور شکسته شده است. موضوعی که منجر به توصیه‌ها و درخواست‌ها از مردم به رعایت مصرف شده است. از سویی افزایش مصرف گاز سبب شده تا گاز صنایع نیز به تبع این کمبود مصرف، به نصف کاهش یابد. همین چند روز پیش بود که گزارش‌ها نشان داد، خط تولید متانول پتروشیمی کاوه و خط تولید اوره پتروشیمی همت متوقف شده است.
ابراهیم رییسی دو ماه پیش در حاشیه اجلاس شانگهای توافقی با ترکمنستان برای خرید گاز از این کشور انجام داد و به دنبال آن وزارت نفت قرارداد خرید گاز از ترکمنستان برای تامین گاز استان‌های شمالی امضا کرد. از ۱۱ دی‌ماه ترکمنستان گاز به ایران صادر می‌کند.
همه این اتفاق‌ها در شرایطی افتاده که ایران دارنده دومین ذخایر گاز در جهان است. با این حال کمبود منابع برای سرمایه‌گذاری و توسعه میادین گاز سبب شده تا تولید گاز ایران نه تنها افزایش نیابد، بلکه روند کاهشی هم به خود بگیرد. انتظار تحقق سرمایه‌گذاری در صنعت نفت در شرایطی است که براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، میزان بدهی شرکت ملی نفت ایران به ۷۰ میلیارد دلار رسیده است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :