راز سبزپوشی بورس

به گزارش جهان صنعت نیوز:  ابراهیم رییسی در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی اعلام کرد که وزیر اقتصاد به زودی خبرهای خوبی درباره بازار سرمایه خواهد داد. اگر چه اظهارات احسان خاندوزی به اعلام همان مصوبات پیشین ستاد اقتصادی دولت در حمایت از بازار سرمایه محدود بود اما از صبح روز چهارشنبه، بازار سرمایه در مدار صعودی قرار گرفته است. این روند در روز گذشته نیز با رشد یکپارچه شاخص‌ها ادامه یافت تا این گمانه در میان اهالی بازار مطرح شود که بورس به صورت دستوری در سکوی پرتاب قرار گرفته است. به ویژه آنکه ارزش معاملات خرد بازار رشد چندانی را تجربه نمی‌کند و به سختی از مرز سه هزار میلیارد تومان گذشته است. با این حال اما برخی نیز بر این باورند که بازار سرمایه در سطحی از ارزندگی قرار داشته و توانسته است به مدد محرک‌های سیاسی و اقتصادی اکنون مجددا در مسیر صعودی قرار گیرد. تحلیلگران عنوان می‌کنند در صورتی که طی روزهای آینده ارزش و حجم معاملات بازار افزایش یابد می‌توان انتظار آغاز روندی صعودی را داشت.

شاخص کل بورس از سه‌شنبه بیست و هشتم دی ماه ارتفاع یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی را از دست داده بود. تداوم روند نزولی بازار طی ماه‌های گذشته و از دست رفتن پی در پی قله‌های شاخص کل، نگرانی‌های زیادی را در میان سهامداران خرد بازار ایجاد کرد. این روند منجر به برپایی اعتراضاتی از سوی سهامداران شد. از آن تاریخ تا سه‌شنبه پنجم بهمن ماه روند نزولی شاخص‌های بازار سرمایه همچنان ادامه داشت تا در طول شش روز کاری، شاخص کل ۶۸ هزار واحد دیگر معادل ۳۳/۵ درصد را از دست بدهد و در آستانه سقوط به کانال یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی قرار گیرد. طی این مدت همچنین شاخص هم وزن نیز ۹/۵ درشد افت را تجربه کرده بود. با این حال اما به ناگهان و از فردای گفت‌و‌گوی تلویزیونی رییس‌جمهوری، ‌بورس در مدار صعودی قرار گرفت. به نحوی که طی دو روز کاری گذشته (چهارشنبه ششم بهمن و شنبه نهم بهمن) شاخص کل ۵۱ هزار واحد معادل ۲/۴ درصد رشد کرده است! در همین حال ورق شاخص هم وزن نیز همزمان با شاخص کل برگشته و طی این دو روز، رشد ۵/۲ درصدی را ثبت کرده است. این در حالی است که ارزش معاملات خرد بازار در روز چهرشنبه سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و در روز گذشته سه هزار میلیارد تومان بوده است. عدم تناسب رشد نمادها با ارزش و حجم معاملات بازار از یک سو و برخی نشانه‌های بیرونی، معامله‌گران را نسبت به رشد واقعی بازار با تردید مواجه کرده است.

امواج منفی

جلسات صبحگاهی حقوقی‌های بزرگ بازار سرمایه در شرکت بورس که به نظر می‌رسد از روز چهارشنبه هفته گذشته آغاز شده و قرار است مدتی تداوم داشته باشد، این گمانه را مطرح کرده است که حمایت‌های حقوقی‌ها از سهام طی دو روز معاملاتی گذشته که سبب رشد شاخص‌های کل بورس، هم‌وزن و فرابورس شده است، به صورت دستوری انجام شده و تکرار اشتباه دولت دوازدهم در شاخص‌سازی است. از همین رو بیم آن می‌رود که در ادامه مسیر رشد غیرواقعی بازار، مجددا اصلاح عمیق‌تری گریبان سهامداران حقیقی و خرد را بگیرد. به ویژه آنکه گفته می‌شد مجید عشقی رییس سازمان بورس نیز روز گذشته در جلسه حقوقی‌های بازار حضور داشته است. از همین رو طرفداران نظریه شاخص‌سازی دستوری نگران آنند که ورود حقوقی‌ها در سمت خرید و حمایت از سهام تنها به مقطع کوتاهی محدود شود تا صدای اعتراض سهامداران زیان‌دیده و ناامید را برای مدتی هر چند کوتاه خاموش کند. در همین حال طی دو روز معاملاتی گذشته، ناظر بازار بازارگردان‌ها را از انجام سفارش‌های فروش و معامله در سمت عرضه معاف کرده است. این تردیدها همچنین با در نظر گرفتن عوامل بیرونی اثرگذار بر بازار سرمایه تقویت می‌شود. از سویی سخنگوی صنعت برق به تازگی خبر از سهمیه‌بندی برق صنایع فولادی و سیمانی داده است که دست‌کم تا دوازدهم ماه جاری ادامه دارد و مشخص نیست که مجددا تکرار خواهد شد یا خیر و از سوی دیگر هنوز کمیسیون تلفیق، مصوبه ستاد اقتصادی دولت در تعیین سقف نرخ خوراک گاز صنایع را اعلام وصول و تصویب نکرده است. در همین حال همچنان مشخص نیست ارز ترجیحی در بودجه سال آینده برقرار خواهد بود یا حذف می‌شود. این ابهامات در حالی مطرح می‌شود که سایه ابهام بزرگ‌تری همچنان بر سر بازار سرمایه سنگینی می‌کند و آن سرنوشت مبهم مذاکرات وین است. در حالی که طی روزهای گذشته سیگنال‌های مثبتی از وین مخابره شده اما هنوز نتیجه عملی حاصل نشده و گاه از سوی برخی طرف‌های اروپایی اظهارات منفی نگرانه‌ای نسبت به سرنوشت برجام شنیده می‌شود.

ترس معامله‌گران از شاخص‌سازی

اما در کنار تمامی این عوامل سابقه شاخص‌سازی دولت‌ها، اهالی بازار را نسبت به سبزپوشی این روزهای بورس بدگمان کرده است. اغلب تحلیلگران بازار بر این باورند که دولت دوازدهم در مقاطعی از سال گذشته درصدد شاخص‌سازی برآمده تا وضعیت بازار سرمایه را بهتر از آنچه واقعا بوده است، نشان دهد. به ویژه آنکه از دو سال گذشته بدین سو، مسوولان دولتی آگاهانه یا از روی عدم شناخت مکانیسم‌های بازار، شاخص کل را به عنوان نماگر اصلی بازار و روندهای واقعی معاملات معرفی کرده‌اند؛ رویکردی که در دولت سیزدهم نیز دنبال شده است و حتی محسن رضایی معاون اقتصادی رییس‌جمهوری نیز به رسم رییس دفتر رییس‌جمهوری در دولت گذشته، ارتفاع یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحدی را برای شاخص کل هدفگذاری کرد. این در حالی است که تحلیلگران بازار سرمایه شاخص کل را نماینده روند معاملات تعداد محدودی از نمادهای بزرگ بازار توصیف می‌کنند و بر همین اساس گفته می‌شود شاخص کل نمی‌تواند معیار مناسبی برای تحلیل وضعیت واقعی بازار باشد. به ویژه آنکه طی ماه‌های گذشته در مقاطع زیادی شاخص کل در روندی مثبت قرار گرفته بود اما اغلب نمادهای کوچک و متوسط بازار همچنان در صف فروش قفل بودند. این گمانه‌ها از منظر اجتماعی و سیاسی نیز تقویت می‌شوند. طی هفته‌های گذشته، سازمان بورس، مجلس شورای اسلامی و حتی سازمان برنامه و بودجه شاهد تجمع سهامداران زیان‌دیده‌ای بوده‌اند که نسبت به تداوم روند نزولی بازار با وجود ارزندگی سهم‌ها و عدم حمایت واقعی دولتی که با شعار «بورس؛ اولویت نخست» روی کار آمده است، معترض بوده‌اند.

سیگنال‌های مثبت

اگرچه سیگنال‌های زیادی برای تردید در واقعی بودن رشد این روزهای بازار سرمایه ارسال می‌شود اما نمی‌توان از متغیرهای مثبتی که توانسته‌اند نشانه‌هایی از امید را در بازار سرمایه ایجاد کنند غافل شد. یکی از این متغیرها که طی هفته‌های گذشته قول اصلاح آن از سوی دولت داده شده بود،‌ نرخ بهره بین‌بانکی است. بر این اساس از نیمه دی ماه بدین سو، اهالی بازار سرمایه شاهد کاهش تدریجی نرخ بهره بین‌بانکی بوده‌اند. بر اساس مصوبات حمایتی ستاد اقتصادی دولت، قرار است این نرخ در بازه کمتر از ۲۰ درصد حفظ شود؛ از همین رو پایداری نرخ بهره بین‌بانکی در مسیر نزولی طی هفته‌های اخیر، به عنوان یکی از سیگنال‌های مثبت دولت به بورس ارزیابی می‌شود. بر این اساس گفته می‌شود تداوم این روند طی یک ماه اخیر اهالی بازار را تا حدی نسبت به نگاه مثبت تصمیم‌گیران به بورس امیدوار کرده است. در همین حال طی هفته‌های گذشته،‌ فرابورس ایران تغییرات موثر و مناسبی را در مقررات معاملاتی نمادهای این بازار، دامنه نوسان و حجم مبنا به ویژه در نمادهای کوچک صورت داده است. اقداماتی که گره کور بسیاری از نمادهای کوچک که طی ماه‌های گذشته در صفوف فروش قفل شده و حتی توان اصلاح نیز نداشتند را باز و فرصتی برای خروج سرمایه‌گذاران زیان دیده را فراهم کرده است. اثرگذاری این تغییرات را می‌توان در کنار کاهش عرضه دست اول اوراق دولتی طی ماه‌های گذشته بررسی کرد. در همین حال طی هفته‌های اخیر گزارش‌های مثبتی از سوی بسیاری از گروه‌های فعال در بازار سرمایه روی سامانه کدال نقش بسته که حاکی از عملکرد خوب شرکت‌ها با وجود فشارها و ابهامات اقتصادی است. این گزارش‌ها همچنین در صنایع صادرات‌محور با رشد یا دست‌کم ثبات قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها همراه شده تا اغلب صنایع بزرگ را در سطح مناسبی از ارزندگی برای ورود مجدد سرمایه‌گذاران قرار دهد. به عنوان مثال افزایش نرخ نفت در روزهای اخیر و فتح قله ۹۰ دلاری، سهام پالایشی‌ها را به شدت جذاب کرده است. در همین حال دست‌کم طی هفته گذشته زنجیره فولاد رشد مناسبی را در بازارهای بین‌المللی تجربه کرده و دورنمای صعودی امیدبخشی را ترسیم کرده است. همچنین قیمت برخی کامودیتی‌ها نظیر زغال‌سنگ به دلیل محدودیت‌های صادراتی برخی کشورها طی هفته‌های اخیر صعودی بوده است. این موارد توانسته است نگاه مثبتی برای آغاز دوباره سرمایه‌گذاری‌های تحلیل‌محور در صنایع بورسی ایجاد کند. از سوی دیگر نیز ماه‌هاست تحلیلگران بازار سرمایه تاکید می‌کنند بازار به سطح مناسب و جذابی برای ورود نقدینگی تازه رسیده و در صورت ورود پول هوشمند می‌تواند روند صعودی پایدار و مناسبی را استارت بزند.