بررسی اهمیت ورود ماشین‌آلات معدنی به کشور/ چالش مدیریت ناکارآمد
به گزارش جهان صنعت نیوز: حالا مدتی است که گفته شده با توجه به همکاری‌های جدید ایران با کشور چین و سند ۲۵ساله می‌توان مشکل کمبود ماشین‌آلات معدنی را حل کرد. اگرچه به گفته معدنکاران، ماشین‌آلات چینی کیفیت ماشین‌آلات کشورهای اروپایی را ندارند اما در حال حاضر در بسیاری از موارد می‌تواند کار آنها را راه بیندازد. در این رابطه رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران با بیان این مطلب که ما باید بتوانیم نیازهای خود را برطرف کنیم و در برهه کنونی ماشین‌آلات چینی می‌تواند موقعیت خوبی را برای ما ایجاد کند، اظهار کرده است که فعلا در بسیاری از موارد مجبور هستیم که از ماشین‌آلات چینی استفاده کنیم و این مساله تا حدودی هم جواب داده است. همچنین چندی پیش بود که سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ از موافقت این کمیسیون برای لایحه بودجه سال آینده با واردات ۱۰ هزار ماشین‌آلات سنگین معادن و راهسازی با تعرفه‌ای که به تصویب هیات وزیران می‌رسد با ارز غیرصادراتی خبر داد.
اما از طرفی کارشناسان معدن باور دارند اینکه معدنکاران را برای تهیه ماشین‌آلات محدود کنیم، ظلم بزرگی است. این مساله منطقی است که در شرایط فعلی کشور و بحران اقتصادی و تحریم‌ها امکان تامین ماشین‌آلات چینی در قبال صادرات نفت برای کشور مناسب‌تر باشد. اما این مساله در شرایطی خالی از اشکال است که در داخل مسوولان جلوی ورود آزاد سایر برندهای ماشین‌آلات معدنی را نگیرند و بگذارند معدنکارانی که توان خرید و تامین ماشین‌آلات برندهای شاخص‌تر و معروف‌تر را دارند بدون هیچ حمایت سوبسیدی ارزی با نرخ ارز آزاد مایحتاج خود را تامین و وارد کنند. همچنین آنها در رابطه با اینکه گفته شده ارز ماشین‌آلات وارداتی غیرصادراتی است، باور دارند که بهتر است مبنای تامین ارز آن با نرخ بازار آزاد و شناور باشد.
اینکه امروز معادن کشور با مشکل تامین ماشین‌آلات روبiرو هستند به دلیل مدیریت غلط، ناکارآمد و استراتژی‌های اشتباه بوده است. این مساله باعث شده که حتی قیمت فروش ماشین‌آلات دست دوم در داخل کشور نیز به بیش از دو برابر آن و در مواردی تا سه برابر میانگین قیمت آن در بازارهای جهانی و منطقه مانند ترکیه و امارات برسد!
در این رابطه سیامک حاج سیدجوادی ضمن ابراز خرسندی از ورود ماشین‌آلات معدنی به کشور به «جهان صنعت» گفت: نیاز معادن کشور به ماشین‌آلات سنگین امری بدیهی و غیرقابل کتمان است. امروز به دلیل ضعف در این حوزه معادن کشور به قبرستان ماشین‌آلات سنگین و آهن‌قراضه تبدیل شده‌اند. طوری که در هر معدن به کرات شاهد این موضوع هستیم و استثنا هم ندارد. بنابراین خبر ورود ماشین‌آلات معدنی بسیار مسرت‌بخش بود.
لزوم مدیریت شایسته
این فعال معدنی با تاکید بر اینکه چنین مساله‌ای باید به درستی مدیریت شود، تصریح کرد: ورود ماشین‌آلات معدنی اتفاقی خوشایند است به شرطی که این مساله به درستی مدیریت شود. به این ترتیب همه چیز به نحوه مدیریت اجرای واردات خودرو بستگی دارد. او همچنین در رابطه با اینکه گفته شده ارز ماشین‌آلات وارداتی غیرصادراتی است، گفت: ترجیحا بهتر است مبنای تامین ارز آن با نرخ بازار آزاد و شناور باشد. البته این مهم به شروطی وابسته است.
او با اشاره به وضعیت مدیریت ناکارآمد در معادن کشور ادامه داد: اینکه امروز معادن کشور با مشکل تامین ماشین‌آلات روبه‌رو هستند به دلیل مدیریت غلط، ناکارآمد و استراتژی‌های اشتباه در گذشته بوده است. این مساله باعث شده که حتی قیمت ماشین‌آلات دست دوم هم لجام‌گسیخته شود. متاسفانه قیمت فروش ماشین‌آلات دست دوم در داخل کشور به بیش از دو برابر آن و در مواردی تا سه برابر میانگین قیمت آن در بازارهای جهانی و منطقه مانند ترکیه و امارات رسیده است! او تصریح کرد: این مساله بیانگر سیاستگذاری و قوانین غلطی است که در گذشته اجرا شده و تا به امروز هم ادامه پیدا کرده است. عدم صدور مجوز ورود، عدم تخصیص ارز توسط بانک مرکزی، مشکلات گمرکات و ورود کالا، عدم مدیریت بر خرید و ورود کالا توسط ارگان‌ها و سازمان‌ها و شرکت‌های متخصص و کارآمد در انتخاب صحیح و نحوه خرید مناسب از جمله این موارد است.
معدنکار را مقید به خرید از چین نکنیم
حاج سیدجوادی در رابطه به این سوال که آیا به عنوان یک معدندار با خرید ماشین‌آلات چینی مشکلی ندارید، گفت: اینکه معدنداران کشور را مقید به خرید ماشین‌آلات چینی و متفرقه و یا ایرانی مثل هپکو کنند، سیاست غلطی است. در واقع باید مسوولان این قدرت را به دست شخص معدندار بدهند که خودش مسیر را انتخاب کند. ورود ماشین‌آلات چینی می‌تواند تا اندازه‌ای برای معادنی که توان مالی و سرمایه‌گذاری بالایی ندارند، مفید باشد اما به شرطی که قیمت آن معقول بوده و همچنین خدمات پس از فروش و تعمیرات و نگهداری و تامین قطعه آن هم در کوتاه‌ترین زمان موجود و منطقی باشد.
این فعال معدنی با بیان اینکه جلوی ورود ماشین‌آلات غیرچینی به کشور نباید گرفته شود، تصریح کرد: در صورتی که قوانین و هزینه‌های واردات منطقی باشند و قیمت‌ها بر خلاف وضعیت کنونی متعادل با بازارهای کشورهای منطقه و خارج از کشور باشند تعادل خود به خود برقرار می‌شود. در این روند معدنداری که بودجه‌اش به ماشین چینی یا مدل کوماتسوی ژاپن یا کاترپیلار نزدیک‌تر باشد همان را انتخاب می‌کند.
او تاکید کرد: این اتفاق مشروط به مدیریت کارآمد است. منظور از مدیریت شایسته این نیست که جلوی ورود ماشین‌آلات کوماتسو و کاترپیلار را بگیریم و تنها ماشین چینی وارد کشور کنیم و آن را هم با قیمت ماشین‌آلات کوماتسو یا کاترپیلار بفروشیم! چراکه با این اقدام نه تنها باری از دوش معدنکار بر‌نداشته‌ایم بلکه عملا باری را هم بر دوشش گذاشته‌ایم.
حاج سیدجوادی با اشاره به تحریم‌ها در کشور ادامه داد: البته این منطقی است که در شرایط فعلی کشور و بحران اقتصادی و تحریم‌ها امکان تامین ماشین‌آلات چینی در قبال صادرات نفت برای کشور سهل‌تر و مناسب‌تر باشد. اما این مساله در شرایطی خالی از اشکال است که جلوی ورود آزاد سایر برندهای ماشین‌آلات معدنی را نگیریم و بگذاریم معدنکارانی که توان خرید و تامین ماشین‌آلات برندهای شاخص‌تر و معروف‌تر را دارند بدون هیچ حمایت سوبسیدی ارزی با نرخ ارز آزاد مایحتاج خود را تامین و وارد کنند. ضمن اینکه ماشین‌آلات چینی را هم باید به قیمتی معقول وارد کنیم و به بازار ارائه دهیم تا در شرایطی که خریداران توان خرید برندهای معروف را ندارند بتوانند دست به ادامه فعالیت بزنند. البته بر اساس تجربه ماشین‌آلات چینی نیاز بیشتری به تعمیر و نگهداری و تعویض قطعات دارند لذا در مدیریت و سیاستگذاری خرید این ماشین‌ها حتما باید امکان ارائه خدمات معقول پس از فروش وجود داشته باشد.
او ادامه داد: امیدواریم شرایط به گونه‌ای نشود که به طور مثال پول پژو یا فیات را از خریدار گرفته و بعد پراید غیراستاندار و ناایمن تحویل دهند. در صورتی هم که تصمیم به خرید پژو یا فیات است شرایطی ایجاد شود که هزینه آن دو تا سه برابر قیمت بازارهای جهانی نباشد تا عملا خریداران را مجبور به خرید همان پراید کنیم.
حاج سیدجوادی با اشاره به مدیریت غلط و قوانین ناپایدار در کشور گفت: گمرک و لزوم گرفتن مجوزات لازم برای ورود ماشین‌آلات شرایط سختی را ایجاد کرده‌اند. به طور مثال معدنداران یک بیل مکانیکی کوماتسو ۴۰۰ مدل ۲۰۱۴ را باید به قیمتی بالاتر از ۹ میلیارد تومان در بازار آزاد کشور خریداری کنند در حالی که قیمت همین دستگاه در خارج از کشور در بازار ترکیه حدودا ۶۰ هزار دلار یعنی کمتر از ۱/۸ میلیارد تومان است. همین طور در مورد لودر کوماتسو خط ۶ مدل ۲۰۱۲ باید گفت که در بازار داخلی به قیمتی بیش از ۱۳ میلیارد تومان ارائه می‌شود در حالی که همین دستگاه در ترکیه یا دوبی قیمتی معادل با ۸۰ هزار دلار یا حد اکثر۲/۵ میلیارد تومان دارد.
این فعال معدنی تاکید کرد: این اختلاف چند برابری باعث ایجاد بحران در تپلید و استخراج معادن کشور و بالا بودن هزینه‌های استخراج و عملا عامل توقف تولید و غیر فعال بودن آنها شده است. بدیهی است که این اختلاف چهار برابری قیمت داخل ایران و خارج از ایران بیانگر ضعف مدیریتی است که معادن کشور را فلج کرده است.
نیاز واقعی معادن به ماشین‌آلات چقدر است؟
چندی پیش بود که معاون امور معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: امروز هیچ منعی برای واردات ماشین‌آلات معدنی توسط هپکو وجود ندارد و مشکل، واردات ماشین‌آلات فرسوده است که قابل قبول نیست. رضا محتشمی‌پور با اعلام اینکه امروز تعداد قابل توجهی از ماشین‌آلات معدن را نیاز داریم که البته آمار ۱۰ هزار یا ۱۲ هزار درست نیست، افزود: نیاز حقیقی بخش معدن دو تا سه هزار دستگاه ماشین‌آلات است.
معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت با بیان اینکه ۶۷ هزار ماشین‌آلات برداشت و حمل در معادن فعال هستند، ادامه داد: از این تعداد ۱۰ هزار دستگاه بالای ۳۰ سال هستند که قابلیت کار ندارند. وی با اعلام اینکه عمر میانگین ماشین‌آلات برداشت و حمل در معادن کشور ۱۸ سال است، اظهار کرد: دلیل افزایش سن ماشین‌آلات معدنی، محدودیت‌هایی است که برای واردات وضع شده و راهکار بهبود این وضع، کاهش موانع واردات است، اما نباید از واردات با پرداخت تسهیلات حمایت کنیم.
حاج سیدجوادی در رابطه با این پرسش که بنا به گفته محتشمی‌پور آمار نیازمندی به ۱۰ هزار یا ۱۲ هزار ماشین معدنی درست نیست و نیاز حقیقی بخش معدن دو تا سه هزار دستگاه ماشین‌آلات است، گفت: کاملا با این نظر مخالف هستم. تنها در رابطه با معادن سنگ‌های ساختمانی کشور که جزو معادن کوچک‌‌مقیاس هستند بر مبنای اطلاعات و آمارهای خود وزارت صمت بیش از ۲۰۰۰ پروانه استخراج و بهره‌برداری صادر شده و متاسفانه بر مبنای اطلاعات ارائه‌شده تعداد واحدهای فعال آن به کمتر از۸۰۰ واحد رسیده است. این به این معنی است که ۶۰ درصد معادن سنگ کشور غیرفعال بوده و تنها ۴۰ درصد فعال هستند.
او ادامه داد: از طرفی ظرفیت استخراج معادن سنگ کشور برای این ۲۰۰۰ واحد ۳۰ میلیون تن برآورده شده که در سال گذشته کمتر از هشت میلیون تن بوده و به عبارتی همین ۴۰ درصد معادن فعال هم با ۳۰ تا ۴۰ درصد پایین‌تر از ظرفیت معدن تولید می‌کنند که یکی از مهم‌ترین دلایل و نواقص آن هم همین نبود ماشین‌آلات معدنی است که اصلی‌ترین آن لودر ۶۰۰ و بیل مکانیکی ۴۰۰ است. به عبارت ساده‌تر معادن فعال سنگ کشور حداقل به ۸۰۰ دستگاه لودر یا بیل نیاز دارند و جهت افزایش ۳۰ تا۴۰ درصدی تولیدشان بیش از ۱۲۰۰ معدن دیگر نیازمند حداقل دو‌لودر و یک بیل هستند که چیزی حدود ۳۶۰۰ دستگاه می‌شود. نهایتا در جمع‌بندی باید گفت که فقط ناوگان معادن سنگ کشور حداقل نیازمند تعدادی بیش از ۴۰۰۰ دستگاه سنگین هستند. حال متوجه می‌شویم که سایر معادن کشور به چه میزان ماشین نیاز دارند. و باید گفت که نیاز معادن کشور در کل بیش از ۲۰ هزار دستگاه سنگین است.
راهکار چیست؟
حاج سیدجوادی ادامه داد: باید راهکاری ایجاد شود که یک معدندار مجبور نباشد برای تهیه یک دستگاه ماشین معدنی به بازارهای ترکیه و شارجه برود. این دستگاه‌ها باید تحت مدیریت یک شرکت یا سازمان متخصص مانند هپکو که تخصص کامل در این زمینه دارد به همراه لوازم یدکی مربوطه به تعداد بالا خریداری شده و وارد کشور شوند. با این روند دیگر نباید شاهد عملیات بوروکراسی طاقت‌فرسای اخذ مجوز ورود و ثبت سفارش و تخصیص ارز و گمرکات باشد و تمام این عملیات توسط تیمی از متخصصان هپکو، صندوق بیمه و بانک صنعت و معدن انجام شود.
در نهایت معدندار هزینه را در داخل کشور پرداخت کند. او ادامه داد: وقتی معدندار ماشینی را به قیمتی بیش از چهار برابر قیمت آن در کشورهای همسایه خریداری می‌کند نیازی به ارز سوبسیدی و تسهیلات ندارد. بنابراین اگر با قیمتی متعادل مثلا ۲۰ تا ۳۰ درصد بازارهای خارج از کشور بتواند کالای مورد نیاز را تامین کند هم نقدی هزینه‌اش را می‌دهد و هم به سرعت ماشین‌آلاتش را تامین می‌کند.
او تصریح کرد: از طرفی هپکو هم در صورتی که مسوولیت خرید و تامین این ماشین‌آلات را با تعداد بالا از تامین‌کنندگان داشته باشد و مسوولیت خدمات تعمیرات و نگهداری و تامین و تعویض قطعات آن را نیز برعهده داشته باشد یقینا بابت این خدمات درآمد خواهد داشت و مشکلاتش تا حدی حل می‌شود و از طرف دیگر امکان ساخت این دستگاه را رفته‌رفته با ساخت قطعات داخلی جایگزین کرده و شاهد رشد و توسعه خواهیم بود.
مافیای واردات ماشین‌آلات
از طرف دیگر یک نماینده مجلس به ضرورت حمایت از هپکو تاکید کرده است. کریمی با تاکید بر اینکه شرکت هپکو ظرفیتی دارد که آن را به اثبات رسانده است، گفت: اعتقاد داریم یک جریان مافیایی در بحث واردات ماشین‌آلات به ویژه در بخش معادن وجود دارد که نان اینها در واردات است و اصرار دارند به هر قیمتی باب واردات را باز کنند.
علی‌اکبر کریمی با تاکید بر اینکه واردات این ماشین‌آلات اجحاف به کشور است، گفت: اگرچه در حوزه راهسازی و عمرانی به واسطه کمبود اعتبارات در سال‌های گذشته روند کاهشی داشته‌ایم و در این بخش تقاضا برای ماشین‌آلات کم است اما در معادن رشد داریم و برای ماشین‌آلات بخش معدن متقاضی وجود دارد.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب وی ادامه داد: مسوولان امر باید به این مساله توجه کنند که ما بخشی از ماشین‌آلات مثل انواع غلتک، گریدر و بیل را سال‌های سال است که می‌سازیم و در برخی محصولات هم که امکان ساخت آن وجود دارد مثل دامپتراک که ماشین‌ها تناژ بالای مورد نیاز در معادن هستند هپکو ورود کرده و قراردادهایی منعقد شده است.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب تصریح کرد: این ظرفیت هست که اگر هپکو را حمایت کنند و موانع پیش‌رو را بردارند همین ماشین‌آلاتی که اگر بخواهند از خارج کشور وارد کنند هر دستگاه حدود یک میلیون یورو برای کشور هزینه خواهد داشت می‌تواند در هپکو به مراتب با قیمت پایین‌تر و ارزان‌تر تولید شود که افزایش تولید ملی و رشد اشتغال را هم در پی خواهد داشت.
کریمی افزود: متاسفانه طی سال‌های گذشته به علت ورود بی‌رویه ماشین‌آلات مستعمل که یکی از موارد قانون معادن این اجازه را داده که ماشین‌آلات زیر پنج سال عمر وارد شود، انواع ماشین‌آلات را بدون اینکه در کشور هیچ‌گونه خدمات پس از فروش و پشتیبانی داشته باشد وارد کرده‌اند و بعد از چند سال از کار افتاده‌اند و به گورستان ماشین‌آلات سپرده شده‌اند.
کریمی خاطرنشان کرد: اعتقاد داریم یک جریان مافیایی در بحث واردات ماشین‌آلات به ویژه در بخش معادن وجود دارد که نان اینها در واردات است و اصرار دارند به هر قیمتی باب واردات را باز کنند.
وی ادامه داد: از طرفی هپکو هم متاسفانه به دلیل مشکلاتی که با آن مواجه بود و در اثر مدیریت‌های ناکارآمدی که بعد از خصوصی‌سازی انجام شد دچار افت شد و اما ظرفیت تولید به صورت بالقوه در هپکو هست و اگر مسوولان امر کمک و حمایت کنند نه اینکه ادعا کنیم تمام نیاز کشور اما بخش عمده‌ای از نیاز کشور به ماشین‌آلات را هپکو تامین خواهد کرد.
این عضو کمیسیون صنایع تاکید کرد: رقم ۱۰ هزار دستگاه برای یک سال رقم نامعقولی است و اساسا نه چنین تقاضایی وجود دارد و نه منابع ارزی برای این کار موجود است.
نماینده اراک، کمیجان و خنداب اظهار کرد: قطعا وقتی ماشین‌آلات راهسازی و معدنی با ارز آزاد قیمت‌گذاری شود یک قیمت بسیار نجومی خواهد شد و با آن قیمت بسیاری از افراد مایل به خرید نیستند و اینکه الان بسیاری به دنبال واردات ماشین‌آلات مستعمل هستند چون توان خرید نو را ندارند به همین خاطر این تصمیم پخته و کارشناسی شده و منطبق با منافع ملی ما نیست و قطعا با این موضوع مخالفت خواهیم کرد.
لینک کوتاه :