تحلیل و بررسی صد شرکت برتر جهان/معجزه بخش خصوصی
به گزارش جهان صنعت نیوز: با بررسی فهرست این شرکت‌ها درمی‌یابیم که مسابقه اصلی میان ایالات متحده آمریکا و چین در جریان است، اما نکته کلیدی این است که هر چند نظام اقتصادی دو کشور مدلی مجزا از یکدیگر داشته به طوری که ایالات متحده نظام اقتصادی بازار آزاد و چین نظام اقتصادی سرمایه‌داری دولتی را دنبال می‌کنند، اما در یک موضوع مشترک هستند؛ اینکه تقریبا تمامی این شرکت‌ها از بخش خصوصی بوده و در یک محیط رقابتی رشد و نمو کرده‌اند.
موضوع مهم بعدی این است که بررسی صد شرکت برتر جهان نشان می‌دهد که دائما رتبه آنها در رنکینگ جهانی جابه‌جا می‌شود. یعنی پویایی و تغییرات سریع جهانی موجب شده که نه به صورت سالانه، بلکه به صورت ماهیانه و حتی هفتگی شرکت‌ها از جایگاه خود نزول کرده و یا چندین پله پیشرفت کنند. به عنوان مثال در تیر ماه امسال رتبه دوم شرکت‌های برتر جهان متعلق به آرامکوی عربستان به ارزش ۹/۱ تریلیون دلار بود؛ اما هشت ماه بعد و با وجود اینکه قیمت نفت به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، اکنون جایگاه دوم متعلق به شرکت مایکروسافت با ارزش بازار ۵/۲ تریلیون دلار بوده و آرامکو به جایگاه چهارم نزول کرده است. یعنی از تیرماه امسال تاکنون ارزش بازار مایکروسافت از ۷/۱ تریلیون دلار به ۵/۲ تریلیون دلار رسیده است.
همین امر نشان می‌دهد که اکنون رقابت به صورت لحظه‌ای در صنعت و اقتصاد جهان جریان دارد و در چنین محیط پویایی، هر میزان عقب‌افتادگی اقتصادی و رشد منفی می‌تواند یک کشور را از گردونه برای سال‌های متمادی خارج ساخته و حتی به کل حذف کند.
موضوع سوم هم که موجب حیرت کارشناسان شده این است که در دوران همه‌گیری کرونا و بحرانی که به واسطه آن گریبانگیر نظام جهانی شد، بسیاری از این شرکت‌ها رشد قابل ملاحظه‌ای کرده و حتی درصد شرکت‌هایی که به باشگاه تک‌شاخ‌ها (افزایش ارزش بازار به بیش از یک میلیارد دلار) اضافه شدند به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است. فارغ از تحلیل‌هایی که این موضوع را ناشی از وجود انحصار اقتصادی توسط کشورهای بزرگ تعبیر می‌کنند، تعداد شرکت‌هایی که رشد کرده‌اند حاکی از این واقعیت است که اقتصاد و تولید جهانی به گونه‌ای به سمت هوشمندی و رقابت گام برداشته که از هر گونه تهدیدی یک فرصت می‌سازد. کافی است این مساله را با بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ یا حتی ۱۹۲۹ میلادی مقایسه کنیم؛ جایی که بحران در اقتصاد آمریکا به سرعت به سایر کشورها سرایت کرده و موجب شد تا بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی ورشکست شده یا حتی از گردونه اقتصاد خارج شوند؛ اما تنها ۱۲ سال بعد با وجود بحران فراگیر کرونا شرکت‌های آمریکایی، چینی و آسیای شرقی نه تنها از این مساله زیانی نصیبشان نشده، بلکه به خصوص در بخش فناوری توانسته‌اند به میزان غیرقابل تصوری ارزش بازار و سرمایه خود را افزایش دهند.
اپل
نگاهی به فهرست شرکت‌های برتر و تحلیل وضعیت آنها می‌تواند به خوبی این مفروضات را اثبات کند. البته هر چند که این فهرست و ارزش بازار دائما در حال تغییر است اما جدیدترین دسته‌بندی از سوی نشریه ویک نشان می‌دهد که جایگاه برترین شرکت همچنان در اختیار اپل با ارزش بازار ۹/۲ تریلیون دلار است؛ ارزشی که چند ماه قبل دو تریلیون دلار بوده و تنها در مدت زمانی کمتر از یک سال ۹۰۰ میلیارد دلار افزایش یافته است. به گفته کارشناسان شیوع همه‌گیری کرونا برای شرکت اپل مانند یک تربوشارژ عمل کرد؛ به طوری که ظرف یک سال ارزش این شرکت یک تریلیون دلار افزایش یافته است. این در حالی است که در سال ۲۰۱۸ ارزش اپل یک تریلیون دلار بود که در سال ۲۰۲۰ به دو تریلیون دلار و در اوایل سال ۲۰۲۲ به نزدیک سه تریلیون دلار رسیده است.
این امر زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم از مجموع تولید ناخالص داخلی ۹۴ تریلیون دلاری جهان، حدود سه تریلیون دلار از نظر ارزش بازار تنها متعلق به شرکت اپل است. از سوی دیگر برآوردها نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی آمریکا در سال گذشته میلادی در حدود ۹/۲۲ تریلیون دلار بوده که ۲۵ درصد اقتصاد جهان را شامل می‌شود.
مایکروسافت
جایگاه دوم شرکت‌ها نیز اکنون متعلق به مایکروسافت با ارزش بازار ۵/۲ تریلیون دلار است. به گفته کارشناسان هر چند که پاییز ارزش سهام این شرکت ۹ درصد سقوط کرده است، اما همچنان با شتاب در حال افزایش ارزش بازار به رقم سه تریلیون دلار است.
آلفابت
در این میان رتبه سوم متعلق به آلفابت یا همان شرکت مادر گوگل با ارزش بازار ۹/۱ تریلیون دلار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، رونق بازار فناوری به واسطه همه‌گیری کرونا، افزایش میزان دورکاری در دوره همه‌گیری و نیز استفاده از فناوری و استراتژی فضای ابری باعث شده که ارزش سهام این شرکت از ابتدای سال ۲۰۲۱ تاکنون ۶۶ درصد افزایش پیدا کرده و از تیرماه که جایگاه پنجم با ارزش بازار ۳/۱ تریلیون دلاری داشته، اکنون با ارزش بیش از ۹/۱ تریلیون دلار در جایگاه سوم برترین شرکت‌های جهان قرار بگیرد.
آرامکو
جایگاه چهارم این فهرست متعلق به شرکت نفتی آرامکوی عربستان با ارزش ۸/۱ تریلیون دلار است. این شرکت بزرگترین شرکت نفتی جهان و نخستین شرکتی است که توانست در سال ۲۰۱۹ به مرز دو تریلیون دلار برسد. اما در طول دو سال گذشته جایگاه خود را به عنوان ارزشمندترین شرکت جهان به غول‌های فناوری آمریکایی داده است. در مورد آرامکو لازم به ذکر است که این شرکت انحصار تولید نفت عربستان را در اختیار داشته و دهه‌هاست که خاندان سعودی با مشارکت سایر کشورها به خصوص آمریکا، سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی را برای توسعه فعالیت‌ها و زیرساخت‌های آن انجام داده‌اند. این شرکت در فهرست صد شرکت برتر جهان از جمله معدود بنگاه‌هایی است که به صورت دولتی اداره می‌شود. در واقع آرامکو نقش معدن گنج را برای خاندان سعودی ایفا کرده و بخش اعظم تولید ناخالص داخلی ۷۴۰ میلیارد دلار عربستان را در بر می‌گیرد. ارزش بازار آرامکو تقریبا ۵/۲ برابر تولید ناخالص داخلی عربستان است. آرامکو همچنین در سال ۱۳۹۸، یک و نیم درصد از سهام خود را به ارزش هر سهم ۸ دلار عرضه کرد و بر این مبنا بود که در حدود ۶/۱ تریلیون دلار ارزشگذاری شد.
در همین رابطه با توجه به رشد ارزش بازار آرامکو، بررسی تولید ناخالص داخلی عربستان از سال ۲۰۱۲ به این سو نشان می‌دهد که میزان آن در بهترین شرایط یعنی سال ۲۰۱۹ به ۷۹۲ میلیارد دلار رسیده و هیچگاه بالاتر از این رقم در طول ده سال گذشته نرفته است؛ امری که به گفته کارشناسان با وجود انحصار بازار نفت، افزایش میزان تولید و فروش به واسطه حذف رقبایی مانند ایران و ونزوئلا همچنان در حصار اقتصاد دولتی و نفتی عربستان قرار داشته و پیش‌بینی‌ها در بهترین حالت در سال جاری میلادی تولید ناخالص داخلی عربستان به ۷۸۰ میلیارد دلار برآورد می‌کند که در این حالت با وجود افزایش قیمت نفت احتمال دارد آرامکو جایگاه چهارم را در فهرست صد شرکت برتر از دست بدهد.
آمازون
جایگاه پنجم برترین شرکت‌ها در حال حاضر متعلق به شرکت آمازون به عنوان یکی از برترین ذی‌نفعان تحولات دیجیتال در طول سال‌های اخیر با ارزش بازار ۷/۱ تریلیون دلار است. هر چند که این شرکت به عنوان یک شرکت چندملیتی شناخته می‌شود، اما برند آن تحت نام آمریکا و متاثر از اقتصاد بازار آزاد است. آمازون از اواسط سال گذشته میلادی تاکنون یک پله از جایگاه خود نزول کرده و به رتبه پنجم صد شرکت برتر رسیده است؛ با این حال ارزش بازار آن تنها در طول هشت ماه از ۳/۱ تریلیون دلار به ۷/۱ تریلیون دلار یعنی بیش از تولید ناخالص داخلی کشورهایی مانند نیوزیلند، فلاند، مجارستان و کلمبیا رشد کرده است.
تسلا
جایگاه ششم از لیست صد شرکت برتر جهان نیز متعلق به تسلاست؛ شرکتی که مالک آن ایان ماسک اکنون ثروتمندترین فرد جهان است و اکنون ارزش بازار آن به ۲/۱ تریلیون دلار می‌رسد. تسلا برای نخستین‌بار در سال گذشته بود که توانست به ارزش بازار یک تریلیون دلاری دست پیدا کند و به واسطه موفقیت در جذب سرمایه‌گذاران گفته می‌شود که به ارزشمندترین شرکت خودروسازی دنیا تبدیل شده است. در واقع به گفته کارشناسان، بازار رقابتی، زنجیره تامین مطلوب و نیز حمایت از حقوق بخش خصوصی به همراه موقعیت مناسب جذب سرمایه‌گذاری سبب شده تا تسلا قادر باشد در ایالات‌متحده در مدت زمانی ۱۲ساله ارزش سهام خود را به بیش از یک تریلیون دلار رسانده و از غول‌های قدیمی خودروسازی مانند جنرال‌موتور و فورد پیشی بگیرد.
فیس‌بوک
جایگاه هفتمین شرکت برتر جهان نیز باز هم متعلق به یک شرکت آمریکایی به نام فیس‌بوک است که اخیرا به متا تغییر نام داده است. در حال حاضر ارزش بازار این شرکت ۸۷۱ میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ امری که در مقایسه با سال گذشته میلادی در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار کاهش داشته است.
برکشایر هاتاوی
رده هشتم متعلق به شرکت برکشایر هاتاوی با مدیریت وارن بافت سرمایه‌دار معروف جهانی است. شرکتی که اکنون طبق گزارش سایت «کمپانی مارکت کپ» ارزش بازارش در حدود ۶۹۹ میلیارد دلار برآورد شده و با ۸۰ شرکت زیرمجموعه خود هلدینگی را تشکیل داده که در زمینه‌های تجاری، انواع بیمه‌ها، انرژی، حمل و نقل ریلی، خدمات مالی، تولید و خرده‌فروشی و عمده‌فروشی فعالیت می‌کند.
نکته قابل توجه این است که این شرکت در اسفند ماه سال گذشته رتبه دهم را با ارزش بازار ۵۸۸ میلیارد دلار در اختیار داشته، ولی اکنون با گذشت کمتر از یک سال توانسته است از شرکت علی بابای چین نیز پیشی بگیرد.
TSMC تایوان
در حال حاضر نیز جایگاه نهم میان صد شرکت برتر جهان متعلق به شرکت TSMC تایوان با ارزش بازار ۶۲۷ میلیارد دلار است. این شرکت در زمینه تولید تراشه‌های نیمه‌هادی الکترونیکی فعالیت داشته و پس از سامسونگ و اینتل، سومین سازنده بزرگ این تراشه‌ها در جهان است. طبق برآوردها اکنون ارزش هر سهم این شرکت در حدود ۱۲۱ دلار بوده و طی روزهای اخیر نیز ارزش سهام آن نزدیک به یک درصد دیگر رشد داشته است. نکته جالب توجه این است که ارزش بازار شرکت TSMC در حدود ۹ ماه قبل ۵۳۴ میلیارد دلار بوده است؛ در واقع مساله همه‌گیری کرونا و نیاز روزافزون به تراشه‌های الکترونیکی که اکنون منجر به بحرانی جهانی در زنجیره تامین خودروسازی‌ها شده، یکی از عوامل مهمی است که این شرکت با فناوری بالا بتواند از جایگاه یازدهم به جایگاه نهم رسیده و تقریبا برای خرید محصولاتش بین شرکت‌های مختلف در جهان نوعی رقابت ایجاد شود. نکته قابل توجه دیگر نیز این است که تولید ناخالص داخلی تایوان در سال گذشته میلادی ۷۸۵ میلیارد دلار برآورد شده و مقایسه تولید ناخالص داخلی این کشور با سهم بازار شرکت TSMC خود گویای اهمیت و مزیت بالای آن در عرصه داخلی و بین‌المللی است. به گفته کارشناسان فراهم شدن محیط داخلی به واسطه قوانین مترقی از مالکیت در تایوان و نیز فراهم شدن زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در تکنولوژی سبب شده که این شرکت به عنوان بخش خصوصی اکنون علیرغم مشکلات بین‌المللی که میان تایپه و پکن در جریان است به جایگاه نهمین شرکت برتر دنیا از لحاظ ارزش بازار دست یابد.
NVDA
پس از این شرکت تایوانی رتبه دهم متعلق به شرکت NVDA آمریکا با ارزش بازار ۶۰۶ میلیارد دلار و ارزش هر سهم ۲۴۳ دلار است.NVDA یکی از بزرگترین شرکت‌ها در زمینه پردازنده‌های گرافیکی و چیپست‌ها برای کامپیوترهای شخصی و کنسول‌های بازی است که تا سال مالی ۲۰۱۷ جایگاه ۵۷۲ در میان شرکت‌های برتر را داشته و در سال ۲۰۱۸ نیز ارزش بازارش تقریبا در حدود ۱۵۵ میلیارد دلار برآورد می‌شد. با این حالNVDA توانسته در طول چهار سال گذشته ارزش خود را بیش از پنج برابر افزایش داده و در جایگاه دهم برترین شرکت‌های جهان قرار بگیرد.
معمای خلق ارزش
پس از ۱۰ شرکت برتری که مورد بررسی قرار گرفت، فهرست سایر شرکت‌ها حاکی از چند نکته مهم است. یکی از نکات با اهمیت همانطور که اشاره شد، جایگاه بخش خصوصی در خلق این ارزش اقتصادی است. مساله بعدی نیز به فراهم شدن محیط مناسب کسب‌و‌کار برای رشد و بالندگی بخش خصوصی بازمی‌گردد. در واقع معجزه بخش خصوصی که از آن یاد می‌شود به همین خلق ارزش بازمی‌گردد؛ یعنی شرکت‌هایی که توانسته‌اند با خلاقیت و فناوری در نهایت به سمت نوآوری گام برداشته و از امکانات و منابع محدود بیشترین ارزش را تولید کنند. اصل اساسی تحقق چنین موضوعی نیز به اقتصاد بازار و عدم دخالت‌های دولتی در سطح تصدی‌گری بازمی‌گردد.
در این رابطه عدم دخالت دولت به معنای غیبت دولت محسوب نمی‌شود؛ حتی مطالعات جدید نیز نشان می‌دهد که بدون یک دولت قوی که توانایی تضمین حقوق مالکیت، تامین امنیت سرمایه‌گذاری و فراهم کردن زیرساخت‌ها داشته باشد، اساسا حرکت در مسیر توسعه امکان‌پذیر نبوده و تنها در موارد نادری به رشدهای مقطعی نه از لحاظ فناوری بلکه از لحاظ کمی ختم می‌شود. در اینجا منظور از دولت، یک دولت باظرفیت است که کاربرد اقتدار مشروع را در اختیار داشته و تنها در نقش ناظر و حامی، تضمین‌کننده حقوق الزام‌آور ظاهر می‌شود.
برندهای معروف
با این مقدمه نگاه به فهرست سایر شرکت‌های صاحب‌نام که در رده‌های بعدی ۱۰۰ شرکت برتر جهان قرار دارند، تقریبا به غیر معدود شرکت‌هایی مانند آرامکو، تمامی مولفه‌های ذکرشده مانند بازار آزاد، عدم دخالت‌های دولتی و تضمین حقوق مالکیت در آنها صدق می‌کند.
در این راستا بررسی سایر برندهای معروف جهانی نشان می‌دهد که به عنوان مثال شرکت تویوتا که امسال برای دومین سال پیاپی توانسته پرفروش‌ترین خودروساز جهان لقب بگیرد، امروز با ارزش بازار ۲۷۳ میلیارد دلار در جایگاه سی‌ام قرار بگیرد. تویوتا همچنین از لحاظ درآمد نیز با ۳۸ میلیارد دلار در جایگاه دهم قرار گرفته و در میان خودروسازان پس از تسلا، پرارزش‌ترین شرکت خودروسازی جهان محسوب می‌شود. این در حالی است که اکنون مرسدس بنز با ارزش بازار ۸۵ میلیارد دلار در جایگاه ۱۸۲ قرار دارد.
همچنین شرکت سامسونگ از کره جنوبی با ارزش بازار ۴۱۹ میلیارد دلار در جایگاه ۱۶ قرار دارد و علیرغم آنکه از ابتدای سال جاری میلادی ارزش بازار آن در حدود هشت درصد افت داشته، اما طبق آخرین صورت مالی درآمد فعلی این شرکت ۵/۴۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که در مقایسه با سال ۲۰۲۰ که ۸۳/۳۰ میلیارد دلار و سال ۲۰۱۹ که ۳۸/۲۵ میلیارد دلار بوده، افزایش چشمگیری داشته است.
رتبه دوازدهمین شرکت متعلق به ویزا با ارزش بازار ۴۹۴ میلیارد دلار است. این شرکت به عنوان یکی از دو شرکت برتر ارائه‌دهنده خدمات کارت‌های اعتباری درآمدی بالغ بر ۵۷/۱۶ میلیارد دلار کسب کرده و بسیار بالاتر از رقبای خود نظیر مسترکارت با ارزش بازار ۳۸۰میلیارد دلار و پی بال با ارزش بازار ۱۵۷ میلیارد دلاری قرار گرفته است. در این رابطه لازم به ذکر است مسترکارت که ارزش بازار آن در حدود ۲۸ درصد افت داشته اکنون در جایگاه ۲۱ صد شرکت برتر قرار داشته و درآمدش نیز ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، امری که نسبت به سال ۲۰۲۰ حدود دو میلیارد دلار افزایش یافته است. این در حالی که شرکت پی‌بال با ۱۵۷ میلیارد دلار ارزش بازار در جایگاه ۸۰ میان ارزشمندترین شرکت‌های جهان قرار دارد.
تفاوت آمریکا با چین
نکته قابل توجه در این رده‌بندی مربوط به شرکت علی‌بابای چین به عنوان یکی از بزرگترین فروشگاه‌های آنلاین جهان است. این شرکت تا کمتر از یک سال پیش با ۶۱۵ میلیارد دلار ارزش بازار در جایگاه نهم قرار داشت؛ اما اکنون جایگاه این شرکت با ۳۳۱ میلیارد دلار ارزش بازار در رتبه بیست و هفتم قرار دارد. برآوردها نشان می‌دهد ارزش بازار این شرکت در طول یک سال گذشته ۵۴ درصد کاهش یافته و به کمترین میزان خود از سال ۲۰۱۶ به این سو رسیده است. در واقع آن نظریه‌ای که برخی از اقتصاددان‌ها مانند دارون عجم‌اوغلو استاد اقتصاد دانشگاه MIT آمریکا مطرح می‌کنند، اکنون در مورد شرکت‌های چینی و به خصوص شرکت علی‌بابا صادق است. این نظریه معتقد است توسعه پایدار در یک نظام اقتصادی و سیاسی باز صورت گرفته و اگر هر یک از این دو مقوله به سمت بسته بودن گرایش پیدا کنند، روند توسعه قابل تداوم نخواهد بود. در واقع طبق این نظریه نظام سیاسی بسته به همراه یک اقتصاد باز مانند چین در نهایت یا منجر به سیطره سیاست بر اقتصاد شده و یا اینکه اقتصاد سبب‌ساز فروپاشی سیاسی خواهد شد. نمونه این مساله در اتحاد جماهیر شوروی نیز صادق بود؛ جایی که تقریبا سه دهه رشد صنعتی قابل ملاحظه داشته و پس از آن روند افولش در یک سیستم اقتصاد دولتی در دهه ۱۹۷۰ میلادی آغاز و در نهایت در ۱۹۹۰ به فروپاشی کامل منجر شد. در اینجا به گفته اقتصاددان‌ها، رشد خیره‌کننده چین نیز می‌تواند در آینده چنین سرنوشتی پیدا کند؛ چرا توسعه پایدار منوط به نوآوری به همراه تخریب خلاق (به عنوان نمونه از بین رفتن برخی مشاغل به واسطه رشد تکنولوژی مانند وضعیتی که اکنون میان آژانس‌های اتومبیل و اسنپ ایجاد شده است) بوده و مطمئنا یک اقتصاد دستوری به واسطه مسائل گوناگون سیاسی و امنیتی، اجازه این تخریب خلاق را سلب کرده و در نهایت نیز از مسابقه تکنولوژی و فناوری باز خواهد ماند.
سایر شرکت‌های چینی
با این حال هنوز شرکت‌های چینی در این مسابقه نفس‌گیر حضوری فعال دارند؛ مانند شرکت Meituan که با ارزش بازار ۱۶۸ میلیارد دلار در جایگاه ۷۳ قرار داشته، ارزش سهامش در سال گذشته میلادی ۲۶ میلیارد دلار بوده و درآمدش نسبت به سال ۲۰۲۰ میلادی سه میلیارد دلار کاهش یافته است. شرکت moutai به عنوان تولیدکننده نوشابه‌های الکلی و غیرالکلی که محبوبیت زیادی در چین دارد، نیز با چنین کاهشی مواجه بوده است. ارزش بازار این شرکت اکنون ۳۷۲ میلیارد دلار است که ارزش آن نسبت به یک سال گذشته بیش از ۱۸ درصد کاهش یافته و آن را در جایگاه ۲۳ در میان ۱۰۰ شرکت برتر قرار داده است.
سایر شرکت‌های آمریکایی
در مورد سایر برندهای معروف که در جهان شناخته‌شده هستند، می‌توان به شرکت غذایی آمریکایی استارباکس اشاره کرد. این شرکت در اسفند ماه سال گذشته با ارزش بازار ۱۲۹ میلیارد دلار در جایگاه ۹۹ قرار داشته، ولی امروز ارزش بازار آن ۱۰۹ میلیارد دلار بوده و جایگاهش نیز ۱۳۱ است. شرکت والمارت هم که با ۲/۲ میلیون نفر بیشترین تعداد کارکنان در جهان را داراست، امروز با ارزش بازار ۳۸۶ میلیارد دلار در جایگاه بیستم قرار داشته و درآمدش نیز در سال گذشته میلادی از ۱۴ میلیارد دلار به ۱۵ میلیارد دلار رسیده است. مک‌دونالد هم با ارزش بازار ۱۹۴ میلیارد دلار در رده شصت و پنجم قرار داشته و درآمدش در سال گذشته ۱۰ میلیارد دلار بوده است. در این میان کمپانی معروف دیزنی با ارزش بازار ۲۵۸ میلیارد دلار و درآمد ۴ میلیارد دلاری در جایگاه سی و پنجم و نتفلیکس هم با ارزش بازار ۱۹۲ میلیارد و درآمد ۶/۶ میلیارد دلاری در جایگاه شصت و هفتم قرار دارد. علاوه بر اینها شرکت نایک با ارزش بازار ۲۳۵ میلیارد و سود ۷/۱ میلیارد دلاری در رتبه ۴۳، کوکاکولا با ارزش بازار ۳/۲۶۳ میلیارد دلار و سود ۱۳ میلیارد دلاری در رتبه ۳۳، IBM با ارزش بازار ۹/۱۲۲ میلیارد دلار و سود ۸/۷ میلیارد دلاری در جایگاه ۱۱۴، adobe با ارزش بازار ۲/۲۴۲ و سود ۸/۵ میلیارد دلاری در جایگاه ۳۹، AT&T با ارزش بازار ۱۷۱ و سود ۳۳ میلیارد دلاری در جایگاه ۷۲ و اوراکل نیز با ارزش بازار ۲۱۹ و سود ۲/۱۱ میلیارد دلاری در جایگاه ۵۵ قرار دارند.
شرکت‌های اروپایی
در این میان شرکت‌های اروپایی نیز وجود دارند، اما تنها از رتبه اول تا بیستم تنها شرکت فرانسوی لویی‌ویتون حضور دارد که با ارزش بازار ۴۱۶ میلیارد دلار در رتبه ۱۷ قرار دارد. از دیگر شرکت‌های اروپایی، کمپانی سوئیسی نستله است که ارزش بازار آن ۳۵۹ میلیارد دلار و درآمد ۶/۱۷ میلیارد دلاری در جایگاه ۲۴ قرار دارد. دیگر شرکت سوئیسی نیز روشه با ارزش ۸/۳۳۲ میلیارد دلار در رتبه ۲۶ قرار دارد. علاوه بر این شرکت نفتی شل هلند با ارزش بازار ۴/۳۲۸ میلیارد دلار در جایگاه ۲۸ و شرکت ASML هلند نیز با ارزش بازار ۳/۲۶۶ میلیارد دلار در جایگاه ۳۱ قرار دارند. همچنین شرکت معدنی BHP استرالیا با ارزش بازار ۸/۲۴۱ میلیارد دلار در رتبه ۴۰، شرکت دارویی Novo Nordisk دانمارک با ارزش بازار ۲۳۰ میلیارد دلار در جایگاه ۴۷، اورِال فرانسه با ۷/۲۲۹ میلیارد دلار در رتبه ۴۸،Accenture ایرلند با ۶/۲۱۹ میلیارد دلار در رتبه ۵۴، شرکت دارویی Novartis سوئیس با ۸/۱۹۲ میلیارد دلار در رتبه ۶۶، آسترازنکای انگلستان با ۶/۱۷۲ میلیارد دلار در رتبه ۷۲، هرمس فرانسه با ۹/۱۵۷ میلیارد دلار در رتبه۷۸، توتال فرانسه با ۹/۱۵۱ میلیارد دلار در رتبه ۸۵، شرکت نرم‌افزاری ساپ آلمان با ۸/۱۵۱ میلیارد دلار در رتبه ۸۶، HSBCبانک انگلستان با ۸/۱۵۰ میلیارد دلار در رتبه۸۹، دیور فرانسه با ۹/۱۴۳ میلیارد دلار در رتبه ۹۴ و شرکت پزشکی Medtronic ایرلند با ۷/۱۳۹ میلیارد دلار در جایگاه ۹۹ قرار دارند.
شرکت‌های آسیایی
در مورد شرکت‌های آسیایی که در میان صد شرکت برتر حضور دارند به غیر از TSMC تایوان، سامسونگ کره، تویوتای ژاپن و برخی شرکت‌های چینی که در بالا مورد بررسی قرار گرفت، می‌توان به بانک و بیمه ICBC چین با ارزش بازار ۲۵۳ میلیارد دلار و جایگاه ۳۷، CATL چین با ارزش بازار ۱/۲۱۷ میلیارد دلار و جایگاه ۵۶، کمپانی برق Reliance هند با ارزش بازار ۲۱۱ میلیارد دلار و جایگاه ۵۷، سی‌ام بانک چین با ارزش بازار ۵/۲۰۳ و جایگاه۵۹،CHCHY بانک چین با ارزش بازار ۶/۱۹۴ و جایگاه ۶۴، شرکت فناوری اطلاعات تاتای هند با ارزش بازار ۳/۱۹۰ میلیارد دلار و جایگاه ۶۸، شرکت بیمه‌ای پینگ‌آن چین با ارزش بازار ۲/۱۵۰ میلیارد دلار و جایگاه ۹۰، شرکت ژاپنی سونی با ارزش بازار ۲/۱۴۶ و جایگاه ۹۲ و شرکت نفتی پتروچینا با ارزش بازار ۲/۱۴۰ و جایگاه ۹۸ اشاره کرد. در این میان در قاره آمریکا نیز دو بانک کانادایی رویال بانک و TD هم به چشم می‌خورند که هر یک به ترتیب با ارزش بازار ۳/۱۶۳ و ۱۵۱ میلیارد دلار در رتبه‌های ۷۴ و ۸۷ قرار دارند.
رتبه از نظر تعداد کارکنان
همچنین از نظر تعداد افراد شاغل در شرکت‌ها نیز «والمارت» آمریکا با ۲/۲ میلیون نفر رتبه اول، آمازون آمریکا با ۲۷/۱ میلیون نفر رتبه دوم، وولکس واگن آلمان با ۶۶۲ هزار و ۶۵۳ نفر رتبه سوم، شرکت حمل و نقل فدکس آمریکا با ۵۷۲ هزار نفر رتبه چهارم، DHL آلمان با ۵۶۵ هزار نفر رتبه پنجم، Compass Group بریتانیا با ۵۴۸ هزار نفر رتبه ششم،United Parcel Service آمریکا با ۵۴۰ هزار نفر رتبه هفتم، Accentureایرلند با ۵۳۷ هزار نفر رتبه هشتم، فروشگاه‌های زنجیره‌ایKroger آمریکا با ۵۰۰ هزار نفر رتبه نهم و Home Depot آمریکا نیز با حدود ۵۰۰ هزار شاغل در رتبه دهم بیشترین تعداد کارکنان قرار دارند.
رتبه از نظر سود خالص
از نظر میزان سود خالص نیز شرکت‌های آرامکوی عربستان، هولدینگ برکشایر هاتاوی آمریکا، اپل، آلفابت (گوگل)، مایکروسافت، سافت‌بانک ژاپن، فیس‌بوک، بیمه پینگ‌آن چین،HCL هند و سامسونگ کره در رتبه‌های یک تا ده در سال گذشته میلادی قرار دارند.
زمینه فعالیت شرکت‌ها
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد از ۱۰۰ شرکت برتر جهان ۲۰ شرکت در زمینه تکنولوژی، ۱۷ شرکت در زمینه خدمات به مشتریان، ۱۴ شرکت در زمینه مالی، ۱۶ شرکت در زمینه درمانی، پنج شرکت در زمینه انرژی، ۹ شرکت در زمینه صنعت، هفت شرکت در زمینه مخابرات و دو شرکت نیز در زمینه تهیه مواد اولیه فعالیت می‌کنند.
تعداد شرکت‌ها از نظر کشورها
در این میان رقابت تنگاتنگ در میان ۲۰ شرکت برتر میان آمریکا و چین همچنان قرار داشته که برآوردها نشان می‌دهد از تیرماه امسال تاکنون دو شرکت چینیTENCENT و علی‌بابا از رتبه‌های هفتم و نهم به جایگاه یازدهم و بیستم و هفتم سقوط کرده‌اند. بنابراین مطابق به روزترین آماری که وب‌سایت «companiesmarketcap» ارائه داده است، اکنون از میان ۱۰۰ شرکت برتر جهان از لحاظ ارزش بازار ۶۱ شرکت متعلق به آمریکا، ۱۲ شرکت چین، پنج شرکت فرانسه، سه شرکت انگلستان، سه شرکت سوییس، سه شرکت هلند، دو شرکت ژاپن، دو شرکت هند، دو شرکت کانادا، دو شرکت ایرلند و یک شرکت نیز متعلق به کشورهای تایوان، کره‌جنوبی، استرالیا، دانمارک، آلمان و عربستان‌سعودی است.
ما در کجا قرار داریم؟
با بررسی صورت گرفته، حال این سوال مهم مطرح می‌شود که جایگاه ایران در خلق چنین ارزشی در اقتصاد جهانی کجاست؟ از ۵۹۲۲ شرکت برتر در جهان که ارزش بازار آنها روی هم رفته ۹۳ تریلیون و ۶۷۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود، نامی از شرکت‌های ایرانی نبوده و یا اگر وجود دارد ما از آن بی‌اطلاع هستیم.
دلیل این موضوع چه چیزی می‌تواند باشد؟ آیا ایران منابع لازم، نیروی انسانی کارآمد و امکانات فنی برای قرار گرفتن در این فهرست را ندارد؟ مطمئنا پاسخ به این سوال خیر است چرا که می‌دانیم از این سه منظر ما یکی از کشورهای غنی محسوب می‌شویم؛ با این حال فرآیند چند دهه گذشته نشان می‌دهد علیرغم هزینه‌های فراوان و امکانات انسانی و فنی که در کشور وجود داشته، ما از مسابقه اقتصاد جهانی باز مانده و زنجیره توسعه خود را تکمیل نکرده‌ایم. از دلایل این وضعیت از میان دلایل و مولفه‌های متعددی که می‌تواند داشته باشد، شاید یکی از مهمترین‌ها به موضوع نامشخص بودن فرمان اقتصادی در ایران ربط داشته باشد؛ اینکه هنوز مشخص نیست روند اقتصاد ما دولتی است، یا بازار آزاد یا تلفیقی از اینها یا هیچ‌کدام. چرخه معیوبی که امکانات و سرمایه‌های ما را در خود بلعیده و افق‌های سیاستگذاری اقتصادی را یک‌به‌یک به شکست کشانده است. مثال واضح این مساله برنامه بیست ساله افق ۱۴۰۴ است که به گفته خود مسوولان کشور، حتی به اهداف اولیه آن نیز نزدیک نشده و اگر بخواهیم به مفاد مندرج در آن برسیم، شاید ۵۰ تا ۶۰ سال زمان لازم باشد.
مولفه مهم دیگر عدم بهره‌گیری از دانش، تجربه و قابلیت‌هایی است که در بخش خصوصی کشور به عنوان موتور پیشران توسعه وجود دارد؛ بخشی که از یک‌سو در رقابت نابرابر اقتصادی با دولت قرار دارد و از سوی دیگر انباشت چالش‌ها سبب شده تا یا به صورت منفعل و به دور از نوآوری ناچار به فعالیت باشد یا اینکه سرمایه و دانش خود را به خارج از کشور برای بالندگی منتقل کند؛ در این رابطه شاید تحلیل دکتر محسن رنانی استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان به اختصار بیانگر وضعیت بخش خصوصی و محیط کسب‌و‌کار داخلی ما باشد؛ جایی که می‌گوید: هوا، نور و آب آستانه توسعه، عدم دخالت نهادهای حاکمیتی در اقتصاد، تمکین مقامات به قانون و شکل‌گیری نهادها و سازمان‌های بلندمدت است که موجب جوانه زدن بذر توسعه می‌شود.
در واقع ثبات بلندمدت نهادهای عمومی قواعد بازی در جامعه را تثبیت می‌کند و ثبات بلندمدت سازمان‌های خصوصی نیز موجب تداوم بازی و انباشت یادگیری و تکثیر انواع سرمایه‌ها در جامعه می‌شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :