پیشنهادهایی برای بودجه‌ریزی ایران
محمد صادق جنان صفت *
درد بزرگ و زخم کهنه لایحه‌های بودجه از دوردست تا امروز آزمندی سازمان‌های خرج و نیز خشکسالی منابع درآمدی بوده و هست که در ته‌خط برداشت از منابع بانک مرکزی به شکل‌های گوناگون انجام شده و این راه توازن بودجه به تورم دامن می‌زند و شهروندان را به خاک سیاه می‌نشاند. با توجه به برخی از اعداد و ارقام بیرون آمده از سوی کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ می‌توان فهمید که روند کسری بودجه ادامه دارد و برخی از منابع درآمدی دولت مثل برداشت از حساب توسعه ملی و نیز درآمد احتمالی از مسیر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شده است و روزگار شهروندان از دوسو بدتر می‌شود. شهروندان از یک‌سو با افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید روبه‌رو می‌شوند و از سوی دیگر دولت قصد دارد از هر جنبنده‌ای در ایران که فعالیت اقتصادی دارد مالیات بیشتری بگیرد. چه باید کرد؟ پیشنهاد نگارنده این است که وظیفه قانونی و اختیار بودجه‌ریزی سالانه از سازمان برنامه و بودجه به این دلیل که چشم‌انداز و برآوردی از میزان درآمدهای واقعی و حتمی کشور ندارد گرفته شده و سازمان بودجه‌ریزی به وزارت اقتصاد منتقل شود که بتواند مطابق با برآوردهای درآمدی که در اختیار دارد هزینه‌ها را نیز تعیین کند. اگر این اتفاق بیفتد شاید مجادله‌ها بر سر ارقام بودجه کاهش یابد و وزارت اقتصاد با انسجام بیشتری بودجه‌ای متعادل تنظیم کند. این کار یک بار در دوره پیش از انقلاب رخ داد و نتایج آن چندان هم بد نبود. پیشنهاد دیگر این است که اعضای کمیسیون لایحه بودجه در مجلس در جریان بودجه‌ریزی در کنار و همراه کارشناسان و بودجه‌ریزان قرار گیرند و هر تصمیمی می‌خواهند بگیرند در همان مرحله بگیرند و دولت را از سردرگمی و بی‌برنامگی پس از ارائه لایحه به مجلس خارج کنند. در صورتی که این اتفاق بیفتد و به اصلی محکم تبدیل شود اختلاف‌های مجلس و دولت کاهش می‌یابد و دردسرها کمتر خواهد شد.
کشورها و دولت‌ها بودجه‌ریزی می‌کنند تا شهروندان بدانند هر واحد پولی که به دولت می‌دهند چگونه و در کجا و برای چه هدفی و با چه میزان بهره‌وری هزینه می‌شود اما شوربختانه در ایران بودجه را یک قربانی می‌دانند که هر نهادی زور بیشتری به کار می‌گیرد که از این قربانی سهم بیشتری بردارد.
لینک کوتاه :