نشانه‌های رسیدن به مرحله نهایی
به گزارش جهان صنعت نیوز: مثلا این را ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در تازه‌ترین نشست خبری خود گفته:«ارزیابی ما این است که در میانه مرحله نهایی مذاکرات هستیم؛ مذاکراتی پیچیده با تمامی طرف‌های توافق. ما در یک مقطع تعیین‌کننده قرار داریم تا به طور قطعی بتوانیم تصمیم بگیریم که بازگشت متقابل به پایبندی به برجام در دسترس است یا خیر. ما همچنان بر این باوریم که بازگشت متقابل به برجام بهترین راه برای اعمال مجدد محدودیت‌های قابل راستی‌آزمایی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران است اما اکنون در مرحله حساسی هستیم، چراکه ممکن است این پنجره به زودی بسته شود.»
تاکید او بر کم بودن زمان درحالی است که جن ساکی، سخنگوی کاخ‌سفید با بیان اینکه «تمرکز ما روی حصول توافق با ایران قرار دارد» گفته: «ما از فرصت تعامل مستقیم با ایران حمایت می‌کنیم.» وی در عین حال گفته که «اگر در هفته‌های پیش‌رو به توافق نرسیم، ادامه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران به گونه‌ای است که بازگشت به برجام را برای ما غیرممکن می‌کند.»
این رویکرد طرف آمریکایی درحالی است که اینجا در ایران هم بر مواضع پیشین اصرار می‌شود. مصاحبه اخیر حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان با فایننشال‌تایمز و اصرار بر موضوع اخذ تضمین و ارائه راهکاری مبنی بر صدور بیانیه از سوی کنگره هم مصداق این مدعاست.
فضاسازی علیه توافق خوب
اینکه طرف آمریکایی چقدر از شروط ایران را پذیرفته و یا ایران چقدر خواسته‌های خود را با آنها منطبق کرده، هنوز معلوم نیست اما برخی رسانه‌ها در این بیان گزارش‌هایی داده‌اند که حداقل طرف ایرانی تایید نمی‌کند.
مثلا رویترز مدعی شده که به سند ۲۰ صفحه‌ای توافق احیایی برجام دست یافته و توضیح هم داده با این توافق ایران کاهش سطح غنی‌سازی تا پنج درصد و تبادل زندانیان با اروپا و آمریکا را در ازای آزادسازی ۷ میلیارد دلار پول‌های بلوکه شده خود در کره‌جنوبی خواهد پذیرفت و لغو تحریم‌های نفتی هم می‌ماند برای یک بازه زمانی گام‌به‌گام ۳ ماهه! در این گزارش ادعا شده بود که تحریم‌های برجامی همزمان با امضای توافق تعلیق خواهد شد و آمریکا هم مثل مرتبه قبل هر چند ماه یک‌بار این معافیت را تمدید می‌کند!
آنچه در این گزارش آمده است با آنچه ایران تاکنون به صراحت گفته از زمین تا آسمان فاصله داشت و دیدیم که خیلی زود هم از سوی مقامات مسوول رد شد. در همین راستا سعید خطیب‌زاده در صفحه توئیتر خود نوشت: «انتشار اطلاعات نادرست در پوشش گزارش‌دهی رسانه‌ای کاری خطرناک است. توافق نهایی برای صدور مجوز بازگشت آمریکا به برجام با گزارش بی‌منبع تحریف‌شده‌ای که شایعه‌سازی کرده است، بسیار متفاوت خواهد بود. با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی، باید منتظر تحریف‌های بیشتری بود.»
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز توئیت کرد: «با نزدیک‌تر شدن به توافق بر سر احیای برجام، مخالفان توافق هسته‌ای در فضای عمومی بیش از پیش فعال می‌شوند تا جو ناسالمی پیرامون مرحله نهایی مذاکرات وین ایجاد کنند.»
جعفر قنادباشی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر مسائل بین‌المللی نیز این‌گونه گزارش‌ها را فضاسازی رسانه‌ای می‌داند. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این باره گفت: «به طور معمول در جریان مذاکرات یا مسائلی که برای کشورها حساس است، گزارش‌ها و اخباری منتشر می‌شود که گفته می‌شود، بر اساس اطلاعات به بیرون درز کرده، نوشته شده است. این اخبار عموما با هدف و گرایش خاصی برای تاثیرگذاری بر روند مذاکرات منتشر می‌شود چون آنها -این گزارش‌ها را به فرض اینکه واقعا اخباری درز کرده باشد- اهداف خود را دارند و این خیلی روشن است چون اگر بنا بر اطلاع‌رسانی باشد، حتما طرفین توافق کرده و نهایتا یک گزارشی آماده و منتشر می‌شود.»
وی افزود: «درباره هدف از انتشار این گزارش‌های اخیر اما چند احتمال وجود دارد. یکی از اهداف احتمالی مخدوش کردن مذاکرات است.
مثلا رژیم صهیونیستی که به صورت مشهود در عرصه رسانه‌ای فعال است و علاقه ندارد که مذاکرات به نتیجه برسد، آنها آشکارا تلاش می‌کنند که بر مذاکرات تاثیر منفی بگذارند. دیگر هدف احتمالی نیز این است که بر ذهنیت افکار عمومی ایران تاثیر گذاشته و این تصور را ایجاد کنند که ایران در این مرحله دست برتر را ندارد یا نتایجی حاصل شده که مثبت نیست. هدف دیگر آنها هم می‌تواند این باشد که به نوعی سنجش افکار عمومی کنند. یعنی افکار عمومی ایران را با توجه به واکنش‌هایی که در فضای رسانه‌ای می‌بینند، بسنجند و بر اساس آن تصمیمات بعدی را بگیرند.»
قنادباشی تاکید کرد: «در واقع مسلم است که اهدافی مغایر با منافع ایران در ورای این اطلاع‌رسانی‌ها وجود دارد.»
پیشرفت و جدیت
این فضاسازی‌ها اما از امیدواری به حصول توافق نکاسته است. وزیرخارجه کشورمان در آخرین اظهارنظر خود گفته که «ما رسیدن به یک توافق خوب را در دسترس می‌دانیم و ابتکارات و پیشنهادات عملی، سازنده و مثبت ایران راه را برای رسیدن به چنین توافقی هموار کرده است.»
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز درباره پیشرفت حاصل‌شده در مذاکرات به خبرگزاری فرانسه گفت «پیشرفت قابل توجهی» در هفته گذشته در مذاکرات وین انجام شده است که باعث می‌شود در صورتی که ایران «جدیت نشان دهد» توافق ظرف چند روز امکان‌پذیر به نظر برسد. به گفته او، «اگر ایران جدیت نشان بدهد، ما می‌توانیم و باید ظرف چند روز به تفاهمی در زمینه بازگشت دوجانبه به اجرای کامل برجام دست یابیم». این سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا افزود: «اما هر چیزی فراتر از آن، احتمال رسیدن به یک توافق را به خطر می‌اندازد.»
این موضع آمریکایی‌ها در حالی است که ایران هم قصد عقب‌نشینی از مواضع خود را ندارد. ایران بدون لغو تحریم، راستی‌آزمایی و اخذ تضمین تن به توافق نخواهد داد. آن‌طور هم که گفته شده، چالش اصلی در مرحله فعلی اخذ تضمین است که به باور برخی کارشناسان راهکار قانونی ندارد. برخی دیگر اما پیشنهاد امیرعبداللهیان یعنی بیانیه کنگره را کارساز می‌دانند.
مثلا قنادباشی بیانیه سیاسی کنگره را تضمین به حساب می‌آورد. او با تاکید بر اینکه «درست این است که ما مطالبات خود را به طور کامل در مذاکرات مطرح کرده و پافشاری کنیم و تا حد ممکن هم عقب‌نشینی نکنیم» گفت: «اینکه ما از ابتدا خودسانسوری کرده و از مواضع خود عقب بنشینیم، درست نیست.
مساله دیگر اما این است که خواسته و مطالبه ما از این مذاکرات باید منطبق با قانون و اصول بین‌المللی باشد که در این مورد هم منطبق است.
رف آقای امیرعبداللهیان مبتنی بر نقش پارلمان‌ها در تصویب مفاد توافق است و قصد این است که مذاکرات در حد یک وعده توخالی نماند و به نوعی مورد تایید و تصویب کنگره قرار بگیرد. این یک خواسته اصولی است و به نوعی می‌تواند ما را وارد عرضه تضمین کند. در واقع یک راه قانونی برای گرفتن تضمین از آمریکایی‌ها می‌تواند این باشد.»
وی افزود: «مساله مهم این است که این بیانیه به معنی تایید توافق از طرف دستگاه قانونگذاری آمریکا باشد، اگر به این معنا باشد خیلی مهم است و می‌توان گفت که نه رییس‌جمهور بلکه دستگاه قانونگذاری آمریکا این توافق را پذیرفته است. اما اگر یک بیانیه معمولی باشد به اندازه کافی اعتبار قانونی نخواهد داشت.»
بیانیه یا تعهد اخلاقی
رامین مهمانپرست، سخنگوی پیشین وزارت خارجه اما نگاه دیگری دارد. او در این باره به «جهان‌صنعت» گفت: «آمریکایی‌ها درباره این موضوع عکس‌العمل نشان داده و اعلام کردند که برجام یک تفاهم سیاسی است و تفاهم سیاسی هم خیل قابل تضمین از طریق بیانیه و… نیست. ضمن اینکه ترکیب کنگره به نحوی است که ممکن است اصلا در مسیر صدور بیانیه حرکت نکنند.»
وی افزود: «بنابراین بیشترین مساله جنبه تعهد اخلاقی پیدا کرده و اینکه در افکار عمومی مشخص شود، طرف آمریکایی تعهداتی را برای یک توافق دوطرفه می‌دهد اما ممکن است که در عمل به آن تعهدات پایبند نباشد. ارکان موجود در آن کشور هم ممکن است در راستای زیرپا گذاشتن تعهدات اقدامات مختلفی را دنبال کنند.»
مهمانپرست درباره اینکه با در نظر گرفتن همه اخبار و مواضع اعلامی می‌توان به حصول توافق امید داشت یا خیر؟ گفت: «منافع کشورهای مختلف از جمله منافع ما حکم می‌کند که هر چه سریع‌تر به توافق دسترسی پیدا کنیم اما شرط توافق هم این است که طرفین احساس کنند منافع مورد نظر آنها تامین می‌شود. بنابراین موضوع کشور ما روشن است و به دنبال اجرای تعهدات خود هستیم، کما اینکه قبلا هم بودیم. تنها شرط ما این است که طرف مقابل هم به تعهدات خود عمل کند. یعنی ما خواهان یک توافق خوب هستیم.»
وی افزود: «طرف مقابل هم به دلایل مختلف مجبور هستند که به توافق دسترسی پیدا کنند چون این یک آزمون برای آنهاست تا نشان دهند که از طریق گفت‌وگو و مذاکرات سیاسی می‌توان برخی بحران‌ها را کنترل کرد، منتها چون ناقض توافق قبلی هم خودشان بود، یک بار دیگر در مرحله آزمایش قرار گرفته‌اند و باید تلاش کرده و نشان دهند که به تعهدات خود به نحوی پایبند می‌مانند که توافق تداوم یابد. بر این اساس از آنجا که هر دو طرف به خاطر شرایطشان خواهان رسیدن به توافق هستند، امیدواری بسیار است لذا اگر کشورهای غربی قدری از زیاده‌طلبی‌های خود دست بردارند، امکان رسیدن به نقطه مطلوب و توافق وجود دارد.»
لینک کوتاه :