توهم نفتی
به گزارش جهان صنعت نیوز: تازهترین اخبار برجامی اما نشان از آن دارد که با وجود امیدهای فراوان به رفع تحریم ، بیم آن می‌رود که در سال‌های نه چندان دور سایه تحریم بار دیگر بر سر اقتصاد ایران بیفتد. دو روایت مثبت روزهای اخیر یکی انجام مذاکره برای آزادشدن دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی و دومی نهایی شدن گام‌های طرفین ایرانی و غربی برای دستیابی به توافق بوده است. روایت منفی ماجرا اما آن است که به دلیل فشارهای وارده از سوی کنگره، دولت بایدن قادر نخواهد بود در خصوص عدم بازگشت تحریم‌ها در سال‌های آینده به ایران تضمین دهد. با توجه به آنکه این دو روایت عدم قطعیت‌ها در خصوص آینده اقتصادی ایران را تشدید می‌کند، تحلیلگران بر ضرورت بهره‌گیری از فرصت پیش آمده برای پایان دادن به چرخه معیوب اقتصادی تاکید می‌کنند. اگرچه در نگاه دولتمردان رفع تحریم تنها به افزایش فروش نفت فرو کاسته می‌شود، اما به نظر می‌رسد اقتصاد ایران برای عبور از بحران‌های انباشت شده سال‌های اخیر نیازمند فضاسازی برای تقویت روابط با جامعه جهانی است.
در روزهای اخیر اخباری که از برجام به گوش می‌رسد بیشتر شده است. به نظر می‌رسد طرفین مذاکره‌کننده نسبت به توافق خوش‌بین هستند و از همین روست که از نهایی شدن گام‌های احیای برجام سخن می‌گویند. تازهترین خبرهایی که از وین منتشر شده نیز همین مساله را تایید می‌کند.
پیرو این اخبار نیز مقامات داخلی نسبت به آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی ابراز امیدواری کرده‌اند. مصطفی قمری‌وفا، مدیرکل روابط‌عمومی بانک مرکزی در این خصوص می‌گوید: «برگزاری مذاکرات ایران و کره‌جنوبی در سئول برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدودشده ایران. این منابع مالی از چهار سال پیش به بهانه تحریم‌ها در دو بانک کره‌جنوبی مسدود شده است. ایران در این فرصت بر رفع محدودیت غیرقانونی از منابع ارزی بلوکه‌شده خود در کره‌جنوبی تاکید کرد.» در روزهای اخیر نیز رسانه‌های کره‌جنوبی از برنامه این کشور برای ازسرگیری واردات نفت از ایران پس از سه سال وقفه خبر دادند. بنابراین تا اینجای کار خبرهایی که از نتایج مذاکرات به گوش می‌رسد مثبت و امیدوارکننده است. اما این پایان ماجرا نیست. آنطور که از شنیده‌ها برمی‌آید، نزدیک به ۲۰۰ نفر از نمایندگان جمهوریخواه کنگره آمریکا در نامه‌ای به جو بایدن رییس‌جمهوری دموکرات کشورشان با هراس از هرگونه توافق احتمالی با ایران هشدار دادند هر گونه توافق هسته‌ای احتمالی با ایران بدون تایید کنگره به سرنوشت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دچار خواهد شد. در این نامه با هشدار علیه توافق هسته‌ای دیگری بدون تایید کنگره آمده است که هرگونه توافق با ایران به همان سرنوشت توافق ۲۰۱۵ دولت باراک اوباما دچار خواهد شد که در دولت دونالد ترامپ لغو شد.
در این نامه خطاب به بایدن آمده که اگر بدون تایید رسمی کنگره، توافقی را با ایران امضا کنید، این توافق موقت و غیرالزام‌آور خواهد بود و به همان سرنوشت برجام دچار خواهد شد. بنابراین فضای مذاکرات آنچنان که به نظر می‌آید امیدوارکننده نیست. اما راه‌چاره چیست؟ به نظر می‌رسد مقامات ایران در برهه کنونی به دلیل انباشت مشکلات و چالش‌های اقتصادی به دنبال راهی برای تامین مالی می‌گردند. از همین رو می‌توان گفت که اصلی‌ترین خواسته مقامات ایران در زمان فعلی این است که توافق بتواند راهی برای افزایش فروش نفت برای آنان باز کند حال آنکه سال‌هاست دولت‌ها وعده کاهش وابستگی به نفت را یدک می‌کشند و عنوان می‌کنند که اقتصاد قرار است از مسیر صادرات غیرنفتی اداره شود.
بدیهی است اقتصاد ایران به چیزی بیشتر از صادرات نفت نیاز دارد و از همین رو مذاکره‌کنندگان ایرانی باید از فرصتی که پیش روی کشور قرار داده شده در جهت برداشته شدن فشارهای اقتصادی استفاده کنند. هرچند درآمدزایی از محل فروش نفت یک امر بدیهی است که بعد از رفع تحریم خود به خود اتفاق می‌افتد اما نیاز اصلی و حقیقی اقتصاد ایران این است که بتواند با جامعه جهانی ارتباط برقرار کند و از مواهب و ظرفیت‌های آنان استفاده کند. به نظر می‌رسد اگر برجام احیا شود اولین بازاری که از آن تاثیر بپذیرد بازار ارز باشد، کما این که در روزهای اخیر نیز و با انتشار اخبار مثبت، دلار بار دیگر روند نزولی به خود گرفته و به نیمه کانال ۲۶ هزار تومان بازگشته است. بدیهی است افزایش فروش نفت نیز می‌تواند تحولاتی در وضعیت عمومی اقتصاد ایجاد کند. اما اگر نگاه بلندمدت داشته باشیم باید بپذیریم که اقتصاد نیازمند جذب سرمایه و بهره‌گیری از فرصت همکاری با شرکای خارجی است در غیر این صورت هرگونه توافقی نیز قادر نخواهد بود زمینه‌ساز عبور از بن بست‌های کنونی باشد.
لینک کوتاه :
