برای فرار دیر شده است

فرزاد کاویان‌نژاد *

بخش خصوصی در ایران همیشه مظلوم بوده است. رانت نصیب نورچشمی‌های سیاسیون است و بدنامی‌اش به صنعتگران و تجار شریف بخش خصوصی می‌رسد. در تصمیم‌گیری‌ها، حتی وقتی که مدیران حاکمیتی شعار حمایت از تولید می‌دهند منافع و مصالح واقعی بخش خصوصی آخرین چیزی است که مورد توجه قرار می‌گیرد. بار گرداندن چرخ‌های زنگ‌زده اقتصاد، از مسوولیت تامین معاش نیروی کار تا مواجه شدن با مخاطرات سیاسی و حقوقی در فضای آشفته کسب‌وکار، از تنگنای تامین مالی در اقتصاد بیمار کشور تا دشواری‌های تحریم در فضای بین‌المللی، همه و همه بر دوش فعالان اقتصادی بخش خصوصی است و در نهایت هم در بخش بزرگی از روایت‌های رسمی و غیررسمی از فضای اجتماعی و اقتصادی کشور از این گروه به عنوان افراد سودجو و بی‌ملاحظه و ابن‌الوقت یاد می‌شود.

 همه آنچه ذکرش رفت، مشکلات و مصائب بخش خصوصی در ایران است اما مظلومیت واقعی این تلاشگران اقتصاد را وقتی درک خواهید کرد که نگاهی به وضعیت اداره اتاق بازرگانی بیندازید که قرار بوده و هست که پارلمان و خانه بخش خصوصی ایران باشد. در قریب به یک دهه مدیریت رییس فعلی اتاق بازرگانی بر پارلمان بخش خصوصی، این مجموعه در حالی که باید بار مشکلات فعالان اقتصادی را بر دوش می‌کشیده همزمان گرفتار یک الگوی مدیریت دولتی تمام‌عیار بوده که اثرات آن در جای‌جای ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی قابل مشاهده است.

بی‌توجهی نسبت به استفاده شایسته از ظرفیت‌های حقوقی و مالی و عملیاتی اتاق برای تامین منافع فعالان اقتصادی، بی‌عملی و کاهلی در برقراری ارتباط با دولت و مجلس، که چه‌بسا حاصل کهولت رییس اتاق بوده، و اشغال جایگاه‌های مدیریتی حساس در سازمان اجرایی اتاق توسط مدیران بازنشسته دولتی با وجود مخالفت‌های پنهان و پیدای هیات نمایندگان و هیات رییسه با این موضوع، تنها گوشه‌ای از حاکمیت تفکر دولتی بر خانه بخش خصوصی در دوران مدیریت جناب آقای مهندس شافعی است. ‌امروز هم که عاقبت آقای شافعی در پی سخنان جنجالی و پرحاشیه‌شان در مورد نمایندگان مردم در مجلس از سمت ریاست اتاق بازرگانی ایران استعفا کردند در این استعفا نیز می‌توان ردپای همان مدیریت دولتی را مشاهده کرد که مهم‌ترین ویژگی‌اش گریز از پاسخگویی و مسوولیت‌پذیری است. در یکی از سخت‌ترین شرایط اقتصادی ۳۰ساله اخیر، اتاق بازرگانی با ساختاری فربه و فاقد کارایی، به لطف رفتار نسنجیده ریاست اتاق، خشم و عناد مجلس را هم به جان خریده و در این وانفسا واکنش آقای رییس پس از بازگشت از گشت‌وگذارهای خارجی و داخلی یک کلمه است: استعفا!

اتاق بازرگانی در طول بیش از یک قرن حیات خود هرگز همچون امروز در معرض تهدید نبوده. شرایط دشوار داخلی و خارجی در اقتصاد، قطع درآمد اتاق از طریق مصوبات بودجه ۱۴۰۱، تضعیف شأن و جایگاه اتاق در چشم دولت و مجلس همه و همه شرایطی را برای پارلمان بخش خصوصی ایجاد کرده است تا ادامه انجام وظیفه آن به مشاور سه قوه و صدای رسای بخش‌خصوصی مستقل با تردیدهای جدی مواجه باشد و این تردیدها می‌تواند مسیر بررسی قانون اتاق را به سمتی ببرد که اساس و فلسفه وجودی آن مورد تهدید قرار بگیرد. امروز اگر فعالان اقتصادی بخش خصوصی به خود نیایند و سرنوشت خانه‌شان را خود به دست نگیرند و ریاست اتاق را در برابر وضعیت ایجاد‌شده ملزم به پاسخگویی ننمایند دیگران پشت درهای بسته برای آینده اتاق تصمیم خواهند گرفت و آتیه‌ای برای اقتصاد ایران ترسیم می‌کنند که در آن جایگاهی برای بخش خصوصی و پارلمان آن به شکل فعلی وجود نداشته باشد.