کلیات طرح صیانت از فضای مجازی تصویب شد/تولد دوباره یک تحدید!
به گزارش جهان صنعت نیوز: از همان ابتدای مطرح شدن این طرح انتقادات زیادی به آن وارد شد از جمله اینکه این طرح باعث محدودیت در کسبوکار در فضای مجازی و نقض حقوق شهروندی و حریم خصوصی می‌شود، اما هر بار مدافعان آن اعلام می‌کردند که طرح تغییر کرده است. طرح صیانت نسخه‌های مختلفی داشته و آخرین نسخه آن مربوط به ویرایش نهم بهمن ماه است. این نسخه تفاوت چندان زیادی با نسخه پنجم دی‌ماه ندارد و یک سری کلمات در آن حذف و یک سری کلمات نیز در بندهای مختلف به آن اضافه شدند. در این تغییرات جدید نهادهای مختلف برای انجام امور گوناگون این طرح مشخص شده‌اند و مجازات‌های سنگین‌تری برای بخش لو رفتن داده‌ها در نظر گرفته شده است. در طرح جدید نقش‌های کوچکی برای برخی نهادها در نظر گرفته شده تا احتمالا این انتقاد که قدرت وزارت ارتباطات و سایر دستگاه‌ها با اجرای این طرح کاهش پیدا می‌کند، جواب داده شود. همچنین به نظر می‌رسد با کلمات بازی شده و به جای عبارت‌هایی همچون کاهش پهنای باند، اعمال خط‌مشی ترافیک جایگزین شده است. با این حال تنها چند هفته به پایان سال ۱۴۰۰ باقی مانده مشکل اینترنت بیشتر از چند ماه گذشته نمود پیدا کرده است. حالا بیشترین مشکل در کاهش کیفیت اینترنت کشور روی سرویس‌های خارجی مانند «اینستاگرام»، «واتس‌آپ»، «تلگرام» و حتی به گفته برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی روی «کلاب‌هاوس» دیده می‌شود.
از سویی بر اساس گزارش مشترک پلتفرم مدیریت شبکه‌های اجتماعی «Hootsuite» و شرکت تبلیغاتی «We Are Social» موسوم به «جهان دیجیتال ۲۰۲۲» که اخیرا منتشر شد، ۹۴/۷۱ میلیون نفر در ایران از اینترنت استفاده می‌کنند و ضریب نفوذ اینترنت در ایران حدود ۱۰/۸۴ درصد جمعیت کل ارزیابی می‌شود. نسبت به سال گذشته میلادی ۸۵۴ هزار کاربر جدید به تعداد استفاده‌کنندگان از اینترنت اضافه شده که بنا به آمار کلی حدود ۲/۱ درصد افزایش را نشان می‌دهد. حدود ۱۱۹ میلیون سیم‌کارت فعال در ایران وجود دارد که بر اساس تعداد کل جمعیت کشور، ضریب نفوذ ۱۰/۱۳۹ درصدی را می‌توان مشاهده کرد. این تعداد با اضافه شدن ۷/۲ میلیون سیم‌کارت نسبت به سال گذشته میلادی، ۳/۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد. همچنین حدود ۷۰/۴۷ میلیون نفر در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند که به این ترتیب ضریب نفوذ ۸/۵۵ درصدی را نشان می‌دهد.
طرح صیانت چندین هفته است که عملا آغاز شده است
در همین راستا دکتر روح‌الله مهرجو پژوهشگر حوزه اجتماعی به «جهان‌صنعت» گفت: بحث در خصوص صیانت از اینترنت از مرداد امسال بر سر زبان‌ها افتاد. بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نخستین جلسه بررسی «طرح صیانت» که در اواخر مهر سال جاری برگزار شد، از نحوه طرح اطلاع‌رسانی این طرح انتقاد کردند به طوری که مطرح شد قرار نیست پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام بسته شود و مجلس تنها به دنبال رفع خلأ قانونگذاری در این حوزه است تا مردم بتوانند پیگیر حقوق خود در فضای مجازی باشند. برخی افراد نیز تحت فضاسازی گروه‌های خاص و فشارهای خارج از کشور که گفته می‌شود قرار است پلتفرم‌ها بسته شود قرار نگیرند. گرچه این قانونگذاری در جهت رسیدگی و سالم‌سازی فضای مجازی مطرح شد. وی ادامه داد: همه به این امر واقف هستند که بخش عمده‌ای از زندگی مردم در فضای اینستاگرام دنبال می‌شود، اما قانونگذاری لازم هم مورد توجه است. بررسی این طرح تا به امروز متوقف شد، اما امروز کمیسیون مشترک «طرح صیانت از کاربران فضای مجازی» در جلسه خود به کلیات این طرح که هدفش محدودتر کردن اینترنت است رای مثبت داد. البته نباید نادیده گرفت که بسیاری از کاربران اینترنت معتقدند این طرح چندین هفته است که عملا آغاز شده و سرعت اینترنت به شدت کاهش یافته است.
او افزود: دود و آسیب اجرایی شدن طرح صیانت، بیشتر در چشم کسانی می‌رود که در این روزها در شرایط سخت اقتصادی از راه شبکه‌های اجتماعی کسب درآمد می‌کنند. از سوی دیگر گزارش‌ها نشان می‌دهد که هنوز سرویس‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی نمی‌توانند جایگزین خوبی برای وسایل جمعی کنونی مردم باشند، زیرا نه زیرساخت مناسبی دارند و نه کیفیت و سرعت قابل توجهی. طرح بحث‌برانگیز صیانت از حقوق کاربران اینترنت یا همان محدودسازی اینترنت که از چندی پیش در مجلس کلید خورد از همان روزهای ابتدایی با موجی از انتقادات همراه بود. قرار است دسترسی به شبکه‌های اجتماعی خارجی را محدود کند و اینگونه، کسب‌وکارهای بسیاری از کندی اینترنت و فیلترینگ احتمالی متضرر خواهند شد. در برابر عده‌ای دیگر که به طور قطع از موافقان اجرای چنین طرحی هستند آن را محدودکننده نمی‌دانند و معتقدند حتی ظرفیت اشتغالزایی بیشتری را فراهم می‌کند. موافقان این طرح هرگونه محدودسازی دسترسی کاربران به فضای مجازی را تکذیب کرده‌اند و تاکید دارند که این طرح صرفا به دنبال ساماندهی فضای مجازی و صیانت از حقوق کاربران است. استفاده از به‌روزترین اطلاعات و خبرها، فضای آموزشی، کسبوکار و درآمد اقتصادی از جمله مواردی است که در این سال‌ها با اینترنت انجام می‌گیرد.
بعد از یک سال از «اینستاگرام» و «گوگل» چیزی باقی نخواهد ماند
مهرجو در ادامه گفت: نخستین ایرادی که به این طرح گرفته می‌شود مبهم و کلی بودن آن است. مجلس در تلاش است تمام آنچه که باید برای فضای مجازی در نظر گرفته شود، از چگونگی فعالیت کاربران، امنیت اطلاعات، چگونگی خدمات‌رسانی پیام‌رسان‌ها و سرویس‌دهنده‌های اینترنتی خارجی و داخلی، نوع فعالیت مسوولان در فضای مجازی، فروش فیلترشکن، فعالیت کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و… را تنها در یک قانون بگنجاند، این موضوع به کلی شدن و مبهم شدن قانون منجر شده است. به غیر از این، مورد دیگری که به ابهامات افزوده است، تلاش طراحان این طرح برای قرار دادن آن زیر اصل ۸۵ قانون اساسی است. براساس اصل ۸۵ قانون اساسی مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند، اما در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل ۷۲ به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌کند، به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. او افزود: برخی کارشناسان ارتباطات معتقدند بر اساس این طرح از تمام پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی چون اینستاگرام، تلگرام، واتس‌آپ و حتی گوگل بعد از یک سال اثری باقی نمی‌ماند. کافی است نگاهی به ماده ۲۷ طرح یادشده بیندازیم تا بفهمیم بعد از یک سال از اینستاگرام، گوگل و… چیزی باقی نخواهد ماند.
وی در پایان گفت: بخش زیادی از کاربران یا کسب‌وکارهای خود را با همه‌گیری کرونا به فضای مجازی و اپلیکیشن‌های خارجی بردند یا از همان ابتدا کسب‌وکاری را در این فضا برای خود تعریف کرده بودند و اینگونه یک‌شبه، ماه‌ها تلاش این کاربران نابود خواهد شد و جز خسران و ضرر همیشگی مردم و نادیده گرفته شدن حقوق شهروندان در فضای امنیتی حاکم بر فضای مجازی، دستاوردی نخواهد داشت، زیرا در فرآیند تدوین طرحی برای سامان‌بخشی فضای مجازی که تاکنون پنج بار متن طرح تغییر کرده است، همچنان نگاه مجلس یا در حقیقت اقلیتی از نمایندگان مجلس، تاکید بر محدودسازی شبکه‌های مجازی خارجی و ایجاد رانت برای پلتفرم‌های مجازی داخلی است که تجربه چند سال اخیر نشان‌دهنده عدم استقبال کاربران ایرانی به سبب ضعف امنیتی و تکنولوژیکی آنها بوده است.
آسیب بزرگی را در این حوزه شاهد خواهیم بود
همچنین کیوان نقره‌کار کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» گفت: این طرح از مدت‌ها پیش مورد تایید قرار گرفته و این جلسات صرفا جنبه نمادین دارد. به هر حال این طرح، بر تمامی امور مختلف در کشور تاثیرگذار است. زمانی که چنین طرحی به این سرعت تصویب می‌شود و ما اطلاعی از اینکه آیا زیرساخت‌های لازم را داریم یا خیر، نگرانی‌های زیادی را نزد کارشناسان و مردم به وجود می‌آورد. وی در ادامه گفت: وقتی که هر نهادی پاسخگویی شفاف نداشته باشد، در نتیجه مخاطبان آن می‌توانند هر نوع برداشتی را داشته باشند. وقتی وزارت ارتباطات به عنوان متولی این حوزه یا شورای عالی فضای مجازی پاسخگوی کاهش سرعت اینترنت نیست، می‌توانیم گمانه‌زنی کنیم که عامل اصلی کاهش سرعت اینترنت، آزمایش‌هایی است که روی طرح صیانت انجام می‌شود.
مشاور اسبق پروژه شبکه ملی اطلاعات ادامه داد: در این چند سال نتوانستیم جایگزین درستی را به مردم معرفی و اطمینان‌سازی کنیم. این جایگزین‌ها از لحاظ فنی هم نتوانستند نمره قابل قبولی بگیرند. صرفا هزینه‌هایی برای آن شده است ولی در نهایت عموم مردم از خدمات آنها ناراضی بودند. به نظر من آسیب بزرگی را در این حوزه شاهد خواهیم بود. او افزود: ای‌کاش که سرمایه‌گذاری‌های خود را روی سرویس‌دهنده‌های داخلی قرار می‌دادیم و آنها را به استانداردهای بین‌المللی می‌رساندیم و بعد از آن طرح صیانت را اجرا می‌کردیم.
وی در پایان گفت: دوستانی که طرح صیانت را اجرا می‌کنند این نکته را در نظر بگیرند که به هر حال اگر به جای سرمایه‌گذاری روی چنین پروژه‌هایی روی فرهنگ‌سازی مردم کار شود، خیلی بهتر جواب می‌دهد. من هم به شخصه امیدی به اینکه طرح صیانت آنچه آرزوی دوستان است را برآورده کند، ندارم. چون تکنولوژی همیشه ممکن است برگ جدیدی را رو کند که ما به آن فکر نکرده‌ایم.
ظرفیت ما متناسب با رشد مصرف بالا نرفته است
همچنین امیر شکاری کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» گفت: در کشور ما چند اتفاق همزمان در حال رخ دادن است که می‌تواند روی سرعت اینترنت تاثیرگذار باشد. جنس کاهش سرعت اینترنت برای همه یکسان نیست. واقعیت این است که ما چند سالی است که به دلیل تحریم‌هایی که وجود داشته، ظرفیت‌هایمان متناسب با رشد مصرف بالا نرفته است. هرچه می‌گذرد استفاده مردم از اینترنت افزایش پیدا می‌کند و این به معنای این است که ما باید زیرساخت‌ها و ظرفیت‌هایمان را افزایش دهیم. به هر حال ما از گذشته به واسطه بحث فیلترینگ و طرح صیانت غیر از ظرفیت محدود شبکه‌ها، پایش‌هایی هم روی شبکه‌ها انجام می‌دهیم. این پایش‌ها خودشان ظرفیت‌های بسیاری را مصرف می‌کنند.
وی در ادامه افزود: متاسفانه در کشور ما فضاهای خاکستری حاکم است. فضای خاکستری یعنی نه قانونی داریم که اجازه فعالیت در آن وجود داشته باشد و نه ابزاری داریم که اجازه منع داشته باشد. نمونه‌ای از آن هم فیلترشکن‌ها است. فیلترشکن‌ها قانونا منع شده‌اند ولی مردم از آن استفاده می‌کنند. به نظر من این طرح هم یک فضای خاکستری را ایجاد می‌کند.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :