آنچه که بر حقوق صنفی روزنامه‌نگاران گذشته
محمد بلوری *
تصمیم مقامات دولتی و امنیتی در مورد ممنوعیت چهار روزنامه‌نگار از فعالیت در امور صنفی قلم‌به‌دستان مطبوعات، با اعتراض گسترده خبرنگاران و روزنامه‌نگاران روبه‌رو شده است.
در جریان این اعتراض‌ها ۱۷۰ روزنامه‌نگار و خبرنگار با انتشار بیانیه‌ای در مطبوعات و دیگر رسانه‌های جمعی دخالت نهادهای غیرصنفی و امنیتی در نهاد صنفی روزنامه‌نگاران را محکوم کرده‌اند و خلاف آزادی بیان و قانون اساسی می‌دانند. یکی از روزنامه‌نگارانی که از طرف مقامات وزارت کار فاقد صلاحیت برای عضویت در هیات مدیره آینده شناخته شده، رییس هیات‌مدیره فعلی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران است که در اعتراض به تصمیم وزارت کار از ریاست هیات‌مدیره فعلی استعفا کرد.
سه تن از خبرنگاران خانم‌ها نفیسه زارع‌کهن، اعظم ویسمه و آقای پژمان موسوی منتخب مجمع عمومی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران برای حضور در هیات‌مدیره بودند که مقامات امنیتی صلاحیت آنان را برای حضور در هیات‌مدیره این انجمن رد کرده‌اند و نمی‌توانند در یک فعالیت صنفی شرکت کنند. در حالی که امور صنفی خارج از محدوده سیاسی است. اما چگونه سندیکای خبرنگاران و نویسندگان مطبوعات که حامی پرقدرت در حفظ حقوق صنفی خبرنگاران بود با تدبیر سیاستمدارانه و مصلحت‌اندیشانه دولتمردان و به ناحق تعلیق شد و به جایش انجمن‌های صنفی پا گرفتند و به این ترتیب قدرت یکپارچه و کارگشایی قلم‌به‌دستان مطبوعات در استیفای حقوق صنفی‌شان از بین رفت در حالی که امروزه به گفته دوستان مطبوعاتی‌ام دولتمردان درباره خواسته‌های صنفی همکاران تره هم خرد نمی‌کنند!
سال ۱۳۴۱، ۴۰ تن از روزنامه‌نگاران در نشستی که در پارک‌شهر داشتند، طرح ایجاد سندیکای خبرنگاران و نویسندگان مطبوعات را پی‌ریزی کردند که در همان سال نخستین مجمع عمومی این سندیکا با شرکت ۹۲ عضو تشکیل شد و پس از تصویب اساسنامه، دبیر و هیات‌مدیره دوره اول را انتخاب کردند، سپس دعوت‌نامه‌ای برای همکاران مطبوعاتی فرستاده شد که با حضور تمامی خبرنگاران سندیکا شکل گرفت.
البته در آغاز، دعوت خبرنگاران با مخالفت شدید کارفرمایان روبه‌رو شد و حتی عباس مسعودی مدیر روزنامه اطلاعات خبرنگاران را تهدید کرد که هر کس از شما می‌خواهد عضو سندیکا بشود، اخراج خواهد شد.
خبرنگاران با شنیدن این تهدید یک‌باره از جا بلند شدند و گفتند: ما هم کار نمی‌کنیم و به این ترتیب بچه‌ها در روزنامه‌ها ایستادگی کردند. هرچند طبق اساسنامه، هدف سندیکا افزایش سطح فرهنگ و دفاع از حیثیت روزنامه‌نگاری و بهبود شرایط کار خبرنگاران از لحاظ اقتصادی بود. در پایان دوره اول سندیکا هیات‌مدیره هشت اصل را که به نظام مطبوعات معروف شد به تصویب رساند. در دوره‌های مختلف هرچند کارشکنی‌هایی علیه سندیکا جریان داشت اما فعالیت‌ها ادامه داشت تا اینکه اقداماتی اساسی به نفع خبرنگاران شد و از طرف سندیکا «هیات داوری» شکل گرفت به این نحو که با شکایت یک خبرنگار، مدیر یا سردبیر روزنامه محل کار او به سندیکا دعوت می‌شد تا در رفع شکایت خبرنگار اقدام شود. یادآوری می‌کنم همه ۴۰۰ خبرنگار و نویسنده شاغل در مطبوعات عضو سندیکا شده بودند و این قدرت جمعی سندیکا مدیران مطبوعات را ناگزیر می‌کرد که تن به تصمیم این نهاد صنفی بدهند. ضمنا هم اعضای سندیکا مشمول قانون کار شده و از مزایای قانونی از جمله بازنشستگی استفاده می‌کردند و حقوق و مزایای خبرنگاران با تایید سندیکا تعیین می‌شد. سندیکا ضمنا «صندوق رفاه» ترتیب داده بود که نوعی بیمه را برای خبرنگاران برقرار می‌کرد. همچنین از نظر مسکن، زمین مورد نیاز برای احداث ۱۲۰ دستگاه آپارتمان فراهم شد که «کوی نویسندگان» نام گرفت که این آپارتمان به اقساط در اختیار خبرنگاران قرار گرفت.
موضوع مهم دیگر برای سندیکا تهیه و تدوین طرح طبقه‌بندی مشاغل با تعیین حداقل حقوق خبرنگاران بود که برای انجام این منظور کمیته‌هایی جهت همکاری با وزارت کار تشکیل شد و با مخالفت مدیران به سرانجام نرسید.
مرجع رسیدگی به شکایات خبرنگاران وزارت کار بود اما از نظر جنبه‌های سیاسی، وزارت اطلاعات و ساواک دخالت می‌کردند. اما در سال ۵۷ با متوقف کردن فعالیت سندیکاها قدرت صنفی روزنامه‌نگاران بین انجمن‌های صنفی تقسیم و تضعیف شد.
* روزنامه‌نگار پیشکسوت
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :