تبعات اقتصادی جنگ روسیه در اوکراین
ولی‌اله آقایارزاده *
پس از آنکه به دستور رییس‌جمهور روسیه حمله به اوکراین آغاز شد، قیمت هر بشکه نفت برای اولین بار در هفت سال گذشته به بیش از ۱۰۰ دلار رسید و قیمت هر بشکه نفت‌خام برنت نیز به بیش از ۱۰۱ دلار افزایش یافت. حمله روسیه به اوکراین بازارهای بورس آسیایی را نیز تحت تاثیر قرار داد به طوری که شاخص بورس سهام هنگ‌کنگ بیش از سه درصد سقوط کرد و ارزش روبل روسیه حدود هشت درصد کاهش یافت. بورس مسکو نیز تمامی معاملات خود را به حالت تعلیق درآورده است. بازارهای مالی روسیه در چند روز گذشته در نتیجه حمله به اوکراین به شدت سقوط کرده‌اند و این روسیه است که امروز باید منتظر برخورد اتحادیه اروپا از یک سو و آمریکا از سوی دیگر به عنوان بازیگران اصلی اقتصادی این میدان باشد، چراکه حمله نظامی روسیه به اوکراین باعث سقوط ارزش بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال و بورس‌های مختلف کشورهای جهان شده است.
قیمت بیت‌کوین نیز با اوج گرفتن جنگ روسیه و اوکراین به عنوان رایج‌ترین ارز دیجیتال کاهش یافت و به پایین‌ترین سطح قیمت در هفته‌های اخیر رسیده است. ارزش سهام بورس آسیا و اقیانوسیه از جمله بورس توکیو و شانگهای نیز پس از دستور پوتین به نظامیان روسیه جهت حمله در مناطق شرق اوکراین به شدت سقوط کرد. تشدید اختلافات میان غرب و روسیه بر سر مساله اوکراین که باعث شد تحریم‌های شدیدی را علیه مسکو به دنبال داشته باشد، می‌تواند بر اقتصاد آسیا به ویژه منطقه اوراسیا تاثیرات زیادی داشته باشد. از مناطقی که بیشترین آسیب را در نتیجه اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه متحمل می‌شوند منطقه اوراسیا به ویژه کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند که در‌هم‌تنیدگی اقتصادی فراوانی با روسیه دارند. به استناد آمارها روسیه در میان شرکای اصلی در اوراسیا همچنان بالاترین سهم را به خود اختصاص داده است و ۱۳۵ میلیون دلار از کل صادرات خود به اوراسیا را انجام داده و پس از آن ارمنستان با ۶۰، قزاقستان با ۳۸، قرقیزستان با ۱۸ و بلاروس با ۵ میلیون دلار در ردیف‌های بعدی قرار دارند.
پنج کشور روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان اعضای اتحادیه اوراسیا را تشکیل می‌دهند. نگاهی به تاریخ نشان می‌دهد هسته اولیه شکل‌گیری اتحادیه اقتصادی اوراسیا براساس رویکرد روس‌ها برای حفظ نفوذ نسبی خود از نظر اقتصادی و سیاسی به کشورهای مستقل شده از شوروی سابق باز می‌گردد. در این دوره زمانی مسکو تمام تلاش خود را کرد تا با ایجاد شرایط خاص پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی برای حفظ جایگاه خود در اوراسیا موقعیتی برتر فراهم کند که در این امر هم در این سال‌ها موفق بوده است. بنابراین چنانچه تحریم‌های جدی علیه روسیه اعمال شود، به طور غیرمستقیم بر حجم مبادلات تجاری و اقتصادی اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و حتی اتحادیه اروپا نیز تاثیر می‌گذارد. گفتنی است اتحادیه اروپا یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری- اقتصادی اتحادیه اقتصادی اوراسیا به شمار می‌آید. به عبارت دیگر اقتصادهای کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اتحادیه اروپا از لحاظ تاریخی مکمل یکدیگر هستند. صادرات فناوری‌های عالی از اتحادیه اروپا برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و صدور ثابت منابع انرژی مانند نفت و گاز و منابع معدنی از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای اتحادیه اروپا بسیار مهم است. تاثیرات جنگ روسیه و اوکراین بر اقتصاد بازارهای بورس اصلی آسیا از جمله شانگهای که در واقع از بزرگ‌ترین بورس‌های قاره و حتی به نوعی دومین بورس جهان نیز به شمار می‌رود، طی این چند روز از بحران سیاسی و نظامی اوکراین تاثیر منفی گرفته است.
سهام بورس شانگهای همچنان در حال کاهش است و در عین حال بورس شنژن نیز با کاهش مواجه شده و گویا کار خود را با این شرایط پایان خواهد داد. قیمت ارزهای دیجیتال نیز در بازارهای ویژه آسیا که تحت تاثیر بازار ارزهای دیجیتال در قزاقستان در آسیای مرکزی قرار دارند با در گرفتن جنگ میان روسیه و اوکراین کاهش یافته و به پایین‌ترین قیمت در روزهای اخیر رسیده است. بورس قزاقستان شاید با طولانی شدن زمان جنگ موقعیت خود را در بین بورس‌بازان منطقه آسیای مرکزی از دست بدهد و باز این موضوع به اتحادیه اوراسیا لطمه خواهد زد. ارزش سهام بورس آسیا و اقیانوسیه از جمله بورس توکیو نیز پس از دستور پوتین برای حمله نظامی روسیه به اوکراین سقوط کرد. اگرچه تا همین چند روز پیش بورس هند از این بحران در شرق اروپا تاثیر چندانی نپذیرفته بود اما با جنگ میان روسیه و اوکراین بورس هند نیز ریزش کرد و شاخص‌های سهام در این کشور قرمزپوش شدند.
مساله این است که ورود کشورهای دیگر از جمله اتحادیه اروپا و آمریکا نه به عنوان میانجیگر و کمک به اتمام جنگ و کمک به زنان و کودکان بی‌دفاع که در معرض حمله تانک‌ها و موشک‌های شلیک‌شده قرار دارند، بلکه به عنوان تحریک‌کنندگان طرفین جنگ خانمانسوز برای مردم اوکراین بوده، مردمی که تا چند روز قبل به زندگی عادی خود می‌پرداختند و امروز نگران فردای خود هستند. به امید پایان جنگ که در آن مردمی که هیچ نقشی در آن ندارند باید تاوانش را بدهند.
* کارشناس اقتصادی
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :