و اینک نوبت عاشقی در میانه دود و باروت
دکتر صلاح‌الدین هرسنی *
زمانی لئون تولستوی خالق شاهکار «جنگ و صلح« از عاملی به نام عامل «ایکس» نام برده بود که موجب می‌شد ارتشی با نفرات و تجهیزات کمتر بر ارتشی با نفرات بیشتر و تجهیزات مدرن‌تر غلبه کند. تولستوی در بررسی‌های بعدی خود، تلاش زیادی به عمل آورد تا برای عامل مجهول خود نامی پیدا کند، اما او چون نتوانست نام خاصی برای آن بیابد، آن را «روح ارتش« نام نهاد و اذعان داشت: ارتشی که از این عامل تهی شده باشد، همانند جمهوریت و دولتی است که روح از آن خارج شده است. بنابراین طبق نظر ونگره تولستوی، روح و روحیه قوی می‌تواند به مثابه موتور محرکه یک ارتش ضعیف باشد. ولی پس از تولستوی نویسندگانی همچون «مانسون باینس» و «منگلسدورف» نشان دادند عاملی که تولستوی از آن تحت عنوان عامل «ایکس» و «روح ارتش» نام برده است، همان روحیه است که نقش پراهمیتی در پاسداری یک ارتش در برابر دشمنانش دارد. هر یک از نویسندگان مذکور درصدد برآمدند تا تعریفی موجز از روحیه به دست دهند. باینس روحیه را آمادگی کامل، قاطعانه و فداکارانه افراد برای انجام ماموریت‌های سخت و دشوار نظامی تعریف کرده است. پیش از او نیز «گرینکر» روحیه را به عنوان مجموعه نیروهای روانی درون یک گروه رزمی می‌دانست که اعضای آن گروه را برای رزم سرسختانه برمی‌‌انگیزد. «مورون» نیز بر این باور بود که زمانی می‌توان اعضای یک یگان را باروحیه تلقی کرد که آنان بدون ترس از مجازات، خود را برای رویارویی با مرگ مهیا سازند.
در شرایط حاضر عاملی را که تولستوی نامش را «ایکس» می‌دانست و «باینس و منگلسدروف» از آن به روح ارتش نام برده‌اند، ارتش اوکراین و رهبرش یعنی ولودیمیر زلنسکی آن را «نوبت عاشقی» یعنی همان وصلت و ازدواج در میانه دود و باروت نام نهاده و نشان داده است که می‌توان برای تضعیف و فروپاشی روحیه ارتش یکدست مسلحی چون روسیه و تضعیف روحیه رهبر صلح‌گریزی چون ولادیمیر پوتین به کار برد و میدان جنگ را از رهگذر آن به واترلویی تبدیل کرد که ماجراجویانی چون ناپلئون در آن غرق شده بودند. آری، برای ارتشی چون اوکراین که فاقد کمترین تجهیزات دفاعی و حتی رفاهی است و در شرایط خاصی یک جنگ نابرابر و غیرمتوازن بر او تحمیل شده است، اقدام به ابتکارات می‌تواند روحیه ارتشی را بالا ببرد. محققا این ابتکارات یعنی نیاز‌های روانی- زیستی از منظر استراتژیک نوعی مکانیسم دفاعی محسوب می‌شود و اساسا چنین مکانیسم‌هایی با توجه به توانایی‌ها، ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها انتخاب می‌شوند. حال اگر به این ابتکارات شوق و حمیت، دیسیپلین وظیفه‌شناسی و انضباط، اعتماد به نفس، لجستیک مناسب و رهبری کاریزما افزوده شود، دیگر نباید نگران شکست بود. اینکه شکست یا پیروزی و شاید فرسایشی شدن یکی از نتایج محتوم در هر جنگی است و قاعده حاکم بر هر جنگ اساسا مبتنی بر قاعده حاصل جمع جبری صفر خواهد بود تردیدی در آن وجود ندارد، اما اصل خودباوری و روحیه بالا قدرت تخریب‌کنندگی بالاتری از کروز‌ها، کاتیوشاها و شلیک تانک‌ها و بانکر باستر‌ها را داراست.
در این ارتباط شنیده و گفته شده است که خانم لیسی‌یا و والری از کندک ۱۱۲ دفاع اراضی ارتش در خط مقدم جنگ اوکراین با هم ازدواج کردند. این ازدواج در شرایطی رقم خورده که جنگ خونین در اوکراین وارد دوازدهمین روز خود شده و ارتش روسیه پیشروی فزاینده‌ای داشته است. عکس‌های این مراسم هم‌اینک در حالی که عروس در حال لبخند زدن است و دست شوهرش یعنی آقای والری را نیز به دستش گرفته، در شبکه‌های مجازی در حال ترند شدن است. این ازدواج زمانی می‌تواند به عنوان یک ابتکار و عاملی همچون عامل «ایکس» تولستوی و روحیه ارتش «مانسون باینس» و «منگلسدورف» و «گرینکر» و «مورون» عمل کند که بحران اوکراین نخواهد برنده‌ای داشته باشد و آنجاست که حال و روز و وضعیت ولادیمیر پوتین دیدنی خواهد بود.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :