خودسوزی یک کودک‌همسر دیگر/ قانون بازدارنده نیست
به گزارش جهان صنعت نیوز: براساس گزارش‌ها این دختر ۱۷ساله ساکن شهرستان خاش واقع در استان سیستان‌وبلوچستان بود و مدتی قبل با وجود میل باطنی‌اش به عقد مردی که فاصله سنی زیادی با او داشت، درآمد. او از زندگی مشترکش ناراضی بود و بر اساس شنیده‌ها از سوی شوهرش تحت اذیت و آزار قرار گرفته بود و در این شرایط روز چهارشنبه گذشته دست به خودسوزی زد. به گفته یکی از اهالی خاش یکی از دلایل خودسوزی عدم حمایت خانواده دختر در برابر خشونت‌های شوهر بوده است. دختر ۱۷ساله خاش در حالی خود را به آتش کشید که بنا به گفته منابع محلی، در دی‌ماه نیز یک دختربچه ۱۶ساله دیگر از اهالی شهرستان دلگان این استان در اعتراض به ازدواج ناخواسته و زودهنگام خود را به آتش کشید.
این در حالی است که سعیده خاشی کنشگر اجتماعی در سیستان‌وبلوچستان از تولد ٢۴۸ کودک از دختربچه‌های ١٠ تا ١۴ ساله در سیستان‌وبلوچستان فقط در ۱۴۰۰ خبر داده است. بر اساس گزارش‌ها استان سیستان‌وبلوچستان رتبه سوم کودکهمسری در ایران را دارد، آن هم در شرایطی که ۳۰ درصد ازدواجها به دلیل نداشتن شناسنامه در این استان اساسا ثبت نمی‌شود. بنا بر آمار اولیه شمار زاد و ولد امسال که آبان‌ماه از سوی سازمان ثبت احوال کشور منتشر شد، از ۳۰ اسفند ۹۹ تا ۱۶ مهر ۱۴۰۰، یعنی در حدود شش ماه، ۷۹۱ کودک از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله متولد شده‌اند، این آمار رسمی است که موالید حاصل از ازدواج‌های غیررسمی، ازدواج با اتباع بدون هویت و همچنین بدون شناسنامه جایی در آن ندارد.
تاکنون سیستان‌وبلوچستان با تولد ۱۲۷ پسر و ۱۲۱ دختر از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله در سال ۱۴۰۰ در صدر این آمار قرار دارد. پس از سیستان و بلوچستان، به ترتیب خوزستان با تولد ۴۸ پسر و ۴۴ دختر، خراسان‌رضوی با تولد ۳۶ پسر و ۲۹ دختر، گلستان با تولد ۲۵ پسر و ۲۱ دختر، کرمان با تولد ۲۳ پسر و ۲۲ دختر و آذربایجان شرقی با تولد ۲۵ پسر و ۱۰ دختر در صدر آمار کودکان متولد‌شده از مادران ۱۰ تا ۱۴ ساله قرار دارند.
از سوی دیگر مرکز آمار در تازه‌ترین گزارش خود از ازدواج ۹۷۵۳ دختر ۱۰ تا ۱۴ ساله در بهار سال جاری خبر داده است که بیانگر افزایش ۳۲ درصدی ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ سال نسبت به دوره مشابه در بهار سال ۱۳۹۹ است. این تعداد ازدواج در بهار امسال در قیاس با آمارهای فصلی دو سال اخیر، بالاترین آمار فصلی ازدواج دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله را نشان می‌دهد. همچنین در این بازه زمانی ۴۵ هزار و ۵۲۲ دختر ۱۵ تا ۱۹ ساله ازدواج کرده‌اند. بخش دیگر آمار منتشرشده از سوی مرکز آمار نیز از طلاق ۱۷۲ دختربچه ۱۰ تا ۱۴ ساله در بهار ۱۴۰۰ و پدیده «کودک‌مطلقه» خبر می‌دهد.
علاوه بر خودکشی و «کودک‌مطلقه» و «کودک‌مادر»، جنایت‌های موسوم به «قتل‌های ناموسی» نیز یکی از پیامدهای شوم پدیده کودکهمسری است که در این روزها به موضوعی تکراری بدل شده است. تنها در استان خوزستان از سال ۱۳۹۸ تا تابستان ۱۴۰۰ حدود ۶۰ زن به دلایل منتسب به ناموس توسط مردان خانواده کشته شده‌اند. در سایر استان‌ها نیز وضعیت بهتر از خوزستان نیست. اما آمارهای دقیقی از زن‌کشی و خودسوزی زن‌ها در دست نیست، تنها براساس خبرهای منتشرشده در رسانه‌ها می‌توان به افزایش آن هشدار داد.
در شهریورماه مبینا سوری کودک‌همسر ۱۴ ساله لرستانی توسط همسر روحانی‌اش به قتل رسید. در بهمن‌ماه مونا حیدری کودک‌همسر ۱۷ساله، دختری از یکی از طوایف عرب خوزستان توسط همسری که پسرعموی او نیز بود در منطقه خشایار اهواز سر بریده شد.
در خردادماه سال گذشته رومینا اشرفی، ۱۴ ساله در گیلان توسط پدرش و به وسیله داس به جرم عشق نوجوانی و فرار از خانه گردنش بریده شد. فاطمه برحی کودک‌همسر ۱۷ ساله خوزستانی توسط همسر پسرعمویش به جرم عدم تمایل به ازدواج اجباری، فرار از خانه و پناه بردن به یکی از خانه‌های امن بهزیستی سر بریده شد.
ریحانه عامری در کرمان توسط پدرش به جرم ورود اندکی دیرهنگام به خانه کشته شد. گلاله شیخی زن جوان کردستانی به جرم رها نکردن کار و شغل و تسلیم نشدن در برابر خواست و صلاحدید همسرش توسط وی کشته و جسدش سوزانده شد.
به رگبار بسته شدن دو دختر ۱۷ و ۱۸ ساله در سیستان‌وبلوچستان توسط مردان فامیل به جرم فرار از روستای محل زندگی و سفر چندروزه به زاهدان نیز نمونه‌ای دیگر از جنایت‌های به اصطلاح ناموسی توسط مردان خانواده است.
با وجود تمامی این وقایع هنوز کودکهمسری در ایران قانونی است و چه‌بسا برخی سازمان‌ها آن را توجیه و تجویز می‌کنند. همچنین در آذرماه جاری حسن نوروزی نایب‌رییس کمیسیون حقوقی مجلس شورای اسلامی در اظهاراتی دختران ۱۳ساله متاهل را کودک‌همسر ندانست و گفته بود: «کودکهمسری به موارد ازدواج بچه ۹ سال یا ۱۰ سال گفته می‌شود، اما دختر ۱۳ ساله که دیگر کودک‌همسر نیست.» اما ایران حدود سه دهه است که به کنوانسیون حقوق کودک پیوسته که در آن همه افراد کمتر از ۱۸ سال، کودک محسوب می‌شوند.
رشد آسیب‌های اجتماعی زیر سایه قانون
در همین دکتر رابطه مونیکا نادی وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم ازدواج یک رابطه مهم فردی با آثار اجتماعی است. به همین دلیل افراد برای شروع یک ازدواج ابتدای امر باید آمادگی فکری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و جسمی را کسب کنند. طبیعتا وقتی کودکان با اندک درک و آمادگی‌های فکری وارد این رابطه می‌شوند، دچار آسیب‌های گسترده و پیچیده‌ای از جمله جسمی، بلوغ زودرس در دختران، مشکلات زایمان‌های زودرس می‌شوند، علاوه بر این آسیب‌ها و مشکلات جسمی باید به مشکلات روحی و روانی نیز اشاره کرد. زیرا این دختران در سنین بسیار پایین از حق کودکی‌شان محروم می‌شوند و بدون اینکه مهارت‌ها و آمادگی‌های لازم را کسب کنند واد رابطه‌ای می‌شوند که از عهده آنها خارج است.
وی افزود: بعد از کودکهمسری نیز آسیب‌های دیگری از جمله طلاق و بیوگی زودهنگام اتفاق می‌افتد. به طورکلی نا‌آگاهی و فقدان درک منجر به عدم موفقیت در این‌گونه ازدواجها می‌شود، که همین امر سبب خودسوزی یا مرگ خودخواسته در بین این دختران برای رفع التیام می‌شود.
این حقوقدان اظهار کرد: دلایل ازدواج‌های زودهنگام بسیار متنوع و متفاوت است اما مهم‌ترین آن مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. از طرفی اخیرا نابرابرهای جنسیتی، عرف‌ها و باورها بر این امر دامان می‌زنند. متاسفانه قانون در امر افزایش کودکهمسری نقش بسزایی دارد، زیرا قانون به نوعی تسهیل‌کننده این امر در ایران است. چه‌بسا در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی آمده است: عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر‌قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح است. این در حالی است که دادگاه رویه متفاوتی در این خصوص دارد. بنابراین قانون نه‌تنها نقش بازدارنده در این آسیب‌ها ندارد، بلکه خود قانون زمینه ایجاد این آسیب‌ها را فراهم کرده است.
دکتر نادی با اشاره به ضمانت اجراهای قانون، بیان کرد: البته قانون ضمانت اجرایی برای ازدواج دختران زیر ۱۳ سال گذاشته است اما عملا تاثیری در کاهش این ازدواجها نداشته است. حتی اگر قانون به بهترین شکل تدوین می‌شد، در بحث‌ها اجتماعی و فرهنگی به تنهایی کارکردی ندارد. چه‌بسا باید عوامل دیگری به کمک آن بیایند. یکی از اولین و مهم‌ترین این موارد ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی است. این در حالی است که اخیرا با فضایی روبه‌روییم که برخی رسانه‌ها از انتشار ازدواج‌های کودکان سوءاستفاه می‌کنند تا این موضوع را فارغ از آسیب‌های اجتماعی جلوه دهند. بنابراین با این توجیهات فرهنگ ازدواج کودکان در ایران رواج پیدا کرده است. در حالی که اگر آسیب‌های ازدواج کودکان دیده شود، طبیعتا فرهنگ‌سازی رخ می‌دهد. زیرا جامعه سلامت، ملزم به خانواده سلامت است. چه‌بسا از میان ۲۰ ازدواج کودکان تنها ۵ تا موفق بوده‌اند و حدود ۱۵ تای آنها دچار آسیب‌های ریز و درشت زیادی شده‌اند. بنابراین مسوولان باید از پیامدهای منفی آسیب‌های کودکهمسری جلوگیری کنند. لازمه جلوگیری از آن نیز فرهنگ‌سازی است، همانند دیگر کشورها حداقل سنی برای ازدواج کودکان تعیین شود.
او ادامه داد: معیارهای بلوغ جنسی در عصر امروز تغییر کرده است و محققان بر این عقیده‌اند که باید آموزه‌های جنسی را به کودکان آموزش دهیم. همچنین از شیوع فقر جلوگیری شود، زیرا یکی دیگر از عوامل مهم افزایش کودکهمسری مشکلات اقتصادی است. از سوی مسوولان باید بر ثبت ازدواج نیز نظارت کنند. کودکهمسری نوعی خشونت علیه زنان است و در برخی مواقع علیه مردان زیر سن قانونی است. به همین دلیل به نظرم مساله کودکهمسری موضوع کاملا اجتماعی است و باید فارغ از نگاه‌های سیاسی به آن پرداخت و از افزایش آن جلوگیری کرد.
اخبار برگزیدهلینک کوتاه :
