شتاب رشد در ۹ ماهه ۱۴۰۰

به گزارش جهان صنعت نیوز:  از میان اجزای تشکیل‌دهنده محصول ناخالص داخلی، بخش نفت و خدمات بیشترین رشد را از آن خود کرده‌اند. هرچند شتاب رشد گروه خدمات در ۹ ماهه امسال بیشتر از عملکرد نیمه نخست سال بوده، اما آمارهای اعلامی نشان می‌دهند که عملکرد بخش نفتی تضعیف شده است. ضمن آنکه گروه کشاورزی نیز با تداوم رشد منفی خود کمترین سهم را در رشد اقتصادی ۹ ماهه داشته است. بررسی فصلی آمارهای اعلامی نیز نشان می‌دهد که شتاب رشد در پاییز بیشتر شده، به طوری که عملکرد بخش غیرنفتی نیز بیشتر از بخش نفتی بوده است. با وجود آنکه گروه نفت و خدمات با نرخ رشدهای ۴/۵ و ۱/۸ درصدی پیشران‌های رشد در پاییز به حساب می‌آیند، اما عملکرد گروه نفت در این فصل از هر دو فصل تابستان و بهار ضعیف‌تر است.

تصویر رشد اقتصادی ۹ ماهه

بر اساس تازه‌ترین بررسی‌های بانک مرکزی، نرخ رشد اقتصادی در ۹ ماهه امسال مثبت شده است. بر اساس داده‌های اعلامی، تولید ناخالص داخلی در مدت یاد شده به ۱/۱۱۰۴ هزار میلیارد تومان رسیده که حاکی از رشد ۱/۴ درصدی بخش نفتی و رشد ۴/۳ درصدی بخش غیرنفتی است. ارقام رشد هر دو بخش نفتی و غیرنفتی در ۹ ماهه سال گذشته ۱/۲ بوده است. بنابراین در سال جاری عملکرد گروه‌های مختلف اقتصادی نسبت به سال گذشته بهتر شده است. آنچنان که از آمارهای اعلامی مشخص است، عملکرد گروه صنعت و خدمات در ۹ ماهه امسال با بهبود همراه شده است به طوری که رشد اقتصادی گروه صنعت از ۹/۱- درصد در شش ماهه امسال به صفر درصد در ۹ ماهه امسال رسیده است. گروه خدمات نیز از رشد ۷/۵ درصدی در شش ماهه به ۵/۶ درصد در ۹ ماهه ۱۴۰۰ رسیده است. با این حال عملکرد گروه کشاورزی کماکان منفی اعلام شده به طوری که رشد سه ماهه، شش ماهه و ۹ ماهه این گروه به ترتیب ۲/۲-، ۲- و ۱/۲- درصد بوده است. بدیهی است تغییر جریانات بارشی و کاهش بارندگی‌ها یکی از دلایل اصلی عملکرد ضعیف بخش کشاورزی محسوب می‌شود. گروه نفت اما در ۹ ماهه امسال نیز کماکان یکی از پیشران‌های اصلی رشد اقتصادی محسوب می‌شود، با این حال عملکرد این گروه نیز در این مدت تضعیف شده است. در حالی که ارزش‌افزوده گروه نفت در سه ماهه و شش ماهه امسال به ترتیب ۳/۲۳ و ۱/۱۵ درصد بوده، این مهم در ۹ ماهه به ۷/۱۱ درصد رسیده است.

پیشران‌ها و پسران‌های رشد

با نگاهی به جزئیات آمارهای ارائه‌شده مشخص می‌شود که گروه خدمات و نفت پیشران‌های رشد در ۹ ماهه امسال محسوب می‌شوند. بخش نفتی محصول ناخالص داخلی در تمام فصول سال یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد اقتصادی بوده است. بخش خدمات نیز که تا سال گذشته سهمی در رشد تولید ناخالص داخلی نداشت از ابتدای امسال عملکرد قابل قبولی داشته است. همان‌طور که جداول آماری بانک مرکزی نشان می‌دهد، نرخ رشد اقتصادی گروه نفت در سه ماهه ابتدای امسال ۳/۲۳ درصد بوده که رشد قابل‌توجهی محسوب می‌شود. اما عملکرد رشد این گروه در شش ماهه سال تضعیف شده و به ۱/۱۵ درصد رسیده است. این مهم در ۹ ماهه سال نیز افت رشد داشته و به ۷/۱۱ درصد رسیده است. از این منظر می‌توان گفت که ارزش‌افزوده بخش نفت به تدریج رو به کاهش گذاشته است با این حال این گروه کماکان یکی از پیشران‌های اصلی رشد اقتصادی ۹ ماهه بوده است. بانک مرکزی نیز سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی را ۹/۰ درصد اعلام کرده است. افزایش نرخ رشد ارزش‌افزوده این گروه طی دوره مذکور، ناشی از افزایش تولید و صادرات نفت خام و همچنین افزایش تولید و صادرات گاز طبیعی و میعانات گازی نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است. گروه خدمات یکی از بیشترین ارقام رشد را از زمان شیوع ویروس کرونا به خود اختصاص داده است. در حالی که رشد این بخش در سال‌های ۹۸ و ۹۹ منفی و یا صفر درصد بوده، این گروه در سال جاری رشد‌های بالایی را تجربه کرده است. بر همین اساس نیز رشد این بخش در ۹ ماهه سال به ۵/۶ درصد رسیده است. بنابراین دومین پیشران رشد اقتصادی ۹ ماهه را می‌توان گروه خدمات اعلام کرد به طوری که سهم این گروه از رشد ۱/۴ درصدی تولید ناخالص داخلی به ۵/۳ واحد درصد رسیده است.

اما بخش کشاورزی با وجود گذشت ماه‌ها هنوز نتوانسته عملکرد خود را بهبود ببخشد. این گروه که تحت تاثیر بارندگی‌ها و جریانات بارشی و آب و هوایی قرار دارد در کل ۹ ماهه امسال رشد منفی داشته است. جداول آماری بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد که در سه ماهه و شش ماهه امسال رشد اقتصادی این گروه به ترتیب ۲/۲- و ۲- درصد بوده است. عملکرد این گروه حتی در ۹ ماهه و با وجود وارد شدن به فصول بارشی نیز با بهبود همراه نبوده به طوری که رشد ۱/۲- درصدی را از آن خود کرده است. آمارهای پایه دریافتی از وزارت جهاد کشاورزی حاکی از آن است که تولید محصولات زراعی و باغی در سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۳/۱۱- و ۸/۴ درصد و تولید محصولات اصلی دامی ۷/۰- درصد تغییر یافته است. گروه صنعت نیز یکی دیگر از حوزه‌هایی است که سهم اندکی در رشد تولید ناخالص داخلی ۹ ماهه امسال داشته است، هرچند عملکرد این گروه نسبت به فصل تابستان با بهبود همراه بوده است. مطابق این آمارها، رشد گروه صنایع در سه ماهه و شش ماهه امسال به ترتیب ۶/۱ و ۹/۱- درصد بوده که در ۹ ماهه رشد این گروه به صفر درصد رسیده است. رشد صفر درصدی این گروه نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷/۶ درصد کاهش یافته است. در این گروه، ارزش‌افزوه بخش‌های «صنعت»،«استخراج معدن»، «ساختمان»، «تامین برق، گاز، بخار و تهویه هوا» و «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه» به ترتیب با نرخ‌های رشد ۶/۳، ۸/۰-، ۶/۱۳-، ۷/۳ و ۷/۵ درصدی مواجه بوده‌اند.

رشد اقتصادی فصل پاییز

آمارهای جدید بانک مرکزی از ثبت ششمین رشد متوالی مثبت اقتصادی در پاییز امسال خبر می‌دهد. بر اساس اعلام این نهاد، رشد تولید ناخالص داخلی با نفت و بدون نفت در پاییز امسال به ترتیب ۷/۵ و ۸/۵ درصد بوده است. بنابراین بخش غیرنفتی عملکرد بهتری نسبت به بخش نفتی داشته است. نکته قابل توجه آنکه شتاب رشد اقتصادی در فصل پاییز بیشتر شده است، چرا که رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت از ۲/۶ و ۷/۴ درصد در بهار امسال به ۱ و ۵/۰ درصد در تابستان رسیده بود. بنابراین تولید ناخالص داخلی در سومین فصل سال جایگاه قابل قبولی داشته است. اما در این فصل بخش نفت و خدمات همچون سایر فصول سال وظیفه سوخت‌رسانی به موتور رشد اقتصادی را بر عهده داشته‌اند. بخش نفت در این فصل توانست رشد ۴/۵ درصدی را از آن خود کند. رشد گروه خدمات نیز ۱/۸ درصد بوده که بالاتر از دو فصل بهار و تابستان است. هرچند گروه نفت سهم بالایی در رشد مثبت فصل پاییز داشته اما عملکرد ضعیف‌تری را نسبت به دو فصل قبل از خود به ثبت رسانده است چرا که در فصل بهار و تابستان رشد گروه نفت به ترتیب ۳/۲۳ و ۴/۷ درصد بوده است. بخش صنعت را نیز می‌توان یکی از نیرومحرکه‌های اصلی رشد بعد از گروه خدمات و نفت عنوان کرد. هرچند در فصل بهار و تابستان رشد این بخش به ترتیب ۶/۱ و ۱/۵- درصد بوده، در فصل پاییز رشدی معادل ۸/۳ درصد را از آن خود کرده است. اما بدترین عملکرد اقتصادی به بخش کشاورزی رسیده است. با اینکه فصل پاییز فصل بارشی محسوب می‌شود اما عملکرد این گروه در این فصل بدتر شده است. طبق آمارها، رشد اقتصادی بخش کشاورزی در پاییز به ۵/۲- درصد رسیده حال آنکه در دو فصل بهار و تابستان رشد این بخش به ترتیب ۲/۲- و ۱/۹- درصد بوده است.

وضعیت بخش تقاضای اقتصاد

در سمت تقاضای اقتصاد و بر اساس برآوردهای اعلامی از اقلام هزینه‌ای اقتصاد همچون مخارج مصرف نهایی خصوصی، مخارج مصرف نهایی بخش دولتی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و صادرات و واردات، رشد اقلام هزینه‌ای یادشده در ۹ ماهه امسال به ترتیب ۴/۳، ۴/۳، ۲/۵-، ۴/۵ و ۵/۲۵ درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است. تشکیل سرمایه ثابت ناخالص متشکل از سه بخش ساختمان، ماشین‌آلات و سایر است. نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سه بخش مذکور طی نُه ماهه امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۴/۱۳-، ۸/۱۲ و ۸/۱- درصد بوده است. نرخ رشد ۴/۱۳- درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان، به دلیل کاهش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ساختمان در هر دو بخش خصوصی و دولتی بوده است. علت افزایش تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات نیز به دلیل افزایش واردات کالاهای سرمایه‌ای و همچنین تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین‌آلات تولید داخل، بوده است. همان‌طور که مشخص است وضعیت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص کماکان نگران‌کننده به نظر می‌رسد که نشان از کاهش سرمایه‌گذاری در اقتصاد دارد. این وضعیت در سال‌های گذشته موجی از نگرانی‌ها را به همراه داشته و حتی پیش‌بینی‌ها نیز از تداوم این وضعیت در شرایط عدم قطعیت‌های اقتصادی خبر می‌دهند. این گروه در فصل پاییز توانسته رشد مثبت معادل ۴/۲ درصد را از آن خود کند، حال آنکه عملکرد این گروه در فصل‌های بهار و تابستان به ترتیب ۹/۳- و ۷/۱۲- درصد بوده که عملکرد ضعیفی است.

برآوردهای رشد بانک مرکزی و مرکز آمار

مقایسه آمارهای مربوط به رشد اقتصادی که از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی منتشر می‌شود نشان می‌دهد که هنوز شکاف آماری بین این دو مرکز وجود دارد. مرکز آمار در روزهای اخیر در بررسی‌های خود رشد اقتصادی ۹ ماهه با نفت و بدون نفت را به ترتیب ۱/۵ و ۸/۳ درصد اعلام کرده بود، این در حالی است که این آمارها از سوی بانک مرکزی به ترتیب ۱/۴ و ۴/۳ درصد اعلام شده است. به این ترتیب رشد اقتصادی با نفت اعلامی از سوی مرکز آمار یک درصد بالاتر از آمار اعلامی از سوی بانک مرکزی است. شکاف آماری در گروه غیرنفتی نیز ۴/۰ درصد است. عملکرد گروه نفت در آمارهای بانک مرکزی هرچند ۴/۵ درصد برای ۹ ماهه امسال اعلام شده اما مرکز آمار این نرخ را ۴/۱۳ درصد اعلام کرده که هشت درصد بالاتر است. عملکرد گروه خدمات نیز در آمارهای بانک مرکزی ۵/۶ درصد و در آمارهای مرکز آمار ۱/۵ درصد است. به این ترتیب در این بخش نیز شکاف آماری این دو مرکز ۴/۱ درصد است. عملکرد گروه کشاورزی نیز از سوی بانک مرکزی ۱/۲- اعلام شده اما مرکز آمار این نرخ را ۹/۳- درصد اعلام کرده است. گروه صنایع نیز هرچند از نگاه بانک مرکزی رشد صفر درصدی در ۹ ماهه امسال داشته اما مرکز آمار عملکرد این گروه را چهار درصد اعلام کرده بود. نکه جالب توجه آنکه رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در آمارهای مرکز آمار مثبت و معادل ۹/۴ درصد اعلام شده حال آنکه بانک مرکزی عملکرد این گروه را منفی و معادل ۲/۵- درصد اعلام کرده است. بنابراین در این مورد نیز شکاف آماری این دو مرکز ۱/۱۰ درصد است. مساله شکاف آماری بین نهادهایی که مسوولیت اعلام آمارهای اقتصادی را برعهده دارند مساله جدیدی نیست و در سال‌های اخیر بارها مورد مناقشه قرار گرفته است. هرچند از نگاه کارشناسان مبنای محاسباتی این دو مرکز می‌تواند متفاوت باشد با این حال برآورد درست از عملکرد شاخص‌های اقتصادی نیازمند در دست داشتن اطلاعات درست و دقیق از آمارهایی است که از سوی نهادهای رسمی اعلام می‌شود.

	با نفت	بدون نفت	گروه نفت	گروه کشاورزی	گروه صنایع	گروه خدمات
۹ ماهه ۱۴۰۰	۱/۴	۴/۳	۷/۱۱	۱/۲-	۰	۵/۶
۶ ماهه ۱۴۰۰	۳/۳	۴/۲	۱/۱۵	۲-	۹/۱-	۷/۵
سه ماهه ۱۴۰۰ (بهار)	۲/۶	۷/۴	۳/۲۳	۲/۲-	۶/۱	۴/۷
تابستان	۱	۵/۰	۴/۷	۹/۱-	۱/۵-	۲/۴
پاییز	۷/۵	۸/۵	۴/۵	۵/۲-	۸/۳	۱/۸

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه