قیمت نفت و بالارفتن تورم در شرق و غرب
محمود خاقانی *
در اینترنت و شبکه‌های رسانه‌ای غربی هرگونه دسترسی به شبکه‌های اطلاع‌رسانی روسی قطع شده است. حتی کانال ماهواره‌ای شبکه انگلیسی‌زبان راشا تودی «RT» برای شنوندگان و بینندگان غربی از دسترس خارج شده، به طوری که شهروندان غربی فقط درباره اوکراین اخبار و اطلاعاتی را دریافت می‌کنند که دولت‌ها (الیگارشی؛ اصحاب ثروت و قدرت) حاکم در غرب تمایل دارند که آنها مطلع و خبردار شوند. در واقع نوعی روس‌هراسی و اینکه روسیه باعث بالا رفتن قیمت‌ها و تورم است در دستور کار قرار گرفته است.
افزایش بهای همه چیز
شبکه اینترنتی اویل‌پرایس دات‌کام در تاریخ سیزدهم مارس ۲۰۲۲ (۲۳ اسفندماه ۱۴۰۰) نوشته است که بهای فلزات در همه جا رو به افزایش است. قیمت‌ها به سرعت به رقم‌های بسیار بالای کم‌سابقه صعود می‌کنند و بعد ناگهان سقوط می‌کنند که ناشی از التهاب و اضطراب قابل توجه در بازار نفت است. بهای محصولات کشاورزی نظیر سایر کالاها به قدری افزایش یافته‌اند که در کشورهای اروپایی و آمریکا سابقه نداشته است. اویل‌پرایس دات‌کام در شرایط فعلی معتقد است این خطر وجود دارد که در بعضی از کشورها شاهد اعتراضات و تظاهرات مردمی علیه دولت‌ها باشیم که در گذشته موجب سرنگونی دولت‌ها می‌شده است. در هر حال تنها کالایی که در حال حاضر برای اقتصاد جهان سرنوشت‌ساز محسوب است آن‌طور که اویل‌پرایس دات‌کام نوشته، نفت‌خام است و بس.
قیمت نفت‌خام در حال صعود
مردم در اروپا هر روز با افزایش بهای برق، گاز و بنزین مصرفی دست به گریبان هستند. اویل‌پرایس دات‌کام نوشته که بهای نفت‌خام به سرعت اقتصاد ملی کشورهای اروپایی را تحت تاثیر قرار داده است. پایداری قیمت نفت‌خام در سطح بالا در اروپا می‌تواند موجب رکود اقتصادی شود. این در حالی است که قیمت‌های بالا در بلند‌مدت موجب کاهش تقاضا برای مصرف نیز خواهند شد. در کوتاه‌مدت دول کشورهای مصرف‌کننده عمده انرژی سعی دارند که مصرف‌کنندگان را به بهینه مصرف کردن انرژی و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر تشویق کنند. دولت بایدن با دولت ونزوئلا وارد مذاکره شده است که صادرات نفت‌خام ونزوئلا به آمریکا از سرگرفته شود. ولی در ارتباط با رفع تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران اویل‌پرایس دات‌کام نوشته که هنوز پیشرفتی حاصل نشده است.
دستور حکومتی رییس‌جمهور آمریکا
دستور حکومتی پرزیدنت بایدن برای ممنوعیت واردات نفت‌خام و فرآورده نفتی روسیه به آمریکا آن‌طور که رسانه‌های تخصصی نفتی گزارش می‌دهند تاثیر بسزایی روی صادرات نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی روسیه نداشته است. آمار نشان می‌دهد که فقط حدود هشت درصد از نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی آمریکا در سال ۲۰۲۱ از روسیه وارد شد. روسیه در همین حال ضرر چندانی نکرده است؛ حجم کمتر با قیمت بیشتری را در بازار می‌فروشد. هند، چین و سایرین در آسیا هنوز از روسیه نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی می‌خرند. اگرچه ممکن است با تخفیف بخرند. روزنامه فایننشال‌تایمز نوشته است خریداران این نگرانی را دارند که پس از اقدام برای خرید نفت‌خام روسیه این احتمال وجود دارد که فروشنده نفت‌خام را تحویل ندهد و یا اتفاق دیگری رخ بدهد.
بازار انتظار دارد که چنانچه مسائل اوکراین حل‌وفصل نشود و مذاکرات وین برای احیای برجام به سرانجامی نرسد قیمت‌های نفت‌خام به طور غیرقابل پیش‌بینی بالا بروند. برخی از کارشناسان می‌گویند قیمت نفت‌خام در هر بشکه ۲۰۰ دلار دور از انتظار نیست.
ماجرای اینکه گفته می‌شد تولید و مصرف نفت‌خام به حد نهایی رسیده است چه شد؟
برخی از کارشناسان اقتصاد انرژی با نگاهی به افزایش بهای نفت‌خام در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ میلادی در پی بروز جنگ بین اعراب و رژیم صهیونیستی و نیز موفقیت دولت جمهوریخواه ریچارد نیکسون در توافق با چین و شوروی سابق به منظور تنش‌زدایی و رقابت‌های اقتصادی به جای رقابت‌های نظامی و در نتیجه ظهور دلار به عنوان ارز ذخیره‌ای بین‌المللی برای معاملات نفتی می‌گویند برخی حقایق تاریخی نشان می‌دهد که در آن سال‌ها نوعی توطئه در کار بود و با افزایش ناگهانی بهای نفت‌خام در بازار الیگارشی‌های حاکم در شرق و غرب موفق شدند که سرمایه‌گذاری در منابع جدید نظیر آلاسکا، دریای شمال انگلیس، سیبری روسیه، خلیج مکزیک و سایر نقاط که تولید نفت‌خام در مقام مقایسه با کشورهای خاورمیانه گران‌تر تمام می‌شد را توجیه کنند. در شرایط فعلی هم کشورهای عمده مصرف‌کننده نظیر چین و سایر کشورها استفاده از زغال‌سنگ و نیروگاه‌های هسته‌ای در کنار توسعه و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را در دستور کار قرار داده‌اند. در همین حال در کشورهای تولید‌کننده و صادر‌کننده نفت‌خام الیگارشی‌های حاکم از فرصت استفاده می‌کنند و نظیر خانواده آل‌سعود که اخیرا در عربستان در یک روز ۸۱ نفر از مخالفان حکومت را اعدام کرد با افزایش درآمد‌های نفتی حکمرانی دیکتاتوری سخت‌تری را حاکم می‌کنند. نهایتا به نظر می‌رسد با وجود مسائل زیست‌محیطی و برنامه‌های کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی، بار دیگر شاهد اهمیت یافتن نفت‌خام و گاز طبیعی (انرژی‌های فسیلی) در سبد انرژی مصرفی جهان باشیم.
* کارشناس بین‌المللی انرژی
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :