افزایش کمبود ارز خارجی در ترکیه در پی جنگ اوکراین

دکتر سیدجلال ابراهیمی *

تاثیر جنگ روسیه و اوکراین در مبادلات ارز به خصوص دلار و یورو در ترکیه شدیدا تاثیر‌گذار شده است. نیاز روزافزون دولت ترکیه و شرکت‌های وارداتی و ضرورت پرداخت‌های دولتی برای وام‌های ماخوذه از بانک جهانی که به دلار صورت می‌گیرد، همچنین سود سپرده‌های بانک‌ها همه عامل کمبود ارز در بازار ترکیه شده و یافتن ارزهای خارجی را در بانک‌ها و صرافی‌ها بسیار دشوار کرده است.

از سوی دیگر با توجه به تنش‌های جنگ اوکراین و روسیه  درحوزه دریای سیاه و تاثیر آن بر ورود و خروج کشتی‌ها از بنادر و تنگه‌های رابط دریای سیاه و مدیترانه موجب عدم ورود سرمایه‌گذاران جدید خارجی به ترکیه و تداوم افزایش تقاضا و کمبود عرضه و فشردگی جابه‌جایی ارزهای خارجی به ویژه دلار و لیر در بازارهای ترکیه شده است.

در چهار سال گذشته سرمایه‌گذاران خارجی ۹ میلیارد دلار از بازار سهام ترکیه خارج کرده‌اند. از ۲۶ دسامبر خروج خارجی‌ها عامل خروج یک میلیارد و هفتصد میلیون لیر از سهام شرکت‌ها شده است.

شبنم تورهان با استفاده از آمار بانک مرکزی ترکیه می‌نویسد که خروج اتباع خارجی و عدم بازگشت آنها به دارایی‌های حوزه لیر (TL) حتی به عنوان پول گرم، از قبل هم برای ترکیه مشکلات ارزی ایجاد کرده بود، اما جنگ اوکراین این مشکلات را چند برابر کرده است.

افزایش غیرمتعارف قیمت کالاهای اساسی به خصوص کالاهایی که با انرژی در ارتباط هستند نیز هر روز در حال رکوردشکنی جدید است. درحالی که کسری واردات انرژی ترکیه در سال ۲۰۲۰ رقمی برابر با ۲۴ میلیارد دلار بود در سال ۲۰۲۱ به رقمی برابر با ۴۲ میلیارد دلار و در دو ماهه سال ۲۰۲۲ کسری تجاری ۱۸ میلیارد دلاری را در واردات انرژی دارد. یعنی هر ده دلار افزایش قیمت نفت باعث افزایش پنج میلیارد دلاری کسری حساب جاری ترکیه می‌شود.

بر اساس داده‌های وزارت خزانه‌داری، ترکیه در سال جاری شصت و سه میلیارد و هشتصد میلیون دلار بدهی خارجی پرداخت کرده و بخش خصوصی نیز رقمی برابر با ۴۰ میلیارد دلار بدهی خارجی پرداخت نموده است. این درحالی است که برابری ارزش لیر به دلار از مرز ۶۰/۱۴ گذشته است.

* رییس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه

 

اخبار برگزیدهیادداشت