بورس در سنگر عرضه بلوکی

به گزارش جهان صنعت نیوز: نکته قابل ملاحظه آنکه مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار این مصوبه را به دیگر عرضه‌های عمده نیز تعمیم داده و اظهار کرده که سازمان بورس رویه‌ای را در نظر دارد که بر اساس آن مانع عرضه عمده سهام شرکت‌ها به صورت خرد شود تا بدین‌ترتیب منافع سهامداران خرد در بازار از نوسانات مصون بماند. بر همین اساس گفته می‌شود بانک‌ها به تاسی از این بخشنامه و همچنین مقررات سازمان بورس ملزم به عرضه بلوکی سهام عمده خود خواهند بود. کارشناسان بازار سرمایه نتایج این بخشنامه را مثبت ارزیابی کرده و بر این باورند که عرضه بلوکی سهام عمده بانک‌ها می‌تواند از بروز نوسانات در معاملات بازار سرمایه جلوگیری کند. احمد اشتیاقی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» تاکید می‌کند که این بخشنامه لزوما ناظر بر عرضه بلوکی نیست اما با توجه به مطرح شدن عرضه بلوکی خودروسازان و مواضع سازمان بورس به نظر می‌رسد همین روش اجرایی شود. او عرضه خرد سهام عمده در شرایط فعلی بازار که نشان از کمبود نقدینگی جدی دارد را ریسک‌افزا ارزیابی کرده است.

بخشنامه جدید بانک مرکزی تاکید کرده است که بازارگردانی سهام بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی موضوع بند (ب) ماده (۲۸) «قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» صرفا از طریق همان بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی با صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی متعلق به همان بانک با موسسه اعتباری غیر‌بانکی امکان‌پذیر خواهد بود. گفتنی است بند (ب) ماده (۲۸) قانون رفع موانع تولید و ارتقای نظام بانکی کشور مصوب سال ۱۳۹۴، تاکید دارد که شرکت‌های پذیرفته  شده در بورس و بازارهای خارج از بورس بر اساس میزان سهام شناور خود در هر یک از بازارهای مذکور و بر اساس مقرراتی که با پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار می‌رسد می‌توانند تا سقف ۱۰ درصد از سهام خود را خریداری و تحت عنوان سهام خزانه در شرکت نگهداری کنند. بخشنامه بانک مرکزی همچنین ناظر بر آن است که تحصیل سهام بانک یا موسسه اعتباری غیربانکی از طریق صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی متعلق به بانک‌ها با موسسات اعتباری غیربانکی به عنوان سهام خزانه محسوب می‌شود. بر اساس این بخشنامه سهام بانک‌ها یا موسسات اعتباری غیربانکی که در تملک شرکت‌های زیرمجموعه آن بانک با موسسه اعتباری غیربانکی است، باید به صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی متعلق به همان بانک با موسسه اعتباری غیربانکی واگذار شود. همچنین هرگونه تحصیل سهام بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی توسط شرکت‌های زیرمجموعه ممنوع بوده و آن دسته از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی که بیش از حد مقرر در بند (ب) ماده (۲۸) «قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» (۱۰ درصد)، سهام خزانه از طریق شرکت‌های زیرمجموعه با صندوق اختصاصی سرمایه‌گذاری بازارگردانی متعلق به خود، تملک نموده‌اند، موظفند حداکثر ظرف مهلت شش ماه پس از ابلاغ این بخشنامه، سهام مازاد بر سقف مذکور را واگذار نمایند. کارشناسان اقتصادی و بازار سرمایه این بخشنامه را گامی در راستای خروج بانک‌ها از بنگاهداری از مسیر عرضه بلوکی سهام در بازار سرمایه دانسته‌اند که در همین حال می‌تواند از بروز نوسانات در بازار سرمایه جلوگیری کند.

مصونیت بازار سهام از هیجان‌سازی

اگرچه گفته می‌شود عرضه فزاینده سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه می‌تواند رونق معاملاتی ایجاد کند و عمق بازار را افزایش دهد اما برخی کارشناسان بر این باورند که عرضه عمده سهام به صورت خرد (در مقابل بلوک سهام) می‌تواند در برخی مقاطع به عنوان ریسک عمل کند و موجب برهم‌خوردن آرامش بازار، بروز هیجانات و در نتیجه تلاطم‌های غیرقابل کنترل شود. نمونه این دست از عرضه‌ها در سال ۹۹ منجر به ایجاد هیجان در بازار و رشد حبابی قیمت سهم‌هایی شد که از ارزش ذاتی متناسبی برخوردار نبودند. بدین‌ترتیب با آغاز روند اصلاحی بازار،‌ خریداران هیجان‌زده این سهم‌ها در زیان قابل ملاحظه‌ای فرو رفتند. بر اساس همین تجربه، کارشناسان تاکید می‌کنند که بهتر است عرضه‌های عمده سهام شرکت‌ها به صورت بلوکی انجام شود تا از رفتارهای هیجانی در بازار و موج‌سازی و موج‌سواری روی قیمت سهام جلوگیری به عمل آید. این مهم به ویژه در دوره کنونی بازار که معاملات به صورت کم‌رمق در جریان است و هنوز روند مشخصی برای بازار ایجاد نشده، توصیه می‌شود. به نظر می‌رسد سیاست‌های سازمان بورس نیز هم‌راستا با همین توصیه‌ها تدوین شده است، چرا که روز گذشته مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص عرضه بلوکی بانک‌ها توضیحاتی ارائه و تاکید کرد که این نوع از عرضه در دستور کار دیگر ناشران نیز خواهد بود. مهدی پارچینی در این باره به پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) گفت: طبق مصوبه‌ای که بانک مرکزی به بانک‌ها بابت سهام مازادی که در کدهای صندوق‌های بازارگردانی ابلاغ کرده، اعلام شده است که اینها مشمول سهام خزانه هستند که البته طبق دستورالعمل سهام خزانه، ناشر می‌تواند سهام خزانه را هم به طور خرد و هم به شکل عمده واگذار کند. وی تاکید کرد: با توجه به اینکه شناوری سهام این شرکت‌ها بالاست و بر این اساس بازار از عرضه و فروش این دسته از کدها تاثیرپذیری دارد، سازمان بورس و اوراق بهادار عرضه بلوکی به طور عمده این کدها را در دستور کار قرار داده است؛ از این طریق هم مشکل بانک‌ها حل می‌شود و هم بازار سرمایه از انجام این عرضه‌ها تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به احتمال عرضه بلوکی سایر صنایع و شرکت‌ها به طور بلوکی در بازار سرمایه گفت: به طور قطع و بنا بر رویه‌ای که سازمان بورس و اوراق بهادار برای حفظ منافع سهامداران و مالکان شرکت‌ها دارد، این است که اگر سایر شرکت‌ها نیز عرضه قابل توجهی داشته یا مشمول عرضه عمده یا بلوکی شوند، مانع از عرضه آنها به طور خرد در بازار سرمایه شود. پارچینی تاکید کرد: سازمان بورس این شرکت‌ها را ملزم به عرضه عمده و یا بلوکی سهام خود خواهد کرد.

ظرفیت بانک‌ها برای عرضه سهام مدیریتی

احمد اشتیاقی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» عنوان می‌کند: «در بخشنامه صحبت از این شده است که بانک‌ها به خرید سهام خود مبادرت نکنند و حداکثر تا ۱۰درصد سهام خزانه را داشته باشند. در واقع این بخشنامه از واگذاری بلوک صحبتی نکرده است ولی با توجه به اینکه موضوع بلوک خودرویی‌ها مطرح شد که به بخش خصوصی‌ها واگذار شود می‌توان این استنباط را داشت که ظرفیتی در سهام زیرمجموعه سه بانک بزرگ تجارت صادرات و ملت وجود دارد که اگر قصد و نیتی مبنی بر واگذاری به بخش خصوصی باشد با آن بلوک مالک خصوصی بتواند مالک سهام بانک شود.» وی می‌افزاید: «این پتانسیل در دل بانک‌های تجارت، صادرات و ملت وجود دارد که بتوانند سهام زیرمجموعه خود را به بیرون بکشند و با بخشی از سهامی که دولت دارد آن را به خریدار واگذار کنند. به طوری که شخص خریدار بتواند به نوعی مدیریت این بانک‌ها را به عهده بگیرد ولی اینکه آیا اراده‌ای در این خصوص وجود دارد یا نه را من نشنیده‌ام.» اشتیاقی در ادامه عنوان می‌کند: «زمزمه‌هایی شده است ولی من بعید میدانم دولت بخواهد به این شکل بانک‌ها را از دست بدهد زیرا این بانک‌ها به نوعی حیاط خلوت دولت محسوب می‌شوند. خودرو به جز دردسر چیز دیگری برای دولت ندارد و همچنین مدام تحت فشار مردم هستند. از ناحیه اینکه چرا قیمت‌ها بالاست و از طرفی تحت فشار پلیس راه هستند که چرا ایرادهای فنی در خودروها موجود است‌؛ ولی درخصوص بانک این طور نیست و برای دولت و مجموعه دولت مزایای بسیاری دارد.» این کارشناس بازار سرمایه تصریح می‌کند: «با این حال اما پتانسیل واگذاری سهام بانک‌ها و زیرمجموعه‌های آنها به صورت بلوکی وجود دارد؛ این بانک‌ها تحت عنوان بازارگردانی متعهد به خرید سهام خودشان شده اند و این سهام درصد بالایی هم دارد.  همچنین شرکت‌های زیر مجموعه آنها هم دارنده سهام خودشان هستند؛ به طورمثال در خصوص بانک صادرات هم بازار گردان آن، هم شرکت سپهر و هم شرکت خوارزمی سهم آن را دارد و مجموع  تمام اینها سبب ایجاد بلوک خیلی خوبی می‌شود که اگر واگذار گردد فرد خریدار بتواند صاحب اکثریت کرسی‌های هیات‌مدیره بانک صادرات بشود؛ این پتانسیل وجود دارد ولی اینکه تا چه حدی اراده‌اش موجود باشد را من بعید می‌دانم تاکنون از آن سخن به زبان آورده باشند.»

مصونیت بورس از روند نزولی

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه تاکید می‌کند: «در مقطعی که بازار سرمایه از نبود نقدینگی رنج می‌برد قاعدتا اگر پولی از بیرون بازار سرمایه وارد شود و  به صورت بلوکی خرید انجام گیرد به نفع بازار سرمایه است؛ زیرا در حال حاضر در بازار سرمایه نقدینگی به اندازه‌ای نیست که بتوان اقدام به فروش به صورت خرد کرد و سبب می‌شود بازار روند نزولی بگیرد؛  در نتیجه عرضه بلوکی به نفع  بازار سرمایه است.»