ساماندهی وضعیت نمایشگاهی نیازمند عزم راسخ مسوولان

کاوه فاضل *‌

بیست و شش سال پیش با توجه به اینکه در زمینه امور فرهنگی، تبلیغاتی و نمایشگاهی صنعت سنگ فعالیت چندانی وجود نداشت، شرکتی در این حوزه متولد شد که علاوه بر تمرکز بر این بخش‌ها،‌ در جهت معرفی صنعت سنگ ایران به خارج از کشور وارد عمل شد و شروع به ایجاد ساختارهای لازم در این حوزه کرد. همچنین این شرکت با ایجاد ارتباط و معرفی دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف این صنعت به یکدیگر‌، زمینه‌ساز حذف واسطه‌هایی شد که سودهایی ده‌ها برابر بیشتر از تولیدکنندگان برایشان وجود داشت.
در واقع در این بیست و شش سالی که از عمرِ این مجموعه می‌گذرد، خدمات مختلفی به صنعت سنگ کشور صورت پذیرفته است که از جمله آنها می‌توان به گردآوری‌، تالیف و انتشار سالیانه کتاب راهنمای سنگ ایران‌، گردآوری اولین کتاب اطلس سنگ‌های ساختمانی‌، اعزام هیات‌های تجاری جهت بازدید از نمایشگاه‌های مهم دنیا‌، برگزاری آبرومند نمایشگاه سنگ تهران و تالیف و ترجمه کتب علمی- فنی- تخصصی در زمینه سنگ و معدن سنگ ساختمانی‌، انتشار کتاب واژه‌نامه انگلیسی به فارسی لغات سنگ و معدن‌، برگزاری سمینارها و همایش‌های آموزشی و دهها خدمات دیگر که هر کدام نیاز به ساعت‌ها توضیح دارد‌، اشاره کرد.
همچنین آنچه از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است اینکه شرکت روشان روز از ابتدای فعالیت خود تا کنون یک سیاست را مدنظر داشته و آن ارجح دانستنِ امور فرهنگی نسبت به منافع اقتصادی بوده است‌. البته در مورد این شرکت باید از دست اندرکاران این صنعت سوال شود تا جایگاه اعتباری آن به صورت واضح مشخص شود.
حال اما در شرایط فعلی جای سوال برای برخی از صنعتگران حوزه معدن و سنگ کشور به وجود آمده است که شرکتی با این حجم از فعالیت مثمرثمر و نقش پررنگ در صنعت سنگ، چرا این روزها انرژی سابق را ندارد و یا اینکه به تعبیری خنثی شده است‌. در این خصوص باید این واقعیت را اعلام کرد که متاسفانه در تمام این سال‌ها هیچ کمکی از جانب وزارتخانه‌های متولی صنعت سنگ و معدن کشور به این مجموعه نشد و حتی هر بار که طرحی را ارائه دادیم‌، تجربه مان غنی‌تر شد که باید دست به زانوی خودمان بگذاریم و از خیرِ کمک گرفتن از دولت‌ها بگذریم تا نیرو و توانمان در هزارتوی این مسیر تحلیل نرود.
شرکت روشان روز در سال ۱۳۹۵ سهام خود را به ۶۸ سهامدارِ جدید از دست‌اندرکاران صنعت سنگ واگذار کرد و عملا به صورت یک کنسرسیوم فرهنگی این صنعت درآمد. کنسرسیومی که خود می‌تواند به عنوان یک تشکل محسوب شود و با توجه به سیاست‌های حمایتی دولت‌ها باید خیلی از پروژه‌های اجرایی در این صنعت را انجام دهد ولی متاسفانه هیچ نظارتی برای واگذاری پروژه‌ها به مجریان واقعی وجود ندارد و هیچ آورده‌ای هم از صرف بودجه‌های مربوطه برای صنعت محقق نمی‌شود . یکی از مهم‌ترین و جالب ترین مشکلاتی که وجود دارد‌، بخش نمایشگاهی است. قوانین در این بخش به اندازه‌ای دست و پاگیر، خسته‌کننده و ناامیدکننده است که اطمینان دارم مسوولین و متولیان کشور دید مثبتی به این گونه رویدادها ندارند و از اهمیت آنها مطلع نیستند‌. این در حالی است که این سیاستگذاری‌ها و قوانین دست و پاگیر، باعث بروز مشکلات عدیده بین شرکت‌های برگزارکننده و مدیران مسوول در سازمان توسعه تجارت و شرکت سهامی نمایشگاه‌ها که مجریان قوانین بالادستی هستند‌، می‌شود.
به عنوان مثال این روال جای تاسف دارد که شرکت روشان روز به عنوان برگزار‌کننده دوازده دوره نمایشگاه بین‌المللی سنگ در تهران، هر سال اجبار دارد که مجددا تایید صلاحیت شود که آیا تا به حال نمایشگاهی برگزار کرده یا خیر و مدارکی را ارائه دهد که برگزارکننده دوازده دوره قبل این شرکت بوده است‌. این در حالی است که مجوزهای هر سال‌، فقط چهار یا پنج ماه قبل از برگزاری نمایشگاه و تنها برای همان سال صادر می‌شود.
نکته قابل تامل اینکه نمایشگاه‌ها در همه جای دنیا برای پنج سال آینده خود برنامه‌ریزی دارند و تبلیغات لازم را انجام می‌دهند. ضمن اینکه نمایشگاه‌ها در اغلب کشورهای دنیا زیر نظر بخش خصوصی قرار دارند و این موضوع به خودی خود می‌تواند بسیاری از موانع در این حوزه را حل کند. در کشور ما نیز اقدام درست این است که مجوزهای نمایشگاهی با زمان دست‌کم پنج ساله داده شود و با آنالیز فعالیت هر برگزارکننده به صورت سالانه‌، در صورت خطا مجوز باطل شود.
با این روال می‌توانیم توقع داشته باشیم که هر نمایشگاه بیشترین جذب غرفه‌دار از کشورهای خارجی را داشته باشد تا به صادرات غیر نفتی کشور کمک قابل توجهی شود. این در حالی است که چطور می‌توان توقع داشت در نمایشگاهی که تنها چند ماه است که مجوز آن صادر شده، بیشترین جذب غرفه‌داران و شرکت‌کنندگان را داشت‌‌. همچنین این روال و شرایط چگونه می‌تواند برای شرکت‌های خارجی که برنامه حضورشان در دنیا را از یک سال قبل نوشته و بسته‌اند‌، توجیه داشته باشد؟
یکی دیگر از دلایلی که نمایندگانِ شرکت‌های خارجی نمی‌توانند به درستی فناوری و تکنولوژی‌های جدید و مدرن را در نمایشگاه‌ها عرضه کنند، تفاوت قیمتی است که در واگذاری غرفه‌های نمایشگاهی ایجاد می‌شود. این در حالی است که هیچ نمایشگاهی در دنیا برای غرفه‌داران داخل کشور خود و غرفه‌دارانِ خارجی‌، از نظر قیمت تفاوت قائل نمی‌شود‌. به طور مثال اگر در نمایشگاه ورونا ایتالیا‌، غرفه متری X یورو است‌، هم برای شرکت ایتالیایی و هم برای شرکت ایرانی‌، همین قیمت صدق می‌کند و قیمت‌ها یکسان است‌. اما در کشور ما به دلیل بازی ارز و تفاوت‌هایش با ریال‌، نرخی متفاوت به شرکت‌های خارجی ارائه می‌شود که یکی از مهم‌ترین مواردی است که نمایندگان شرکت‌های خارجی نمی‌توانند به درستی فناوری و تکنولوژی‌های جدید را در نمایشگاه‌ها عرضه کنند. به این معنا که در کشور ما هیچ تسهیلاتی برای حضور خارجی‌ها داده نمی‌شود و حتی اقداماتی انجام می‌شود که حضور آنها را در مباحث مربوط به سرمایه‌گذاری و یا رویدادهای نمایشگاهی سخت تر می‌کند. حال از بحث تحریم‌های استکبار جهانی و مشکلات مرتبط با آن می‌گذریم. در صنعت سنگ ساختمانی نیز در حالی که جایگاه بسیار بالایی در میزان ذخایر داریم و از نظرِ ماشین آلات و تولید از توانایی‌های بسیار برای رقابت برخوردار هستیم‌، سیاستگذاری درستی برای ارائه این توانایی به دنیا وجود ندارد و بنده به عنوان کسی که نماینده نزدیک به ۲۸ نمایشگاه خارجی در ایران و همچنین برگزارکننده نمایشگاه سنگ در تهران بوده و تجربه‌ای نوزده ساله در این حوزه دارد، این موضوع را عنوان می‌کنم.
نبود سیاستگذاری مناسب در این حوزه باعث شده حتی بعضا با حضورِ پراکنده و بی برنامه شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه‌های خارج از کشور روبرو باشیم که دستاوردی برای مجموعه صنعت سنگ ندارد و تنها ممکن است برای آن واحد مشخص منافعی را به ارمغان بیاورد. در مقابل اما با توجه به اینکه شرکت روشان روز نمایندگی نمایشگاه‌های متعددی را در دنیا بر عهده داشت‌، شاهد این بودیم که دولت ترکیه با برنامه‌ریزی و ایجاد تسهیلات برای صنعتگران صنعت سنگ خود‌، آرام آرام جایگاهی مناسب در بازار سنگ دنیا برای خود ایجاد می‌کند.
در واقع شرکت‌های ترک با پرداخت مبلغ بسیار ناچیزی در یک بازه زمانی مشخص می‌توانستند در نمایشگاه‌های دنیا شرکت کنند. در این باره یکی از این غرفه داران در گفتگویی که با بنده داشت اعلام کرد دولت ترکیه این سوبسید را برای پنج سال به تعدادی از تولیدکنندگان صنعت سنگ ارائه می‌دهد و آنها پنج سال فرصت دارند تا محصولات خود را به عنوان برند وارد بازار جهانی نمایند و پس از این مدت‌، سوبسید این واحدها برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی تمام می‌شود و فرصت به چند تولیدکننده دیگر داده می‌شود‌. اقدامات و سیاست‌هایی که نشان از برنامه‌ریزی جدی دولت ترکیه برای ورود به بازار و افزایش سهم خود از بازارهای جهانی به خصوص صنعت سنگ دارد. در حالی که در کشور ما با تمام قوانین و مقرراتی که برای ایجاد تسهیلات وضع می‌شود‌، هیچ حرکتی که منجر به موفقیت شود‌، دیده نمی‌شود چرا که سیاستگذاری‌ها بر اساس مشورت با بخش خصوصی و اهالی فن نیست و نمی‌تواند نتیجه مطلوب را به دنبال داشته باشد.
بنابراین باید اعلام کنم تا زمانی که عزم راسخی برای ساماندهی وضعیت نمایشگاهی در بعد داخلی و خارجی وجود نداشته باشد و همچنین زیرساخت‌های لازم برای عرضه توانایی‌های کشور در صنعت سنگ ساختمانی فراهم نشود، نه تنها نمی‌توان از شرکت روشان روز توقع داشت در چنین شرایطی با انرژی و بدون هیچ مشکلی فعالیت کند بلکه نمی‌توان به جایگاه مطلوب و واقعی در حوزه صنعت سنگ دنیا دست پیدا کرد.
در این زمینه این نکته حائز اهمیت است که نمایشگاه‌ها محلی برای معرفی و نمایش امکانات و توانمندی‌هاست و برای رشد هر صنعت مواردِ بسیارِ دیگری نیز اهمیت دارند که بحث و بررسی در مورد آنها نیاز به اتاق‌های فکر غیرنمایشی و دلسوز دارد‌. تمام این موارد باعث شده است که خستگی و دلزدگی از این همه تلاشِ بیهوده و چالش‌، مرا با تجربه‌ای غنی در فعالیت‌های فرهنگی صنعت سنگ به سمت کناره‌گیری سوق دهد‌. امیدوارم که جوانانی که زمام امور شرکت را بدست گرفته‌اند در فضایی سرشار از حمایت‌های واقعیِ دولت‌، خدمات فرهنگی خودشان را به این صنعت ادامه دهند.

* بنیانگذار و مدیرعامل سابق شرکت روشان روز