مذاکرات وین در بن‌بست اختلافات
دکتر صلاح‌الدین هرسنی *
مذاکرات وین به جهت اختلافات تهران- واشنگتن به بن‌بست رسیده و متوقف شده است.مساله اختلافات در مذاکرات وین فرصتی ایجاد کرده است که طرفین بخواهند یکدیگر را به کارشکنی و تقصیر متهم کنند. اما شواهد نشان می‌دهند که اختلافات وین دلایل مهمتری دارد و فراتر از مساله مقصر‌شناسی و مقصریابی است.
آنگونه که از برخی شواهد و نشانگان پیداست، بحث درباره مساله خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست تروریسم واشنگتن علت اصلی این توقف و اختلافات است.
البته نمی‌توان امتناع واشنگتن بابت خروج نام سپاه پاسداران از لیست تروریسم را همه دلایل متوقف شدن مذاکرات وین دانست، چراکه فرمانده سپاه پاسداران به دستگاه دیپلماسی و سرپرست تیم مذاکره پیشنهاد داده بود که بحث خروج نام سپاه پاسداران از لیست تروریسم را دستمایه اختلافات و عقیم کردن مذاکرات و در نتیجه قربانی منافع ملی ننمایند، چراکه در صورت خروج یا عدم خروج سپاه از لیست تروریسم سپاه کار خود را خواهد کرد و انفعال یا عدم انفعال واشنگتن بابت این مساله هیچ تاثیری بر راهبرد‌های اعلامی و اعمالی سپاه نخواهد داشت.
بنابراین با توجه به عدم پذیرش و قبول واشنگتن در خروج از لیست تروریسم به نظر می‌رسد که اختلافات وین ریشه در مسائل مهمتری دارد.
از طرف دیگر نباید انتظار داشت که نگرش واشنگتن نسبت به سپاه پاسداران ایران به ویژه در رفتار‌های منطقه‌ای و اعلام تلاقی خون سردار سلیمانی مثبت باشد. مثبت شدن نگرش آمریکا در قبال سپاه پاسداران مشمول زمان است و امید‌ها به مثبت شدن نگرش واشنگتن به سپاه در شرایط حاضر انتظار عبثی است.
حال با توجه به سمت‌وسو‌های چنین نگرشی، اولین مساله مورد مناقشه مربوط به جایگاه حقوقی برجام در نظم حقوقی ایالات متحده آمریکا به ویژه جایگاه ناپایداری است که برجام در کنگره آمریکا به ویژه مجلس سنا دارد.
در این ارتباط برجام بیش از آنکه یک معاهده حقوقی باشد، بیشتر یک معاهده سیاسی است. در واقع، فقدان جایگاه ساختاری و حقوقی برجام در نظم حقوقی ایالات متحده آمریکا علت‌العلل اختلافات است.
در این باره نگرش برخی از اعضای پرنفوذ سناتور‌های جمهوریخواه و دموکرات و به روایتی الیگارشی قدرت این است که برجام منطبق با قطعنامه ۲۲۳۱ نیست. لذا همین اعضا مماشات دولت بایدن و هرگونه چراغ‌سبز آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه دولت بایدن و رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران را عملا به زیان منافع واشنگتن می‌دانند.
در واقع عدم انطباق برجام با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ آن هم طبق انگاره‌های اعضای جمهوریخواه و دموکرات سنا به معنای باز گذاشتن دست ایران در رفتار‌های منطقه‌ای و برنامه‌های موشکی است و همین دست از برنامه‌ها از آنجا که با روح برجام مغایرت دارد می‌تواند منافع واشنگتن و متحدان را به چالش گیرد.
نکته آن است که مخالفت اعضای دموکرات‌ها و جمهوریخواه سنای آمریکا تحت تاثیر لابی رژیم صهیونیستی و کارشکنی مداوم نخست‌وزیر راست‌گرای تل‌آویو یعنی نفتالی بنت از مولفه‌های شتابزا بابت اختلاف در مسیر مذاکرات وین شده است و به مثابه کاتالیزور عمل کرده و با توجه به هشدار و اولتیماتوم جدید فرمانده سپاه قدس به نظر نمی‌رسد که لابی رژیم صهیونیستی و در راس همه آنها نفتالی بنت از برجام‌هراسی عقب‌نشینی کنند.
دومین دلیلی که در مسیر مذاکرات وین اختلاف ایجاد کرده و مایه توقف آن شده است، هشدار‌ها و خط و نشان کشیدن‌های برخی از بقایای جبهه پایداری در مجلس ایران است.
در این ارتباط، بار دیگر عزم و جهد اعضای مذاکره‌کننده ایران در وین مایه دلواپسی و نگرانی برخی از اعضای جبهه پایداری در ایران شده و آنها عملا با هشدار‌هایی فرآیند کار و امر را به گونه‌ای تلقی کرده‌اند که تیم مذاکره‌کننده دچار اهمال شده و از خطوط قرمز نظام و منافع ملی در حال عبور است.
این هشدار‌ها و انذار و دلواپسی اعضای جبهه پایداری موجب تکانه معکوسی در مسیر مذاکرات شده و سبب شده است که از سرعت مذاکره کاسته شود.
در واقع می‌توان گفت که مخالفت برخی از اعضای مجلس سنا در آمریکا در کنار دلواپسی برخی از نابرجامیان یا همان برجام‌ستیزان در مجلس ایران در کنار مناقشه خروج نام سپاه پاسداران از لیست تروریسم واشنگتن توانسته و کمک کرده است که روند مذاکرات را به نقطه صفر برساند.
این دو عامل را باید به عامل سوم توقف مذاکرات وین یعنی سناریوی کاهش تعهدات برجامی از سوی تهران افزود، چراکه اخیرا سایت نطنز فعالیت جدید خود را با راه‌اندازی نسل جدیدی از سانتریفیوژها آغاز کرده که از منظر نشانه‌شناسی پیام خوبی را برای واشنگتن مخابره نمی‌کند.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :