آثار باستانی ۹ هزار ساله درخطر
به گزارش جهان صنعت نیوز: آن‌طور که رسول مجیدی مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره و پژوهشگر و راهنمای تخصصی این سنگ‌نگاره‌ها می‌گوید: با وجود صادر شدن حکم توقف معدن در تیمره و توقف مقطعی آن، از فروردین ماه امسال معدن سیلیس فعالیت خود را پی گرفته و بیم آن می‌رود که آسیبی جدی به این آثار تاریخی وارد شده و این بوم‌های تاریخی نابود شوند. برای اطلاع دقیق‌تر در خصوص اهمیت سنگ‌نگاره‌های تیمره مصاحبه‌ای با رسول مجیدی مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره و رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی گلپایگان ترتیب دادیم که مشروح آن در پی می‌آید.
منطقه تاریخی تیمره دقیقا در کجا واقع شده است و قدمت نقوش ثبت‌شده بر سنگ‌های آن به چه زمان برمی‌گردد؟
تیمره منطقه‌ای است که بین گلپایگان و خمین مشترک است و ۴۰۰کیلومتر مربع مساحت دارد. مهم‌ترین بخش آن در روستای غرقاب شهرستان گلپایگان است که نقوشی از دوره‌های مختلف در آن وجود دارد و باتوجه به پژوهش‌های باستان‌شناسی که پژوهشکده باستان‌شناسی وزارت میراث فرهنگی انجام داده مشخص شده قدمت اینها به ۹هزار سال نیز می‌رسد. برخی از پژوهشگران و باستان‌شناسان که به طور رسمی کار نمی‌کنند قدمت تا ۴۰ هزار سال نیز برای این سنگ‌نگاره‌ها ثبت کرده‌اند و البته اعلام این قدمت‌ها تا حدی هیجانی و برای فروش کتاب و مقاله است؛ اما ۹هزار سال قدمت معتبری است که پژوهشکده براساس یافته‌ها برآورد کرده و قابل اعتناست. بیش از ۳۰۰ هزار بوم در این منطقه است. بوم را اینگونه تشبیه می‌کنیم که ممکن است روی یک بومی صرفا یک نقش بز کوهی باشد و روی بوم دیگر صحنه شکار یا آیین پایکوبی به نمایش در آمده باشد و چند شکار و حیوانات مختلف در بوم دیده شود. حتی ما بوم‌هایی داریم که روی آن تا ۲۰۰ عکس هم ثبت شده است. تعداد این بوم‌های تاریخی نیز بسیار زیاد است.
آیا نمونه‌های جهانی مشابه آنچه در تیمره هست در کشورهای دیگر نیز وجود دارد؟ دیگر کشورها در زمینه ثبت آثار تاریخی خود که مشابه تیمره هستند چه اقداماتی صورت داده‌اند؟
نمونه جهانی تیمره را می‌توانید در آلماتی قزاقستان ببینید که با چیزی حدود ۱۳۰۰ نقش ثبت جهانی شده است. در فرانسه نیز در غاری به نام لاسکو نمونه‌های جهانی آن وجود دارد که آن هم ثبت جهانی شده است. در عربستان نیز منطقه‌ای مشابه با آنچه در تیمره هست وجود دارد که براساس اطلاعاتی که به ما رسیده، ثبت جهانی شده است. در پارک کاکادو استرالیا که ثبت جهانی شده نیز نمونه‌های مشابهی وجود دارد. همچنین در یوتا در آمریکا نیز یک چنین بوم‌های تاریخی هست که ثبت جهانی شده است.
توجه داشته باشید که آنچه در کشورهای دیگر وجود دارد و آن را ثبت جهانی نیز کرده‌اند یک‌صدم آن چیزی است که در تیمره وجود دارد. در تیمره براساس برآوردها چیزی حدود ۲۲ میلیون نقش وجود دارد. یازده سال است که من به منطقه می‌روم و کاوش می‌کنم و هنوز هم آثار جدیدی در پژوهش‌هایی که داریم پیدا می‌کنم. در خصوص نگاره‌هایی که خیلی قدیمی شده است زاویه نور در تشخیص آنها بسیار اهمیت دارد و از همین رو ممکن است چندبار حتی از کنار آنها رد شویم و نتوانیم آنها را تشخیص دهیم.
آیا نقش و نگارهای موجود در تیمره صرفا مربوط به دوره تاریخی حدود ۹هزار سال پیش هستند و یا نقوش و کتیبه‌هایی از اعصار و سلسله‌های تاریخی ایران نیز در منطقه وجود دارد؟
شما در این منطقه از ۹هزار سال پیش به واسطه این بوم‌ها شاهد آیین، تاریخ و اتفاقات تاریخی هستید. همچنین کتیبه‌هایی مربوط به دوره‌های ساسانی، سلجوقی، صفوی و حتی از پهلوی اول در این منطقه وجود دارد. مهم‌ترین کتیبه ساسانی (تیمره) در دهه ۱۳۸۰ دزدیده شد اما بعدا پیدا شده و الان در (موزه) میراث فرهنگی گلپایگان نگهداری می‌شود و روی آن نوشته شده که سه چیز را پاس بدار راه خاک، دریایِ آب و آتشِ هیزم. همچنین کتیبه‌ای از دوران سلجوقی در منطقه داریم که در آن دستور ساخت قلعه داده شده است. افزون بر این موارد کتیبه‌ای ساسانی داریم که یکی از سرداران بزرگ ساسانی به نام «فرهان شاه» را معرفی می‌کند.
همچنین نقش قدیمی‌ترین رقابت کشتی یا بوکس جهان در منطقه تیمره وجود دارد و در آن مشخص است که انسان‌های زیادی دور هم جمع شده‌اند و با یکدیگر ورزش می‌کنند.
تیمره با توجه به قدمت تاریخی جالب توجه و میراث فرهنگی آن بی‌شک می‌تواند برای گردشگران داخلی و خارجی جذاب باشد، در زمینه معرفی این میراث فرهنگی به گردشگران داخلی و خارجی چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در زمینه گردشگری داریم روی منطقه کار می‌کنیم و سعی کرده‌ایم که گردشگر جذب کنیم و اتفاقات مثبتی نیز افتاده است. گردشگران خارجی استقبال خیلی خوبی از تیمره داشته‌اند، به عنوان نمونه یک گردشگر برزیلی که قصد داشت نیم ساعت منطقه را دیده و برگردد آنقدر به منطقه علاقه‌مند شده که شب آنجا کمپ زده و سفر روز بعد خود را لغو کرد تا در تیمره بماند و بوم‌های بیشتری را تماشا کند.
تیمره در زمینه گردشگری و تاریخ بسیار اهمیت دارد و درواقع در حکم یک تونل در تاریخ است.
اهمیت و حساسیت تیمره افزون بر آنچه گفته شد چه دلایل دیگری دارد و چه چیز این منطقه را به لحاظ تاریخی اینقدر شاخص و بااهمیت کرده است و باعث شده که این منطقه شایسته ثبت جهانی شود؟
کتیبه‌هایی در تیمره وجود دارد که مشغول نگارش مقاله روی آنها هستیم و اگر این مقاله‌ها به تایید برسد شاید جایگاه خط در دنیا تغییر پیدا کند. پس تیمره اهمیت بسیار زیادی داشته و قابلیت ثبت جهانی دارد، این موضوع را افرادی که در حوزه ثبت آثار در یونسکو فعال هستند به ما گفته‌اند. برای ثبت جهانی می‌بایست پنج مقاله در خصوص آن نوشته شود که نوشتن این مقالات را شروع کرده‌ایم و تا آخر امسال آماده شده و برای یونسکو ارسال می‌کنیم تا به امید خدا بتوانیم منطقه را ثبت جهانی کنیم.
شما در فضای مجازی ویدئویی را به اشتراک گذاشته بودید که نشان می‌داد در منطقه تیمره معدن در حال فعالیت است. طبیعتا فعال بودن معدن در تیمره می‌تواند برای این منطقه تاریخی بسیار آسیب‌زا بوده و خطر ویرانی آثار تاریخی آن را در پی داشته باشد؛ ماجرای فعالیت این معدن چیست؟
متاسفانه ما سه معدن در این منطقه داریم که مجوز فعالیت در حدود هزار کیلومتر مربع از منطقه‌ای که ثبت ملی شده است دارند و فعالیت می‌کنند. چند سالی هست که ما داریم با فعالیت‌های این معادن مبارزه می‌کنیم و تلاش داریم آنها را از منطقه بیرون کنیم.
حدود ۲۰ سال قبل مجوز معدن در تیمره صادر شده است ولی تا سال ۱۳۹۰ (وزارت) صنعت و معدن هیچ استعلامی برای صدور مجوزها از منابع طبیعی، محیط‌زیست و میراث فرهنگی نگرفته است. براساس رویه‌ای که وجود دارد اگر مقررات صنعت و معدن رعایت شده باشد مجوز معدن تمدید می‌شود و نیازی به استعلام از میراث فرهنگی، محیط‌زیست و منابع طبیعی وجود ندارد.
آیا بوم‌های تاریخی و یا کتیبه‌هایی در تیمره بوده که به واسطه فعالیت معدن آسیب ببیند؟
خیلی بوم‌ها و کتیبه‌های دیگری در منطقه تیمره وجود داشت که متاسفانه به دست معدنچیان و سوداگران گنج آسیب دیده‌اند. با این وجود آنقدر منطقه سرشار از آثار تاریخی است که همچنان نمونه‌های زیادی از این بوم‌های تاریخی وجود دارد.
به هر روی تداوم فعالیت معدن در کشور هم طرفداران خود را دارد و در برابر دغدغه‌های فعالان میراث فرهنگی ایستادگی می‌کنند. در تیمره و گلپایگان شرایط به چه شکل است؟
البته ما مخالفتی با معدن و اینکه چرخ صنعت کشور بچرخد نداریم ولی در شهرستان گلپایگان صنایع پاک مثل تولید الکترو موتور که آسیبی برای محیط زیست و منابع طبیعی ندارد با مشکل تامین زمین لازم برای فعالیت مواجه هستند. در چنین شرایطی که با کمبود زمین مواجه هستیم چند هزار هکتار مجوز معدن صادر می‌شود.
الان در دشت لاله‌های واژگون در روستای هنده در جنوب غربی گلپایگان مجوز معدن صادر شده است که مطمئنا این جاذبه طبیعی کشور از آن آسیب می‌بیند. واقعا نمی‌دانم که چرا چنین اتفاقاتی می‌افتد و از سوی دیگر صنعت و معدن شهرستان مشکل تامین پانصد متر زمین برای ایجاد کارگاه و اشتغال‌زایی برای ۱۰ تا ۱۵ نفر را دارد.
– در خصوص لزوم توقف فعالیت معدن در تیمره گویا حکم دادستانی برای توقف فعالیت در معدن صادر شده است، آیا معدن با وجود این حکم همچنان در حال فعالیت است؟
سال گذشته ما حکم توقف فعالیت معدن را از طریق دادستان گرفتیم و دادستان حکمی بر این مبنی داد که معدن نباید فعالیت کند و می‌بایست از منطقه (تیمره) خارج شوند. به این ترتیب پرونده در دادگاه باز شد تا بررسی و حکم صادر شود. متاسفانه بار دیگر بعد از ایام نوروز معدن شروع به فعالیت شدید کرده است، این در حالی است که حکم وجود دارد و نباید فعالیت می‌کردند تا تکلیف پرونده روشن شود.
معدن‌های فعال در تیمره چه ماده معدنی را استخراج می‌کنند؟
این معادن مربوط به سیلیس است؛ سیلیس سنگی بوده که در دوره‌های مختلف از آن استفاده می‌کردند و همین نقوش تاریخی نیز به وسیله سیلیس کشیده شده‌اند و حالا همین سیلیس بلای جان آثار تاریخی شده است.
لینک کوتاه :