دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان برگزار شد
به گزارش جهان صنعت نیوز: دیروز خبرگزاری روسی اسپوتنیک ادعا کرد که دور پنجم گفت‌وگوهای میان ایران و عربستان پنجشنبه در بغداد و در فضایی مثبت برگزار شده است. بعد از آن هم «نورنیوز» رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی همین را نوشت. بر اساس گزارش این سایت، «در پنجمین دور گفت‌وگو میان نمایندگان عالی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی که در بغداد پایتخت عراق برگزار شد، چشم‌انداز روشن‌تری نسبت به ازسرگیری روابط میان دو کشور ترسیم شده است. مسوولان عالی عراق و سلطنت عمان نقش موثری در شکل‌گیری جلسات مشترک میان نمایندگان تهران و ریاض داشته‌اند. در جریان پنج دور گفت‌وگوهای صریح انجام‌شده، در مورد چالش‌های اصلی در مسیر ازسرگیری روابط دو کشور تبادل‌نظر شده است.»
این رسانه با اشاره به اینکه مقامات ارشد دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران و رییس سرویس اطلاعاتی عربستان به عنوان نمایندگان تام‌الاختیار دو کشور در جلسات شرکت کرده‌اند، نوشته است: «اگرچه هنوز اخبار رسمی در مورد محتوای آخرین دور گفت‌وگوها و توافقات احتمالی منتشر نشده اما اطلاعات رسیده به این پایگاه خبری حاکی است که فضای مثبت نشست اخیر امیدواری‌ها برای گام نهادن دو کشور در مسیر ازسرگیری روابط را افزایش داده است. با توجه به شکل‌گیری فضای مفاهمه و گفت‌وگوهای سازنده میان نمایندگان دو کشور، پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک زمینه برگزاری جلسه مشترک میان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی فراهم شود.»
منابع رسمی ایرانی، عربستانی و حتی عراقی تا لحظه نگارش این گزارش اطلاعاتی از این دور از گفت‌وگوها نداده و آن را تایید یا تکذیب هم نکرده‌اند. البته برگزاری مذاکره مربوطه را نباید خیلی تایید کرد، چون همین چند روز قبل هم خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری خود و وقتی که درباره سفر فواد حسین به تهران گزارش می‌داد، در پاسخ به این سوال که آیا در این سفر در مورد مذاکرات ایران و عربستان نیز گفت‌وگوهایی شد، گفته بود: «در مورد گفت‌وگوهای ایران و عربستان نیز در جریان این سفر رایزنی شد و ما آمادگی داریم که هر زمان عربستان سعودی آمادگی داشته باشد که به نکات مکتوب ما پاسخ مطلوب دهد دور بعدی گفت‌وگوها را داشته باشیم.»
نیاز به تغییر استراتژی‌ها
اطمینان به برگزاری دور پنجم گفت‌وگوهای ایرانی- سعودی اما به معنی خوش‌بینی به نتیجه آن نیست زیرا کارشناسان و تحلیلگران این حوزه اغلب معتقدند که موارد اختلافی بین ایران و عربستان خیلی بیشتر از آن است که به این سادگی‌ها رفع شود. علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین‌المللی، یکی از همین کارشناسان است. او به «جهان‌صنعت» گفت: «ما با عربستان چند مشکل داریم که تا آنها حل نشود امکان تحقق یک قرارداد قطعی و همه‌جانبه وجود ندارد. ما حجم وسیعی از اختلافات را با عربستان در منطقه و مسائل بین‌المللی داریم.»
وی در شرح اختلافات فی‌مابین ایران و عربستان گفت: «اولین اختلاف ما بر سر یمن است که ایران خیلی راضی نیست به راحتی دست از یمن بردارد. رهبری هم گفته‌اند که این در عمق استراتژیک ما است. نکته دیگر تلاش ولیعهد عربستان برای ایجاد بزرگ‌ترین شهرک توریستی جهان در کنار دریای سیاه است. او سرمایه‌گذاری زیادی در این کار کرده و خواسته که خارجی‌ها و آمریکایی‌ها در آنجا سرمایه‌گذاری کنند.
تا امنیت لازم و کافی محقق نشود، این طرح که خیلی خیلی هم سنگین است، محقق نمی‌شود و این همه یکی از مشکلات موجود با توجه به نفوذ ایران در یمن است. البته با توجه به این دوماهی که آتش‌بس شده، امیدواریم ادامه یابد ولی ایران حتما با گرفتن امتیاز در این باره توافق خواهد کرد.»
بیگدلی ادامه داد: «مساله دومی که خیلی برای ما اهمیت دارد، حضور ایران در کشورهای منطقه‌ای عربی است. یکی از شرط‌های عربستان این است که ایران از کشورهای عربی خارج شود چون عربستان تلاش می‌کند که کشورهای عرب را به دنیای عرب برگرداند.
کشورهای دیگری مخصوصا شیخ‌نشین‌ها سفارت خود را باز کردند. درباره عراق هم همین‌طور خواهد شد. بارها گفته‌ام که در دنیای عرب، عربیت بر اسلامیت مقدم است و کشورهای عربی که ما روی آن نفوذ داریم یعنی عراق، سوریه و لبنان راهی ندارند غیراز اینکه به دنیای عرب برگردند. زمزمه‌هایی که در این کشورها برای بازگشت به دنیای عرب شروع شده با تحریکات عربستان سعودی صورت گرفته است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی با اشاره به اینکه «اختلافات ما با عربستان خیلی عمیق و گسترده است» گفت: «توافق با عربستان به این راحتی صورت نخواهد گرفت.
دیگر مساله ما با عربستان این است که ایران تا تعهد کامل ندهد و برجام عملی نشود، این همکاری صورت نمی‌گیرد.
به اضافه اینکه عربستان معتقد است که انعقاد قرارداد برجام چندان مهم نیست و باید آمریکا قراردادی با ایران ببندد که ایران از دخالت در کشورهای منطقه منع شود. بنابراین حجم وسیعی از اختلافات بین ما و عربستان وجود دارد و اگر مذاکراتی بین ما و عربستان در بغداد صورت بگیرد برای این است که عربستان می‌خواهد تا حدی از التهاب ایران بکاهد که مبادا با تحریک حوثی‌ها به عربستان لطمه بزنند. این مساله مهمی برای عربستان است اما اینکه ما اکنون در چند قدمی صلح با عربستان باشیم، بعید به نظر می‌رسد.»
وی همچنین گفت: «ایران باید سیاست‌های منطقه‌ای خود را تغییر دهد یعنی این استراتژی که تاکنون در کشورهای منطقه داشته‌ایم تا حالا پاسخ نداده و برای ما از جهت مالی و تسلیحاتی هزینه‌زا بوده است لذا تا این سیاست‌ها تغییر نکند، امیدی به گسترش ارتباطات ایران و عربستان نیست. ایران اگر بتواند از این استراتژی‌های منطقه‌ای دست بکشد، منافع اقتصادی ما می‌تواند تغییر کند و به نفع ما خواهد بود.»او با اشاره به تاکیدات رییسی بر اینکه هدف اصلی گسترش ارتباطات با کشورهای همسایه است، گفت: «کشورهای همسایه به هیچ‌وجه حاضر نیستند که رابطه اقتصادی و بازرگانی با ما برقرار کنند و این مشکل‌زا است لذا ایران باید تصمیم بگیرد که یا بقا و نفوذ خود در کشورهای عربی را حفظ کند و یا دست از این دخالت‌ها بردارد و به سوی بازار کشورهای عربی برود و قدری آرامش ایجاد کند.»
توافقی برد- برد
بیگدلی البته تنها تحلیلگری نیست که به مثبت ارزیابی شدن دور پنجم گفت‌وگوها با طرف عربستانی دل خوش نمی‌کند. قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین در وزارت خارجه، نیز نظر مشابهی دارد. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به اینکه «هنوز خبری از طرف مقابل دریافت نکرده‌ایم و نمی‌دانیم که عراق یا عربستان این را را تایید کرده باشند» گفت: «برای دیدن موضع و برداشت طرف مقابل باید منتظر ماند چون بعد از آن می‌توان بهتر قضاوت کرد.»وی افزود: «واقعیت این است که اختلافات ایران و عربستان در زمینه‌های مختلفی است که مهم‌ترین آن بحث یمن است. بعد از آن هم مباحث دیگری مطرح است که به مباحث منطقه‌ای و دوجانبه برمی‌گردد. در راس آنها هم این است که برجام چگونه مورد توافق قرار می‌گیرد و اگر زمینه توافق احیای برجام وجود داشته باشد، محتوای آن چگونه خواسته‌های عربستان را تامین می‌کند. در نتیجه باید منتظر ماند و دید که چه پیش می‌آید.»
وی تاکید کرد: «اینکه در داخل تصمیم گرفته شده برای کنترل شرایط بازار و ارز و قیمت‌ها اخبار مثبت پخش کنند، خیلی نمی‌تواند مورد توجه قرار بگیرد.»
محبعلی درباره امکان توافق با عربستان با توجه به شرایط موجود منطقه نیز گفت: «حتما دیپلماسی حتی در سخت‌ترین شرایط هم امکان یافتن راه‌حل را دارد اما مذاکرات باید به سطح رسمی برسد و بین مقاماتی مثل وزارت خارجه و دولت‌های طرفین صورت بگیرد و از سطح امنیتی به سطح سیاسی برسد تا امکان نتیجه‌بخشی آن قابل تصور باشد چون مذاکرات امنیتی معمولا برای ارزیابی مواضع طرفین صورت می‌گیرد تا اینکه موجب یک توافق اجرایی شود.»وی در پاسخ به اینکه حل شدن مسائل بین ایران و عربستان برای ایران مهم‌تر است یا عربستان گفت: «روابط ایران و عربستان یک رابطه کلیدی است و تاثیرات مهمی روی وضعیت منطقه و کشورهای منطقه مثل سوریه، عراق و یمن دارد و می‌تواند روابط ما را با کشورهایی مثل بحرین، امارات و کویت بهبود بخشد. ضمن اینکه تاثیرات منطقه‌ای دارد چون در نتیجه همین تنش‌ها بین ایران و عربستان رابطه کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی در حال بهبود است.
حتی زمینه‌های اینکه ائتلافی علیه ایران بین آنها ایجاد شود، وجود دارد بنابراین چنانچه رابطه ایران و عربستان بهبود یابد می‌تواند بر آن مسائل تاثیر بگذارد و حتی اعراب را از اینکه با رژیم صهیونیستی متهم شود، بی‌نیاز کند.»وی با اشاره به اینکه «تعامل با عربستان منافع متقابلی برای دو کشور دارد» گفت: «بالاخره عربستان هم درگیری یک جنگ بی‌سرانجام است و مشکلاتی در منطقه دارد. همین طور به دلیل ترس از ایران و مناسبات با ایران مجبور شده امتیازاتی به طرف‌های صهیونیستی و آمریکایی بدهد لذا تعامل با ایران می‌تواند موضع عربستان را در مقابل آنها تقویت کند و طبیعتا توافق بین ایران و عربستان می‌تواند برد- برد باشد. ضمن اینکه می‌تواند از تنش‌های منطقه بکاهد. به خصوص که در سوریه هم اوضاع نامشخص است. طبیعتا توافق ایران و عربستان می‌تواند به پایان جنگ یمن، تشکیل دولتی که همه طرف‌های یمنی در آن حضور داشته باشند و تحریم‌هایشان هم کمتر باشد کمک کند. بر این اساس بهبود رابطه ایران و عربستان از جهات مختلف می‌تواند اثرگذار و مثبت باشد.»
منتظر اعلام مواضع رسمی
حال باید منتظر ماند و دید که مقامات مسوول در کشورهای ایران و عربستان یا عراق که در برگزاری رایزنی‌های ایرانی- سعودی نقش مهمی ایفا کرده‌اند، در این باره چه می‌گویند و نتیجه آن‌طور که اسپوتنیک و نورنیوز گفته‌اند مثبت بوده یا خیر؟ اینکه بالاخره مذاکرات به سطح سیاسی رسیده و وزرای خارجه دو کشور را مقابل هم قرار می‌دهد یا خیر؟ تحلیلگران در ایران امید چندانی ندارند اما از آنجا که دولت سیزدهم از ابتدای کار خود تاکنون بارها تاکید کرده که بر گسترش همکاری‌ها با همسایگان اصرار دارد، می‌توان تا اندازه‌ای خوش‌بین خود و فکر کرد که شاید در این راستا گام‌های جدی بردارند، اگرچه بعید است که در استراتژی‌های منطقه‌ای بود تغییر دهند. تنها امید مانده این است که شرایط منطقه و اوضاع عربستان در یمن بتواند سبب افزایش موارد مورد توافق شده و گره‌ای از این کلاف در‌هم‌پیچیده باز کند.
لینک کوتاه :