قیر رایگان و یخبندان سیاستگذاری

محمد بهشتی‌وند *

یکی از شگفت‌انگیزترین تصمیم‌ها در مجلس یازدهم که البته با همراهی دولت سیزدهم روبه‌رو شده و اجرا می‌شود توزیع قیر رایگان به برخی از نهادها و شرکت‌ها است. واقعیت این است که این تصمیم با خرد و منطق اقتصادی و نیز با عدالت و انصاف سازگاری ندارد و معلوم نیست چرا باید این اتفاق بیفتد. چرا باید حتی یک ریال از پول شهروندان با هر عنوان به برخی افراد و نهادها داده شود و پس از آن مدتی آشکار شود که منابع در اختیار به جای مصرف در بخش‌های مورد نظر سر از مراکز و حتی کشورهای دیگر درمی‌آورد و عده‌ای- دولتی یا خصوصی یا خصولتی- از این تصمیم رانت فسادآلود به دست می‌آورند. آیا نمایندگان مجلس یا اعضای دولت حاضرند یک ریال از درآمد و ثروت خود را رایگان به افراد بدهند. بدیهی است چنین اتفاقی نمی‌افتد و هیچ فردی حاضر نیست ثروت و درآمد خود را رایگان به دیگران بدهد. اما این تنها کاری نیست که این مجلس و این دولت انجام می‌دهند. مجلس هفتم در دوره فعالیت خود راه افزایش طبیعی قیمت حامل‌های انرژی را مسدود کرد و رییس وقت مجلس گفت: این عیدی مجلس به مردم است. حالا نیز مجلس و دولت همچنان اصرار دارند با وجود افزایش نرخ هر دلار به ریال ایران قیمت هر لیتر بنزین را با قیمت‌های تثبیت شده عرضه کنند. سر‌به‌سر شدن مصرف و تولید بنزین در ایران که مسوولان وزارت نفت از آن خبر می‌دهند البته یک روی آشکار دارد و آن ارزان بودن آن است که استفاده از بنزین را مقرون به صرفه می‌کند و یک روی دیگر آن احتمال افزایش قاچاق بنزین به کشورهای دیگر است. این اتفا‌ق برای شماری از کالاهای دیگر مثل آرد و دارو افتاده و تا زمانی که بازار را می‌خواهیم تابع دستورهای اداری و سیاسی کنیم کار ادامه خواهد داشت. افزایش قیمت شکر و برخی دیگر از محصولات غذایی نشان می‌دهد که نمی‌توان و نباید دست پرقدرت «قیمت» را قطع کرد و دست‌های سست و ضعیف بوروکراسی و اراده سیاسی را جایگزین کرد. دولت سیزدهم می‌توانست در ۱۰ ماه تازه سپری شده شماری از این تنگناها را بردارد و گره‌های کور را باز کند زیرا کسی و نهادی برایش دردسر درست نمی‌کرد. دادن قیر رایگان به افراد و نهادهای خاص و دستچین شده می‌تواند به مثابه نمادی از جمود در سیاست‌های اقتصادی در همه دولت‌ها معرفی شود.