معمای کارت سوخت

جهان صنعت نیوز|  از این رو دور از ذهن نیست که این امر نیز در حد یک اطلاعیه باقی بماند و همانند اطلاعیه‌های قبلی عملی نشود چرا که طبق گفته آن دسته از افرادی که در فراخوان قبلی (‌زمستان سال گذشته‌) برای صدور کارت سوخت المثنی ثبت‌نام کرده بودند هنوز هیچ کارت المثنی‌ای برای آنان ارسال نشده است. از سال گذشته همزمان با نوسانات نرخ ارز در کشور و شرایط سیاسی حاکم بر جامعه زمزمه سهمیه‌بندی و دونرخی شدن قیمت بنزین مطرح شد و سناریوهای مختلفی برای اجرای آن در نظر گرفته شد که مجلس و دولت بر سر هیچ‌کدام به نقطه نظر مشترکی نرسیدند.

این در شرایطی است که از یک سو با کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار، قاچاق بنزین به کشورهای همسایه به امری سودآور برای قاچاقچیان تبدیل شده که مصرف بنزین را از حالت طبیعی خارج کرده است و از یک سو به دلیل تورم بالای حاکم بر جامعه دولت جرات افزایش نرخ بنزین را برای از بین بردن انگیزه قاچاق این فرآورده ندارد. از طرفی اگر روند مصرف به همین شکل ادامه یابد کشور برای تامین بنزین با مشکل مواجه خواهد شد و در حالی که پس از سال‌ها به خودکفایی در تولید آن رسیده باید دوباره تن به واردات بنزین دهد آن هم در شرایطی که کشور بحرانی‌ترین شرایط دیپلماسی خود را تجربه می‌کند.

ایران در سال‌های گذشته ناچار به واردات ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر بنزین در روز بود اما سال گذشته توانست علاوه بر خودکفایی در تولید به ظرفیت صادرات بنزین هم دست پیدا کند. با این همه به نظر می‌رسد اگر عزم جدی برای کنترل مصرف و جلوگیری از قاچاق بنزین وجود نداشته باشد این خودکفایی به درازا نخواهد کشید و با وجود تحریم‌ها وضعیت اقتصاد کشور وخیم‌تر خواهد شد.

اکنون بنزین ایران جزو ارزان‌ترین‌ها در جهان به شمار می‌رود و بر اساس برخی گزارش‌ها، پس از ونزوئلا در رده دوم قرار گرفته است. هر لیتر بنزین در ایران، یک هزار تومان به فروش می‌رسد که پس از افزایش بهای ارز، نرخ آن معادل کمتر از ۱۰ سنت برآورد می‌شود. این در حالی است که نرخ یک بطری کوچک نیم‌لیتری آب معدنی به یک هزار تا یک هزار و ۲۰۰ تومان رسیده است. برای تولید هر لیتر بنزین، باید برای استخراج نفت خام، پالایش و انتقال آن به مبادی مصرف هزینه سنگینی صرف شود و فروش آن به نرخ لیتری یک هزار تومان مستلزم تامین یارانه سنگین از طرف دولت برای آن است.

طی یک سال گذشته نوسان شدید نرخ ارز، فاصله قیمت میان سوخت در ایران با سایر کشورها را بالا برده و میزان جذابیت قاچاق را افزایش داده است. نرخ بنزین در ایران به کمتر از ۱۰ سنت رسیده است اما قیمت آن در برخی کشورهای همسایه به چند دلار می‌رسد. اگرچه نهادهای مسوول، آماری از میزان قاچاق سوخت به کشورهای همسایه ارائه نمی‌کنند اما گزارش‌های میدانی و کشف محموله‌های مختلف، از افزایش میزان قاچاق سوخت در استان‌های مرزی حکایت دارد.

با این وجود اما هیچ‌یک از سناریوهایی که برای کنترل مصرف و جلوگیری از قاچاق بنزین مطرح شده بود نظر مجلس را جلب نکرد و نمایندگان به بهانه حمایت از مردم طرح دوفوریتی ممنوعیت افزایش قیمت بنزین در سال ۹۸ را نیز تدوین کردند که بیشتر شبیه یک بازی سیاسی بود تا حمایت از مردم!

و در نهایت تنها به دولت اجازه احیای کارت سوخت با هدف پایش مصرف بنزین داده شد. در این میان اما برخی از کارشناسان معتقدند بازگشت کارت سوخت بدون سهمیه‌بندی و همچنین تغییر قیمت بنزین برای کنترل مصرف و کاهش قاچاق موثر نیست. از سوی دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که اساساً قاچاق روزانه سوخت در حدود ۲۰ تا ۴۰ میلیون لیتر حجمی نیست که بتواند توسط مردم عادی قاچاق شود و عمده قاچاق سوخت از طرق دیگری در حال انجام است که با سهمیه‌بندی سوخت برای مردم، مشکلی حل نخواهد شد!

با این حال دولت امیدوار است با احیای کارت سوخت قاچاق بنزین کاهش یابد. حال باید دید این هدف تحقق می‌یابد و آیا زیرساخت‌ها برای اجرایی شدن آن برای حدود دو ماه آینده آماده است؟