نیمه میانجی‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: در چنین شرایطی است که اراده‌ها برای میانجیگری بین دو طرف اصلی این مناقشه یعنی ایران و آمریکا راسخ‌تر شده و مهمانان مهمی در راه هستند. از یک طرف انریکه مورا معاون مسوولی سیاست خارجی اتحادیه اروپا که رسما نقش تسهیل توافق را برعهده دارد، از طرف دیگر هم امیر قطر که چندی است سعی دارد جای عمان را بگیرد و به یک میانجی سنتی بدل شود. از این رو است که باید مقطع کنونی را «نیمه میانجی‌ها» نامید.
درباره اینکه تلاش‌ها برای میانجیگری به کجا می‌رسد و چه تحولی در پروسه مذاکرات هسته‌ای ایجاد می‌شود تردید وجود دارد. برخی از کارشناسان خوش‌بین بوده و این آمد و رفت‌ها را به فال نیک می‌گیرند. این گروه معتقدند که در پی پیشنهادات احتمالا تازه می‌توان به راه‌حل میانه‌ای رسید که احیای برجام را ممکن کند. برخی دیگر از تحلیلگران اما عینک بدبینی به چشم دارند. این گروه معتقدند که آمدن مهمانانی که میل به حل و فصل این ماجرا دارند برای گره‌گشایی از پرونده هسته‌ای و احیای برجام کافی نیست. به باور این گروه تا نشانه‌هایی از انعطاف در طیف تندرو و بخش تصمیم‌گیرنده ایرانی دیده نشود، نباید به حصول توافق هم امیدوار شد.
گشایش‌های احتمالی
حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی از جمله کارشناسانی است که سفر امیر قطر و انریکه مورا در روزهای آتی به ایران را به فال نیک گرفته و منتظر مشاهده گشایشی در روند مذاکرات است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «این سفرها شاید موجب تحول خاصی نشود اما می‌تواند در برون‌رفت از شرایط فعلی که یک شرایط بلاتکلیفی است، موثر باشد.»
بهشتی‌پور در شرح اهمیت سفر امیر قطر به ایران گفت: «سفر امیر قطر به ایران بسیار مهم است. گفته شده که این سفر در پاسخ به سفر آقای رییسی به قطر صورت می‌گیرد اما واقعیت این است که در شرایط موجود، هدف از این سفر نوعی میانجیگری بین ایران و آمریکا است. کاری که سلطان قابوس پادشاه فقید عمان انجام می‌دهد و شاهدیم که در یکی دو سال اخیر، امیر قطر این نقش را برعهده گرفته و فعالانه عمل می‌کند. قبل از این هم وزیر امور خارجه ایران هم به ایران و هم به آمریکا سفر کرد. در مجموع فکر می‌کنم که باید منتظر گشایش تازه‌ای در روند مذاکرات باشیم. به خصوص که انریکه مورا معاول آقای بورل هم قرار است به ایران سفر کند و گویا پیشنهادات تازه‌ای دارد.»
وی افزود: «آن‌طور که آقای بورل رییس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته حامل یک پیشنهاد جدید است؛ پیشنهادی که از سوی اروپایی‌ها مطرح شده و باید دید که مورد پذیرش ایران قرار می‌گیرد یا خیر. اینکه پیشنهاد دقیقا چیست را باز نکرده‌اند اما درباره کلیت آن توضیح داده‌اند و ظاهرا آمریکا می‌تواند سپاه را از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج کند اما تحریم‌ها علیه سپاه ادامه داشته باشد. فرق این وضعیت با آنکه سپاه در لیست مورد اشاره باقی مانده باشد در این است که در شرایط فعلی هیچ شرکت و کشوری نمی‌تواند با سپاه همکاری کند و اگر چنین کند حامی تروریست شناخته شده و مشمول تحریم و مجازات‌ها خواهد بود یعنی از نظر حقوقی وضعیت دشواری است. در وضعیتی که سپاه تحریم باشد به این معنی است که اگر کشور یا شرکتی در همکاری با سپاه تحریم را دور بزند، مشمول جریمه خواهد شد و از نظر حقوقی سطح بسیار متفاوتی دارد. به هرحال نمی‌دانیم که این موضوع مورد موافقت ایران قرار می‌گیرد یا خیر. به اضافه اینکه اصل طرح هم از سوی مراجع رسمی تشریح نشده و در رسانه‌ها آمده است لذا نمی‌توان دقیق گفت که راهگشا خواهد بود یا خیر.»
بهشتی‌پور در پاسخ به اینکه «آن حد وسطی که رویترز نوشته بود امیر قطر تلاش می‌کند طرفین مذاکره را به آن برساند، چه نقطه‌ای می‌تواند باشد؟» گفت: «دقت کنید که در هر مذاکره‌ای دو طرف باید از خود انعطاف نشان دهند تا به نتیجه برسند. به هرحال اگر ایران انتظار داشته باشد که فقط خواسته‌های ما ملاک قرار بگیرد، یا اگر آمریکا چنین نظری داشته باشد، نتیجه حاصل نخواهد شد. بنابراین راه‌حل میانه یا حد وسط همین است که دو طرف به سمت هم حرکت کرده و بخشی از خواسته‌های خود را نادیده بگیرند تا بتوانند به هدف بزرگتری برسند.»
وی تاکید کرد: «به نظر من در این موضوع خاص، راه‌حل میانه باید طوری باشد که هم آمریکا و هم ایران در تعدیل مواضع خود اقداماتی را انجام دهد. اما اگر قرار باشد فقط ایران انعطاف به خرج دهد، فکر نمیکنم که به نتیجه‌ای برسند. از آنجایی هم که اصلی‌ترین موضوع اختلافی در شرایط فعلی، مربوط به مساله سپاه است باید در این زمینه راه‌حلی ارائه کنند. دقیقا نمی‌دانم که چه راه‌حلی دارند اما بر اساس آنچه از قول آقای بورل نقل شده، راه‌حل همان تفکیک کردن بین لیست تروریستی و تحریم‌ها است. اینکه چه راه‌حل دیگری وجود دارد را نمی‌دانیم و باید منتظر ماند و دید. امر مسلم اما این است که هر دو طرف باید انعطاف به خرج دهند و این نمی‌تواند یک تلاش یک‌طرفه باشد.»
بخش غیرقابل تحلیل
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین اما اگرچه اطمینان دارد مهمانان اخیر و آتی ایران همه در تلاش هستند تا به نوعی میانجیگری کرده و فضای متعادل‌تری را ایجاد کنند، اما به نتیجه‌بخش بودن دیدارهای آنان در تهران امیدوار نیست. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «اینکه آنها برای میانجیگری، به اعتدال کشاندن، رفع التهاب و با حالت ستیزه‌جویی به اینجا می‌آیند، مشخص است اما نتیجه دیدارهایشان در ایران قابل تحلیل نیست.»
وی توضیح داد: «مثلا وقتی وزیر خارجه لهستان که همسایه اوکراین است به ایران می‌آید قطعا فکر می‌کند که چون جمهوری اسلامی روابط ویژه‌ای با روسیه دارد، می‌توانند از این روابط استفاده کرده و ایران را واسطه قرار دهند تا زودتر یک آتش‌بس ایجاد و جلوی این کشتار و خشونت گرفته شود.»
مجلسی ادامه داد: «امیر قطر هم قطعا بیشتر نگرانی‌های منطقه‌ای دارد. به این خاطر که آنها مردمان خوشبختی هستند که در سال‌های اخیر که ما توسعه‌ای نداشتیم، در حال پیشرفت بوده‌اند. صحراها را تبدیل به شهرهای درجه یک و مدرن جهانی کرده‌اند. برق پاک و سبز تولید کردند، آب تولید کردند، کشاورزی خود را رشد دادند و از خیلی جهات به خارج نیازی ندارند. کویت، قطر، امارات، مسقط و عمان یا عربستان همه در یک مسیر توسعه‌ای قرار دارند و حالا که به این زندگی عادت کرده و می‌دانند که زندگی آرام و متمدنانه چطور زمینه توسعه بیشتر اقتصادی را فراهم می‌کند، مایل نیستند که در دردسرهای دیگران شریک شوند. همچنین مایل نیستند به التهابات و تشنج‌هایی که ناشی از ایدئولوژی‌های متعصبانه است، تن دهند. آنها به جایی رسیده‌اند که به افکار و زندگی دیگران احترام بگذارند و آزادی خود را هم حفظ کنند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی همچنین گفت: «آنها می‌خواهند بیابند و بگویند که شما هم صلح کنید… ؛ در این بخش تردیدی نیست اما بخشی که مربوط به سیاست داخلی ما است قابل پیش‌بینی نیست. اینکه بتوان گفت امیدی وجود دارد و این میانجیگری‌ها به نتیجه خواهد رسید یا خیر را ما نمی‌دانیم. باید دید که مسوولان تا چه حد به این رویکردها رضایت دارند و تا چه حد آن را سازشکارانه می‌دانند. لذا پیش‌بینی نتیجه در توان تحلیلگران نیست و آنهایی که اختیار و مسوولیت اجرایی دارند باید بگویند که در نتیجه این دیدارها و گفت‌وگوها چه خواهد شد.»
تصمیم‌گیران و مردم
اینکه بدبینی مجلسی بجاست یا خوش‌بینی بهشتی‌پور، به زودی معلوم خواهد شد؛ حداقل به محض اینکه دو مهمان مهم از اروپا و قطر بیایند و حرف‌هایشان را بزنند. تا آن زمان اما راهی نیست غیر از امیدواری به اینکه مسوولان امر در بخش‌های تصمیم‌گیرنده، شرایط کنونی جامعه را در نظر دارند و به وقت تصمیم‌گیری و پاسخ دادن به پیشنهادات احتمالا جدید، عنصر مردم را نادیده نمی‌گیرند. بدیهی است که در این صورت اطمینان خواهیم یافت هیچ فرصت و احتمالی برای خروج از این موقعیت سخت از دست نخواهد رفت.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :