مجلس کم‌کاری دولت‌ها در خصوص میادین مشترک را به قوه قضاییه سپرد
به گزارش جهان صنعت نیوز: در نگاه نخست، مانع اصلی که باعث شده صنعت ال‌ان‌جی در ایران شکل نگیرد، کمبود منابع برای سرمایه‌گذاری و نداشتن تکنولوژی‌های لازم است. آنچه قطر را در حوزه ال‌ان‌جی تبدیل به بزرگ‌ترین صادرکننده گاز مایع در جهان کرده، سرمایه‌گذاری به موقع و هوشمندانه در این حوزه است. چه آنکه قطر از میدان گازی به این جایگاه در جهان رسیده که با ایران مشترک است؛ یعنی پارس‌جنوبی.
اگرچه با شروع به کار دولت سیزدهم کارشناسان تاکید داشتند که وزیر نفت بهره‌برداری از میادین مشترک را در دستور کار قرار بدهد، با این حال آن‌طور که مالک شریعتی عضو کمیسیون انرژی مجلس گفته وزارت نفت دولت سیزدهم نیز بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی درخصوص توسعه میادین مشترک وظایفی را بر عهده داشته که در اجرای آن کم‌کاری کرده است.
دیروز صحن علنی مجلس شاهد بررسی گزارشی بود که به عقب‌ماندگی‌های ایران در توسعه میادین مشترک پرداخته است. در نهایت نمایندگان مجلس با ارجاع گزارش کمیسیون انرژی به قوه قضاییه بر اساس ماده ۲۳۴ آیین‌نامه داخلی مجلس در خصوص استنکاف دولت‌های یازدهم و دوازدهم از توسعه میادین مشترک هیدروکربوری موافقت کردند.
مالک شریعتی در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون انرژی در خصوص استنکاف دولت قبل از توسعه میادین مشترک هیدروکربوری در صحن مجلس اظهار کرد: پیگیری موضوع میادین مشترک به جهت اهمیت آن در مجموعه دولت و شورای عالی امنیت ملی در دوره جدید انجام شده و مصوباتی داشته است.
وی افزود: در جلساتی که در این باره در شورای عالی امنیت ملی تشکیل شده است ضمن تایید گزارش کمیسیون انرژی مبنی بر اینکه دولت قبل اقدامی در خصوص توسعه میادین مشترک انجام نداده در مصوبه‌ای از دولت جدید و وزارت نفت درخواست شده تا حرکت مجدانه‌ای انجام دهد و عملکرد دولت قبل در این حوزه را جبران کند؛ بر اساس این مصوبه وزارت نفت وظایفی را برعهده داشت که متاسفانه طی ماه‌های گذشته از انجام آن کوتاهی کرده و مصوبه شورای امنیت ملی را اجرایی نکرده است.
شریعتی با بیان اینکه قرار بود وزارت نفت سناریوهای خود را برای توسعه میادین مشترک ارائه کند، تصریح کرد: متاسفانه دولت جدید و وزارت نفت نیز در این مورد کوتاهی کرده و تاکنون مصوبه شورای‌عالی امنیت ملی را اجرایی نکرده‌اند.
گزارش مجلس چه چیزی را دنبال می‌کند؟
در گزارشی که کمیسیون انرژی مجلس در صحن علنی قرائت کرد، آمده است: در راستای نیل به برنامه‌ها و منطبق با اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران اعم از سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت وگاز به‌ویژه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های ابلاغی برنامه‌های توسعه پنج ساله، قوانین برنامه‌های پنج ساله پنجم و ششم توسعه و بودجه سنواتی و قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، توسعه و تولید حداکثری از میادین مشترک نفتی و گازی در مناطق خشکی و دریایی به ویژه میادین مشترک با کشورهای عراق و عربستان در صدر اولویت‌ها و فعالیت‌های کشورمان قرار دارد که از جمله وعده‌ها و تعهدات دولت سابق به مردم و مجلس شورای اسلامی بوده است.
طی هشت سال گذشته، در توسعه و تولید حداکثری از میادین مشترک به ویژه میادین مشترک با کشور عراق و عربستان سعودی دچار عقب‌افتادگی فراوان، مهاجرت ذخایر هیدروکربوری به طرف کشورهای رقیب و همسایه و در نهایت خسارت به ثروت ملی شده‌ایم.
طی این هشت سال اخیر تقریبا نه تنها هیچ میدان مشترک نفتی جدیدی توسعه نیافته است؛ بلکه برخی طرح‌های توسعه مصوب قبلی و حتی قرارداد و سرمایه‌گذاری خارجی کان لم یکن و فسخ شده‌اند.
کمیسیون انرژی با برشمردن دلایل قصور، اهمال و ترک فعل مقامات مسوول وقت وزارت نفت در خصوص توسعه و تولید حداکثری از میادین مشترک با ذکر ۹ دلیل از این کم‌کاری‌ها اعلام کردند:
با توجه به اینکه طرح توسعه فاز ۱۱ میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی به عنوان مرزی‌ترین فاز با کشور قطر می‌باشد، وزیر سابق نفت با دستور توقف و کان لم یکن نمودن اجرای آن طرح توسط شرکت ایرانی در سال ۱۳۹۲ و همچنین معطل‌گذاری بیش از هفت سال، منجر به عدم حصول انتفاع و خسارت به کشور شده است.
مجلس در این بخش پرسیده است: معطل کردن توسعه فاز ۱۱ توسط شرکت فرانسوی توتال به مدت طولانی چه توجیهی داشته است؟ آیا فقدان تکنولوژی احداث تاسیسات تقویت فشار می‌تواند توجیهی برای عدم‌النفع این فاز مرزی باشد؟ آیا تولید سایر فازها معطل چنین تکنولوژی بوده است؟
در ادامه این گزارش آمده است: در خصوص عدم اقدام عملی در توسعه و تولید از میادین گازی فرزاد A، فرزاد B و میدان نفتی اسفندیار که با کشور عربستان سعودی مشترک هستند و همگی آنها دارای اهمیت راهبردی، با طرح توسعه مصوب قبلی (MDP) بوده‌اند نیز هیچ‌گونه اقدامی حتی برای توسعه پلکانی هم صورت نپذیرفته است و در پی این ترک فعل و علیرغم گذشت بیش از هفت سال طبیعتا منجر به عدم‌النفع دیگری برای کشور شده است.
نکته بعدی تاکید مجلس بر میادین مشترک غرب و جنوب غرب است. در این گزارش تاکید شده: علیرغم گذشت هشت سال در دولت‌های یازدهم و دوازدهم متاسفانه توسعه میدان مشترک آذر به پایان نرسیده است. همچنین اقدام موثری برای تعیین‌تکلیف وضعیت توسعه تکمیلی میادین مشترک نفتی غرب و جنوب غرب کشور ازجمله نفت شهر، دهلران، اروند و… انجام نشده است. از سویی، اقدام عملی و اثربخشی در طول این مدت برای تعیین تکلیف ساختارهای اکتشافی مرزی از شمال غرب تا جنوب آبادان انجام نشده است.
آزادگان؛ مهجورتر از همه
کمیسیون انرژی مجلس در گزارش خود با اشاره به آخرین وضعیت میدان مشترک آزادگان اعلام کرد: میدان مشترک آزادگان یکی از میادین نفتی بزرگ جهان است که توسعه اولیه و تولید از آن توسط شرکت ملی نفت در دولت‌های گذشته آغاز شده بود و طرح مصوب هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران به جهت تولید سیصد و بیست هزار بشکه در روز با قرارداد منعقده با شرکت چینی CNPC جهت انجام سرمایه‌گذاری خارجی در دولت نهم نیز به تصویب رسیده بود. علت ناتمام ماندن و توقف تولید این میدان مشترک با تحقق فقط حدود یک‌سوم میزان برنامه شده (بخش عمده همین تولید نیز در دولت‌های گذشته انجام پذیرفته) پس از گذشت حدود هشت سال از عمر دو دولت یازدهم و دوازدهم چه بوده است؟ عدم‌النفع این نارسایی و اهمال چه میزان است؟ و چرا برای تهیه طرح توسعه جامع (MDP) میدان آزادگان اقدامی صورت نپذیرفته و البته شیوه واگذاری بخش به بخش این میدان به پیمانکاران نیز قطعا خلاف احراز یکپارچگی مدیریت مهندسی میدان بوده و از نقطه نظر کاملا کارشناسی و به لحاظ حقوقی، قراردادی، فنی و مالی، منافع کشور احراز نخواهد شد و قطعا می‌بایست از تکه‌تکه کردن میدان در واگذاری به پیمانکاران اجتناب شود که در این صورت نیز خسارت بلاوجه دیگری متوجه کشور شده اشت.
در ادامه این گزارش تاکید شده است: با توجه به اینکه مهم‌ترین و بزرگ‌ترین میادین نفتی مشترک خشکی در استان خوزستان واقع در منطقه غرب کارون و هم‌مرز با کشور عراق هستند، ضروری است ابتدا مبتنی بر آمایش سرزمین طرح جامع توسعه منطقه غرب کارون تهیه شده و سپس شبیه‌سازی و مدل‌سازی مبتنی بر آخرین اطلاعات و نهایتا طرح توسعه جامع (MDP) میادین مشترک آزادگان‌جنوبی و شمالی و توسعه تکمیلی آنها به صورت یکپارچه انجام پذیرد.
براساس گزارش کمیسیون انرژی، برنامه و تعهد دولت‌های یازدهم و دوازدهم طی هشت سال گذشته تاکنون در خصوص تولید از میدان مشترک آزادگان محقق نشده است به طوری که تولید فعلی از این میدان حدودا به یک‌چهارم تولید تعهدشده تقلیل یافته است.
همچنین در این گزارش تاکید شده که یکی از مشکلات اساسی در میدان آزادگان جنوبی علیرغم هزینه‌های گزاف در آن که منجر به عقب‌افتادگی فراوان در تولید شده، آن است که حدود نیمی از چاه‌های حفاری‌شده به دلیل نبود امکانات فرآورشی و سطح‌الارضی، عدم احداث واحد بهره‌برداری جدید و رها کردن طرح‌های تعریف‌شده قبلی فاقد تولید هستند و این مهم مصداق ترک فعل و ضرر و زیان و خسارات عامدانه به بیت‌المال است و این در حالی است که کشور عراق با سرعت هرچه تمام‌تر در حال تولید از این میدان مشترک است. تاسف‌بارتر اینکه قرارداد منعقدشده سرمایه‌گذاری شرکت خارجی در این میدان که مربوط به دولت دهم بوده فسخ شده است.
در نهایت مجلسی‌ها با ۱۵۷ رای موافق، ۱۹ رای مخالف و ۵ رای ممتنع از مجموع ۲۳۳ نماینده حاضر در جلسه با ارجاع گزارش کمیسیون انرژی در خصوص استنکاف دولت‌های یازدهم و دوازدهم از توسعه میادین مشترک هیدروکربوری بر اساس ماده ۲۳۴ آیین‌نامه داخلی مجلس به قوه قضاییه موافقت کردند و مقرر شد تا با عنایت به مفاد ماده ۵۷۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)- فصل دهم، تقصیرات مقامات و مامورین دولتی: چنانچه هر یک از صاحب منصبان و مستخدمین و مامورین دولتی و شهرداری‌ها در هر رتبه و مقامی که باشند از مقام خود سوء‌استفاده نموده، از اجرای اوامر کتبی دولتی یا اجرای قوانین مملکتی و یا اجرای احکام یا اوامر مقامات قضایی یا هرگونه امری که از طرف مقامات قانونی صادر شده باشد، جلوگیری نماید، به انفصال از خدمات دولتی از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.
کمبود سرمایه‌گذاری اولین مانع
دکتر مرتضی فیروزی کارشناس انرژی درباره دلیل عدم توسعه‌یافتگی میادین مشترک از جمله میادین گاز به «جهان‌صنعت» می‌گوید: ۹ درصد کل ذخایر گاز جهان در پارس‌جنوبی است که بین ما و قطر مشترک است. قطری‌ها به دلیل اینکه حریم نیستند و در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام داده‌اند توانستند بسیار بیشتر از ما برداشت کنند.
او اضافه کرد: بعد از برجام بزرگ‌ترین قرارداد توسعه میادین مشترک را با توتال در پارس‌جنوبی بستیم. اما توتال به دنبال تحریم‌های آمریکا از این پروژه خارج شد. این در حالی است که قطری‌ها لحظه‌ای معطل نمانده‌اند و در حال توسعه برداشت از این میدان هستند.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه وزارت نفت مدعی است که برداشت گاز ما از میدان گازی پارس‌جنوبی بیشتر از قطر است، عنوان کرد: این گزارش نمی‌تواند درست باشد، زیرا اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، پس میعانات گازی تولید شده کجاست؟ مگر غیر از این است که میعانات گازی ما حداکثر ۷۰۰هزار بشکه است؟ در حالی که قطری‌ها از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه، تولید میعانات گازی را از این میدان رد کرده‌اند. به همین دلیل هم قطر از مجمع صادرکنندگان گاز خارج شد.
او اضافه کرد: اینکه گفتند قطر به خاطر عربستان از مجمع صادرکنندگان گاز خارج شد یک فریب بزرگ بود، در واقع دلیل این خروج این بود که صنعت گاز خود را گسترش داده بود. بنابراین نمی‌خواست در محدودیت‌های تولید قرار بگیرد.
فیروزی با بیان اینکه آمادگی ورود به بازار جهانی گاز را نداریم، خاطرنشان کرد: ادامه تحریم‌ها حتی یک لحظه هم به نفع ما نیست. باید در میادین مشترک سرمایه‌گذاری انجام شود.او اضافه کرد: الان در حوزه نفت آمادگی افزایش تولید را داریم اما در گاز به دلیل فقر سرمایه‌گذاری نمی‌توانیم وارد بازار شویم. در حالی که چهارمین مصرف‌کننده گاز جهان هم هستیم.
عبدالرسول دشتی کارشناس انرژی هم در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: شرایط گازی ما با کشورهایی که منابع گازی دارند، متفاوت است. منابع گازی ما در دنیا دومین است، اما زیرساخت‌های لازم را برای توسعه صنعت گاز فراهم نکرده‌ایم و استفاده بهینه هم از گاز نداریم.وی افزود: بخش قابل‌توجه استفاده ما از گاز در صنعت پتروشیمی است که به یک ارزش‌افزوده بالا می‌رسد، اما زیرساخت‌های لازم را اجرا نکرده‌ایم.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه تحریم‌ها مانع انجام سرمایه‌گذاری در میادین مشترک شده‌اند، تصریح کرد: اگر پتروشیمی‌ها در خاورمیانه به بزرگ‌ترین صنعت تبدیل شده‌اند به دلیل اهتمام بر توسعه آنها بوده است.
لینک کوتاه :