جنگ اوکراین و سلاح اقتصاد

محمد شاه‌محمدی *

 ولادیمیر پوتین رهبر تک‌نفره روسیه که با افزایش طول زمامداری‌اش دیکتاتورتر  شده فریب خورد و روسیه را به جنگی کشاند که بدون تردید تا همین جا به فرو ریختن ابهت خودساخته و دروغین وی منجر شده است. او در حالی که پیش‌بینی می‌کرد شاید در کوتاه‌ترین روزها اوکراین را تسخیر می‌کند اما حالا در باتلاق فرو رفته است. او برای شروع و ادامه جنگ  دو بار فریب خورد‌: یک بار از کادرهای  به ظاهر وفادار به او که گزارش‌های غیرکارشناسی و پوتین‌پسند به او می‌دادند و به این ترتیب او را به معرکه جنگ کشاندند.  پوتین اما از رفتار و گفتار غرب نیز فریب خورد.  او تصور می‌کرد غرب یکپارچه نخواهد شد و تنها آمریکا خود را وسط میدان می‌اندازد‌. اما در عمل کشورهایی که ماهیت غربی دارند و می‌گفتند  در جنگ دخالت نمی‌کنند  متحد و یکپارچه پشت آمریکا و اوکراین ایستادند.  دقت در فرآیند و روند جنگ علیه اوکراین نشان می‌دهد پوتین از دو اسلحه برای جنگ با اوکراین و غرب استفاده می‌کند؛ اسلحه او برای به زانو درآوردن اوکراین در نبرد نظامی و استفاده از انواع موشک‌ها و تانک‌ها که به میدان فرستاد اما تجربه دو ماه تازه‌سپری‌شده نشان داد این تسلیحات  توانایی پیروز کردن او را نداشته‌اند.  کارشناسان باور دارند به زودی و با تجهیز بیشتر ارتش اوکراین به تسلیحات پیشرفته غرب‌، توازن قوا از حالت یک‌طرفه فعلی به نفع روسیه به تعادل نسبی می‌رسد، اما سلاح پنهان و موثرتر روسیه استفاده و تهدید این کشور به تحریم نفت و گاز اروپا و جهان است‌. روسیه از برتری خود در تولید گندم و نیز برخی دانه‌های روغنی بهره‌برداری کرده و ترس به جان جهان انداخته است. در حالی که روند اقتصاد جهان پس از کرونا به سوی عادی شدن پیش می‌رفت جنگ راه افتاده از سوی پوتین به افزایش هزینه‌های خرید اقلام غذایی در بیشتر کشورها منجر شده و اروپا و جهان از این سلاح بیشتر ترس دارند تا اینکه از سلاح‌های نظامی و موشک‌های روسیه هراس داشته باشند. از سوی دیگر اما روسیه به دلیل ضعف در اقتصاد ملی و اندازه کوچک اقتصادش در نبرد با غرب آسیب جدی دیده و تحریم‌های اقتصادی که تا امروز وضع شده است مناسبات اقتصاد کلان و نیز مناسبات شهروندان روسی با دولت را سست کرده است. فرار سرمایه‌داران بزرگ و متوسط از روسیه و بی‌اثر شدن فروش نفت و گاز به دلیل تحریم‌ها به زودی پیامدهایش را بر کسب‌وکار شهروندان آشکار خواهد کرد. به نظر می‌رسد کشورهای جهان حالا از جنگ اوکراین درس‌های پرشمار گرفته و به جای اینکه هزینه‌های نظامی خود را گسترش دهند تلاش خواهند کرد زیرساخت‌های مالی و ارزی و بانکی خود را در مسیر پیشرفت قرار دهند و به جای اینکه نظامی‌گری را عامل نفوذ منطقه‌ای و جهانی قرار دهند اقتصاد نیرومند را همچون سلاح کارساز به کار گیرند.